کلمه جو
صفحه اصلی

دانا


مترادف دانا : حبر، خردمند، دانشمند، عالم، فاضل، فرهیخته، محقق، ملا

متضاد دانا : نادان

فارسی به انگلیسی

learned or wise, knower, knowing, intelligent, sage, savvy, knowledgeable, learned, sagacious, savant, learned or wise person

learned or wise


learned or wise person


knower, knowing, intelligent, sage, savvy, knowledgeable, learned, sagacious, savant, wise


فارسی به عربی

حکیم , فطن

فرهنگ اسم ها

اسم: دانا (دختر، پسر) (فارسی) (تاریخی و کهن) (تلفظ: dānā) (فارسی: دانا) (انگلیسی: dana)
معنی: داننده، آگاه، عالم، دانشمند، از نام های پروردگار، دارای عقل و تجربه، خردمند، عاقل، دارای علم و آگاهی، علیم

(تلفظ: dānā) دارای عقل و تجربه ، خردمند ، عاقل ، دارای علم و آگاهی ، عالم ، علیم .


مترادف و متضاد

capable (صفت)
توانا، قابل، لایق، با استعداد، صلاحیت دار، ماهر، دانا، مولد علم، وابسته به علم، جوهردار

wise (صفت)
فکور، معقول، دانا، عاقل، با خرد، پر مایه، عارف، خردمند، فرزانه

sage (صفت)
فکور، دانا، عاقل، بصیر، بافراست

learned (صفت)
فاضل، دانا، عالم، عارف، فضلا، قاضل، طالب علم

lettered (صفت)
فاضل، دانا، عالم، فرهنگی، حرفی، باسواد

spry (صفت)
زرنگ، چابک، چالاک، فرز، سریع، با هوش، دانا، قشنگ

astute (صفت)
دقیق، زیرک، هوشیار، ناقلا، دانا، موشکاف، محیل

knowing (صفت)
با هوش، دانا، کاردان، فهمیده، عارف، زیرکانه، با ادراک

sagacious (صفت)
زیرک، با هوش، دانا، هوشمند، بافراست

sapient (صفت)
دانا، خردمند

حبر، خردمند، دانشمند، عالم، فاضل، فرهیخته، محقق، ملا ≠ نادان


فرهنگ فارسی

داننده، آگاه، عالم، مقابل نادان، هوشیاری
( صفت ) ۱ - آنکه چیزی داند داننده . ۲ - عالم باعلم با معرفت . جمع دانایان دانایان . ۳ - از نامهای خدای تعالی علیم .
نام شهری ب آسیای صغیر در بیست و پنج فرسنگی بعهد اردشیر دوم پادشاه هخامنشی

فرهنگ معین

[ په . ] (ص فا. ) عالم ، دانشمند. ج . دانایان .

لغت نامه دهخدا

دانا. ( نف ) صفت فاعلی دائمی از دانستن. داننده. مقابل نادان. مقابل کانا. مقابل جاهل. کندا. عالم.علیم. ( منتهی الارب ). علاّم. ( السامی ) ( مهذب الاسماء ).شاعر. فطن [ ف َ / ف ِ ]. کاتب. نطاسی. نطس [ ن َ طِ / ن َ طْ / ن َ طُ ]. عارف. عریف. طَبن. شفن [ ش ِ ف ِ / ش َ ف َ ]. ناخع. طَب . مُعَتَّه. طَبیب. مشهر. ( منتهی الارب ). پژوهنده. فرساد. ( برهان ). داناج ( معرّب دانا ). دانشمند. ( منتهی الارب ). فقیه. ( منتهی الارب ) ( دهار ). فَقِه. ( منتهی الارب ). اریب. دانشی. حکیم. صاحب آنندراج آرد: دانا، گوئیا اسم جنس است و لهذا اطلاق آن بر جمع و مفرد هر دو صحیح است خواجه نظامی گوید:
ز دانا یکی مرد مردم شناس...
یعنی از جماعة مردم دانا و اگر گفته شود که اجناس اسماء می باشند مثل زر و نقره و جو و گندم و مردم و اشتر و اسپ و فیل و اوصاف را بطریق جنس استعمال نمیکنند مگر آنکه بطریق وصف تابع اسمی بیاید چنانکه گفته شود که از مردم دانا در این کس ندیدم پس میگوئیم که گاهی موصوف را ترک کرده بر صفت قناعت میکنند چنانکه ممزوج گویند و می ممزوج اراده نمایند... و بر این تقدیر مراد از دانا مردم دانا باشد. ( آنندراج ) :
زه دانا را گویند که داند گفت
هیچ نادان را داننده نگوید زه.
رودکی.
اگر علم را نیستی فضل بر
بسختی نخستی خردمند خر
بدان کوش تا زود دانا شوی
چو دانا شوی زود والا شوی.
ابوشکور.
بشاه ددان کلته روباه گفت
که دانا زد این داستان در نهفت.
ابوشکور.
ز دانا شنیدم که پیمان شکن
زن جاف جافست ، بل کم ز زن.
ابوشکور.
ز دانا سپهبد، زریر سوار
ز جاماسب و از پوزش اسفندیار
دقیقی.
توانا بود هرکه دانا بود
ز دانش دل پیر برنا بود
فردوسی.
نخست آفرین کرد بر کردگار
توانا و دانا و پروردگار.
فردوسی.
سپاس خداوند دانا کنم
روان و خرد را توانا کنم.
فردوسی.
چو دانا ترا دشمن جان بود
به از دوست مردی که نادان بود.
فردوسی.
مردم دانا نباشد دوست او یکروز بیش
هرکسی انگشت خود یکره کند در زولفین.
منوچهری.
مرا مردمان حکیم و دانا و خردمند روزگار میگویند. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 340 ). ما را از علم خویش بهره دادی و هیچ چیزدریغ نداشتی تا دانا شدیم. ( تاریخ بیهقی ص 328 ). و علم داشتم باینکه او داناست به مصلحتهای کسی که در بیعت اوست. ( تاریخ بیهقی ص 315 ).

دانا. (اِخ ) ملافخرالدین کشمیری از مشاهیر شعراست در عهد فرخ سیر وارد شاه جهان آبادشد و در زمره ٔ منشیان حکمران آنجا درآمد و مأمور تحریر «شاهنامه ٔ فرخ سیری » گردید از آنجا بکشیمر بازگشت و به سال 1150 هَ . ق . درگذشت . این بیت او راست :
دل بر خیال روی عرقناک بسته ام
خیزد شمیم روغن گل از کباب من .

(قاموس الاعلام ترکی ).



دانا. (اِخ ) نام دهی دیرینه در نزدیکی حلب به عواصم در دامنه ٔ جبل لبنان و در کران آن صفه ای است بفراخی میدانی و در میانه ٔ آن قبری است و قبه ای اما خداوند آن شناخته نیست . (از معجم البلدان ). و نیز رجوع به قاموس الاعلام ترکی شود.


دانا. (اِخ ) نام شهری بآسیای صغیر در بیست وپنج فرسنگی کاپادوکیه بعهد اردشیر دوم پادشاه هخامنشی . (ایران باستان ج 2 ص 1001).


دانا. (اِخ ) نام نهری بافریقای جنوبی و آن بطول 350هزار گز است و باقیانوس هند ریزد.


دانا. (اِخ ) نام یکی از سران غز در قرن پنجم هجری . این مرد بهمراهی بوقا و کوکتاش و منصور از رؤسای آن طوایف در 429 بمراغه رفته و جامع آنجا را آتش زده و اهل شهر و کردان هذبانیه را کشته است . (کرد و پیوستگی نژادی و تاریخی او ص 189).


دانا. (نف ) صفت فاعلی دائمی از دانستن . داننده . مقابل نادان . مقابل کانا. مقابل جاهل . کندا. عالم .علیم . (منتهی الارب ). علاّم . (السامی ) (مهذب الاسماء).شاعر. فطن [ ف َ / ف ِ ] . کاتب . نطاسی . نطس [ ن َ طِ / ن َ طْ / ن َ طُ ] . عارف . عریف . طَبن . شفن [ ش ِ ف ِ / ش َ ف َ ] . ناخع. طَب ّ. مُعَتَّه . طَبیب . مشهر. (منتهی الارب ). پژوهنده . فرساد. (برهان ). داناج (معرّب دانا). دانشمند. (منتهی الارب ). فقیه . (منتهی الارب ) (دهار). فَقِه . (منتهی الارب ). اریب . دانشی . حکیم . صاحب آنندراج آرد: دانا، گوئیا اسم جنس است و لهذا اطلاق آن بر جمع و مفرد هر دو صحیح است خواجه نظامی گوید:
ز دانا یکی مرد مردم شناس ...
یعنی از جماعة مردم دانا و اگر گفته شود که اجناس اسماء می باشند مثل زر و نقره و جو و گندم و مردم و اشتر و اسپ و فیل و اوصاف را بطریق جنس استعمال نمیکنند مگر آنکه بطریق وصف تابع اسمی بیاید چنانکه گفته شود که از مردم دانا در این کس ندیدم پس میگوئیم که گاهی موصوف را ترک کرده بر صفت قناعت میکنند چنانکه ممزوج گویند و می ممزوج اراده نمایند... و بر این تقدیر مراد از دانا مردم دانا باشد. (آنندراج ) :
زه دانا را گویند که داند گفت
هیچ نادان را داننده نگوید زه .

رودکی .


اگر علم را نیستی فضل بر
بسختی نخستی خردمند خر
بدان کوش تا زود دانا شوی
چو دانا شوی زود والا شوی .

ابوشکور.


بشاه ددان کلته روباه گفت
که دانا زد این داستان در نهفت .

ابوشکور.


ز دانا شنیدم که پیمان شکن
زن جاف جافست ، بل کم ز زن .

ابوشکور.


ز دانا سپهبد، زریر سوار
ز جاماسب و از پوزش اسفندیار

دقیقی .


توانا بود هرکه دانا بود
ز دانش دل پیر برنا بود

فردوسی .


نخست آفرین کرد بر کردگار
توانا و دانا و پروردگار.

فردوسی .


سپاس خداوند دانا کنم
روان و خرد را توانا کنم .

فردوسی .


چو دانا ترا دشمن جان بود
به از دوست مردی که نادان بود.

فردوسی .


مردم دانا نباشد دوست او یکروز بیش
هرکسی انگشت خود یکره کند در زولفین .

منوچهری .


مرا مردمان حکیم و دانا و خردمند روزگار میگویند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 340). ما را از علم خویش بهره دادی و هیچ چیزدریغ نداشتی تا دانا شدیم . (تاریخ بیهقی ص 328). و علم داشتم باینکه او داناست به مصلحتهای کسی که در بیعت اوست . (تاریخ بیهقی ص 315).
بود مرد دانا درخت بهشت
مر او را خرد بیخ و پاکی سرشت .

اسدی .


اگر دانا بود خصم تو بهتر
که با نادان شوی یار و برادر.

ناصرخسرو.


بر درگهش ز نادره بحر عروض
یکی امین دانا دربان کنم .

ناصرخسرو.


کسی کز اصل دانای سخن نیست
چگونه کرد ما را او سخنور.

ناصرخسرو.


و دانایان گفته اند همچنانکه در نظم طبع شاعر از معانی ممدوح گشاید امّا این طبع کاتب از املا و درخواست مخدوم گشاید. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ).
داناان طب چنین گفته اند... (نوروزنامه ). چون مرد توانا و دانا باشد مباشرت کار بزرگ ... او را رنجور نگرداند. (کلیله و دمنه ).
کشتیم پس خویشتن نادان کنی
این همه دانا مکش نادان مشو.

خاقانی .


قیاس از درختان بستان چه گیری
ببین شاخ و بیخ درختان دانا.

خاقانی .


در کوی حیرتی که همه عین آگهی است
نادان نمایم و دم دانا برآورم .

خاقانی .


دوستی با مردم دانا، نکوست . دانا هم داند و هم پرسد، نادان نداند و نپرسد.
علاّمه ، علاّم ؛ تَعلامة، تِعلمه ؛ سخت دانا، نیک دانا. عجم [ع َ / ع ُ ]؛ دانا و صاحب تمییز. مُعید؛ دانای ماهر در امور بزرگ . اَرب ؛ خوگر و دانا به چیزی . مجرّب ؛ دانای کارها. اُسوار؛ مرد ماهر و دانا در تیراندازی . مُسخیفر؛ مرد دانا. سَنبر؛ دانای هر چیزی . ناقِه ؛ داناو فهمنده ٔ سخن . قسطار؛ مرد دانا و دوربین . قَسطر، قَسطری ، جهبذ؛ نقاد دانا. فارض ، فریض ؛ دانای علم فرائض . هندوس ؛ دانای امور. نسطاس ؛ دانای در طب (به لغت رومی ). جاحی ؛ حاذق دانا. دهقان ؛ دانای کار. عَروفة؛ مرد دانا و نیک ماهر و کارشناس . نِقاب ؛ مرد نیک دانا آزموده کار. فراضة؛ دانای فرائض گردیدن . سرسور؛ دانای بزرگ بسیار درآینده در امور. خوتل ؛ دانای تیزدل . دِخرص ؛ دانا و ماهر در آینده در کار. تاجر؛ دانای کار. اَعلم ، اشعر، اقضی ؛ داناتر. اَلحن ؛ دانا و آگاه تر. فحل ، طَب ّ؛ دانا و ماهر در طرق ضراب . لاحن ؛ دانای انجام سخن . کتّاب ؛ دانایان . ابن المدینة؛ دانای حقیقت کار و کنه آن . حفی ؛ دانای بسیاردانش . (منتهی الارب ). قَس ّ؛ دانای ترسایان . (دهار).
- دانادل ؛ واقف و آگاه . (ناظم الاطباء).
- داناسر ؛ خردمند :
وزآن گاه داناسری را بجست
که آن پهلوانی بخواند درست .

فردوسی .


- دانای اسرار دل ؛ اولیا و انبیاء و ملائکه . (مجموعه ٔ مترادفات ص 53).
- دانای ایران ؛ جاماسب . (ناظم الاطباء).
- دانای روم ؛ افلاطون . (ناظم الاطباء).
- دانای طوس ؛ فردوسی طوسی . (ناظم الاطباء).
- || خواجه نصیر طوسی . (ناظم الاطباء).
- درختک دانا . رجوع به درختک دانا شود.
- نادانا ؛ که دانا نیست ، نابخرد.
|| عاقل . (منتهی الارب ) (مجموعه ٔ مترادفات ص 158 و 245). بخرد. خردمند. فرزانه . بصیر. فهیم . واقف . عارف . داهی . (از منتهی الارب ). خردمندو اهل بصیرت . (از آنندراج ). آژیر :
دل مرد دانا ببُد ناامید
خرامش نیامد پدید از نوید.

؟ (از حاشیه ٔ فرهنگ اسدی نخجوانی ).


چو باز دانا کو گیرد از حباری سَر
بگرد دم بنگردد بترسد از پیخال .

زینبی .


تجربت کردم و دانا شدم از کار تو من
تا مجرّب نشود مردم دانا نشود.

منوچهری .


سه تن از پیران کهن تر داناتر سوی یعقوب ننگریستند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 248). چنان دانم نکند که ترکی پیر و خردمند است و دانا باشد که خداوند را بر این واداشته باشند. (تاریخ بیهقی ص 325). یکی از دیگرمهتر و کافی تر و شایسته تر و شجاع تر و داناتر. (تاریخ بیهقی ). مرد دانا صاحب مروّت را حقیر نشمرد. (کلیله و دمنه ). دُهاة؛ دانایان . || رد. (فرهنگ اسدی نخجوانی ). || (اِ خ ) از صفات باری تعالی : لطیف (یکی از نامهای باری تعالی ). دانای خفایای امور و دقایق کارها. (منتهی الارب ) :
چو دانا توانا بد و دادگر
ازیرا نکرد ایچ پنهان هنر.

فردوسی .



فرهنگ عمید

داننده، آگاه، عالم: توانا بُوَد هرکه دانا بُوَد / ز دانش دل پیر برنا بُوَد (فردوسی: ۱/۴ )، چو دانا تو را دشمن جان بُوَد / بِه از دوست مردی که نادان بُوَد (فردوسی: ۷/۱۸۰ ).

دانشنامه عمومی

دانا ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
دانا اندروز
دانا اینترنشنال
دانا رزماری اسکالن
جیمز دوایت دانا
دانا (خواننده کره جنوبی)
دانا ایر

مخا لف نادان، مطلع، کسی که از دانش بر خوردار است


گویش اصفهانی

تکیه ای: dunâ
طاری: dunâ
طامه ای: dunâ
طرقی: dunâ
کشه ای: dunâ
نطنزی: dunâ


واژه نامه بختیاریکا

اَشنا؛ دُووا؛ آرُفتِه؛ اَشنا؛ بِدَل؛ دُوِسمَند؛ کُم پیر

جدول کلمات

باهوش

پیشنهاد کاربران

روشن

آگاه - عالم

فرهیخته

فرهمند

خبیر

علیم

فهمیده

دانستن بیشتر

دانا صفت هست و در هیچ لغت نامه معتبری نیز جنسیت برای آن مشخص نشده است . لذا اصولا نباید به جنسیت خاصی نسبت داده بشه مضاف اینکه
خارج از ایران در تمامی کشورهای دنیا دانا یک اسم کاملا دخترونه هست و به معنی خانم و لیدی
من اسم دخترم رو دانا گذاشتم و از انتخاب این اسم زیبا و پر معنا برای اون خوشحالم. بر اساس یک ذهنیت اشتباه که منشا اون نامشخصه در ایران دانا برای پسر استفاده شده و حتی ثبت احوال جزو نامهای پسرونه گذاشته، که بعد از مکاتبه با ثبت احوال متوجه قضاوت اشتباهشون شدن و این محدودیت رو حذف کردن و ما تونستیم اسم دخترمون رو دانا بزاریم.

دانا یک صفت هستش و در بین المللی نامی بدون جنسیت محسوب میشه که از القاب خداوند متعال هم هست و برای دختر و پسر رایج می باشد.

دانا به معنی خردمند و اگاه است یکی از اسم های واقعا زیباست

دانا یعنی باهوش

دانا ( Dana ) :در زبان ترکی به معنی گوساله

فهیم

دانشی مرد. [ ن ِ م َ ] ( اِ مرکب ) دانا مرد. مرد عالم. مردی از اهل علم. مردی دانشور :
دگر آنکه دارد بیزدان سپاس
بود دانشی مرد نیکی شناس.
فردوسی.
ایا دانشی مرد بسیارهوش
همه جامه آزمندی مپوش.
فردوسی.
سخن سنج و دینار گنجی مسنج
که بر دانشی مرد خوارست گنج.
فردوسی.
اگر دانشی مرد راند سخن
تو بشنو که دانش نگردد کهن.
فردوسی.

knowledgeable


کلمات دیگر: