مترادف شهد : انگبین، حلاوت، شکرین، شیرینی، عسل
متضاد شهد : شرنگ
شهد
مترادف شهد : انگبین، حلاوت، شکرین، شیرینی، عسل
متضاد شهد : شرنگ
فارسی به انگلیسی
ambrosia, bleed, juice, liquor, treacle
honey(comb), nectar, honey-dew
فارسی به عربی
دبس , رواسب طینیة , سلسبیل , طعام لذیذ , عسل
فرهنگ اسم ها
اسم: شهد (دختر) (عربی) (تلفظ: šahd) (فارسی: شهد) (انگلیسی: shahd)
معنی: ماده ی قندی مذاب یا مایع، عسل، شیرینی، عصاره ی میوه که بر اثر جوشیدن غلیظ شده است، ( در قدیم ) ( به مجاز ) هر چیز دلپذیر و مطبوع
معنی: ماده ی قندی مذاب یا مایع، عسل، شیرینی، عصاره ی میوه که بر اثر جوشیدن غلیظ شده است، ( در قدیم ) ( به مجاز ) هر چیز دلپذیر و مطبوع
(تلفظ: šahd) (عربی) عصاره‌ی میوه که بر اثر جوشیدن غلیظ شده است ، ماده‌ی قندی مذاب یا مایع ؛ (در قدیم) عسل ؛ (در قدیم) (به مجاز) هر چیز دلپذیر و مطبوع .
مترادف و متضاد
چکیده، جریان، شهد، لجن زار، جاری، شیره، لجن، بستر دریا، لای، رسوخ
شهد، مهدی بهشتی
شهد، شربت، نوش، شراب لذیذ خدایان یونان
شهد، معشوق، عزیز، عسل، انگبین
شهد، شیره، ملاس، شیره قند
انگبین، حلاوت، شکرین، شیرینی، عسل ≠ شرنگ
فرهنگ فارسی
مادۀ شیرینی که از غده‌های خاصی در برخی از اندام‌های گیاهان ترشح می‌شود
عسل، انگبین، شهاد
( اسم ) ۱ - انگبین عسل . ۲ - شیرینی.
نام ناحیه ای یا رودی و یا به تعبیر قدما دریایی است .
( اسم ) ۱ - انگبین عسل . ۲ - شیرینی.
نام ناحیه ای یا رودی و یا به تعبیر قدما دریایی است .
فرهنگ معین
(شَ ) [ ع . ] (اِ. ) ۱ - عسل . ۲ - شیرینی .
لغت نامه دهخدا
شهد. [ ش ُ هَُ ] (ع ص ،اِ) ج ِ شاهد. رجوع به شاهد شود. (یادداشت مؤلف ).
شهد. [ ش ُهَْ هََ ] (ع ص ، اِ) ج ِ شاهد. (منتهی الارب ). رجوع به شاهد و شَهْد شود.
شهد.[ ش َ ] (ع اِ) انگبین با موم . ج ، شِهاد. (منتهی الارب ). ابومنصور. (السامی فی الاسامی ) (مهذب الاسماء). عسل که هنوز در موم باشد. (از بحر الجواهر). انگبین ناپالوده . (مهذب الاسماء). انگبین سپید. (زمخشری ). انگبین . (دهار). انگبین است و بعربی عسل گویند. (برهان ).عسل تا آنگاه که به موم آمیخته است و مصفی نشده . (یادداشت مؤلف ). انگبین با موم . شهدة اخص است از آن وبا لفظ ریختن مستعمل است . (آنندراج ). ابواللیث گوید: عرب عسل را مادامی که موم از او جدا نکرده باشد شهد گوید و محمدبن سلام گوید: اهل عالیه از بلاد شام زهررا سُم ّ و شَهْد را شُهْد گویند و بنی تمیم سَم ّ و شَهْد گویند. (از ترجمه ٔ صیدنه ٔ بیرونی ) :
دِفْلی است دشمن من و من شهد جان نواز
چون شهد طعم حنظل و خوره کجا بود.
زمانه به یکسان ندارد درنگ
گهی شهد ونوش است و گاهی شرنگ .
ز پیمان و سوگند و پیوند و عهد
تو اندر سخن پاسخش کن چو شهد.
ای آنکه نخوردستی می گر بچشی زان
سوگند خوری گویی شهد و رطب این است .
شعر حجت را بخوان ای هوشیار و یادگیر
شعر او در دل ترا شهد است و اندر لب لبن .
زنبورخانه ای دید وقدری شهد یافت . (کلیله و دمنه ). من دنیا را بدان چاه ... مانند کردم ... و چشیدن شهد... را به لذات این جهانی . (کلیله و دمنه ). چون خمره ٔ شهد مسموم است چشیدن آن کام خوش کند لیکن عاقبت به هلاکت کشد. (کلیله و دمنه ).
ویحک آن موم جدامانده ز شهدم که کنون
محرم مهر سلیمان شدنم نگذارند.
شهد کز حلق بگذرد زهر است
نام آن زهر پس عسل منهید.
باد نوروز چون رسد بر گل
شهد تر چون شراب میچکدش .
نه هر جا شکر باشد و شهد و قند
که درگوشه ها دام باز است و بند.
داروی تلخ نصیحت به شهد ظرافت برآمیخته . (گلستان ).
عیش در زیر فلک با خاکساران مشکل است
شهد نتوان در میان خانه ٔ زنبور ریخت .
- با شهد حنظل آمیختن ؛ دوستی و صفا را با ستیزه و دشمنی درآمیختن . نیک و بد را درهم کردن :
بدو گفت کاین چیست کانگیختی
که با شهد حنظل بیامیختی .
- زهر و شهد درهم آمیختن ؛ نیک و بد یا حلال و حرام را با هم درآمیختن :
از سیم طراری مشو به مکه
مامیز چنین زهر و شهد درهم .
- سرکه با شهد داشتن ؛ غم و شادی با هم داشتن . عزت و ذلت با هم داشتن :
درستش شد که این دوران بدعهد
بقم با نیل دارد سرکه با شهد.
- شهد بر زهر پاشیدن ؛ با نیکی بدی را پوشاندن :
زمانی شهد می پاشید بر زهر
زمانی نور می پاشید بر نار.
- شهد در دهان کسی شرنگ شدن ؛ زندگی خوش وی به تلخی و ناکامی بدل شدن :
شاد باش ای ملک شهرگشاینده که شد
در دهان همه از هیبت تو شهد شرنگ .
- شهد فائق ؛ عسل خالص . (ناظم الاطباء) : عصاره ٔ تاکی به قدرتش شهد فائق شده . (گلستان ).
- شهد کردن ؛ ساختن شهد :
شهی که دولت او از شرنگ شهد کند
چنانکه هیبت شمشیر او ز شهد شرنگ .
به روز بزم کند خوی تو ز حنظل شهد
به روز رزم کند خشم تو ز شهد شرنگ .
- شهد و شرنگ ؛ شیرین و تلخ . از قبیل تقابل است . (یادداشت مؤلف ). رجوع به شهد و ترکیبات آن شود :
که در مذاق زمانه یکی است شهد و شرنگ .
- شهد و شکر؛ عسل و شکر.
- || شیرینی . سخت شیرین :
با رخ رنگین چون لاله و گل
با لب شیرین چون شهد و شکر.
چون شهد و شکر عیشی از خوشی و شیرینی
چون ریگ روان جیشی در پری و بسیاری .
روی ترا در رکاب شمس و قمر میرود
لعل ترا در عنان شهد و شکر میرود.
اینهمه شهد و شکر کز سخنم میریزد
اجر صبری است کز آن شاخ نباتم دادند.
چون شهد و شکر شده ست بسحاق
پیوسته قرین آرد روغن .
|| در تداول فارسی امروز، صافی عسل که از موم جدا شده باشد. عسل خالص . (یادداشت مؤلف ). || جداشده ٔ صافی و لطیف هر چیز شیرین چون خرما و انجیر و عسل و شیره و جزآن .
- شهد شکر؛ بقوام آمده ٔ شکر و قند و مانند آن . (از یادداشت مؤلف ).
- شیره ٔ شهد؛ صافی شیره ٔ نیک شیرین .
|| شیرین . || مجازاً، حلاوت و شیرینی . (آنندراج ).
- سخن شهد شدن ؛ گفتار شیرین و دلچسب شدن :
چون سخنت شهد شد ارزان مکن
شهد سخن را مگس افشان مکن .
- شهد داشتن ؛ شیرینی و حلاوت داشتن .
|| مجازاً، سخن شیرین و گفتار دلپذیر :
چو شیرین در مداین مهد بنهاد
ز شیرین لب طبقهاشهد بگشاد.
|| مجازاً، لب یا دهان معشوق :
ز بس خنده که شهدش بر شکر زد
به خوزستان شد افغان طبرزد.
دِفْلی است دشمن من و من شهد جان نواز
چون شهد طعم حنظل و خوره کجا بود.
دقیقی .
زمانه به یکسان ندارد درنگ
گهی شهد ونوش است و گاهی شرنگ .
فردوسی .
ز پیمان و سوگند و پیوند و عهد
تو اندر سخن پاسخش کن چو شهد.
فردوسی .
ای آنکه نخوردستی می گر بچشی زان
سوگند خوری گویی شهد و رطب این است .
منوچهری .
شعر حجت را بخوان ای هوشیار و یادگیر
شعر او در دل ترا شهد است و اندر لب لبن .
ناصرخسرو.
زنبورخانه ای دید وقدری شهد یافت . (کلیله و دمنه ). من دنیا را بدان چاه ... مانند کردم ... و چشیدن شهد... را به لذات این جهانی . (کلیله و دمنه ). چون خمره ٔ شهد مسموم است چشیدن آن کام خوش کند لیکن عاقبت به هلاکت کشد. (کلیله و دمنه ).
ویحک آن موم جدامانده ز شهدم که کنون
محرم مهر سلیمان شدنم نگذارند.
خاقانی .
شهد کز حلق بگذرد زهر است
نام آن زهر پس عسل منهید.
خاقانی .
باد نوروز چون رسد بر گل
شهد تر چون شراب میچکدش .
خاقانی .
نه هر جا شکر باشد و شهد و قند
که درگوشه ها دام باز است و بند.
سعدی .
داروی تلخ نصیحت به شهد ظرافت برآمیخته . (گلستان ).
عیش در زیر فلک با خاکساران مشکل است
شهد نتوان در میان خانه ٔ زنبور ریخت .
صائب .
- با شهد حنظل آمیختن ؛ دوستی و صفا را با ستیزه و دشمنی درآمیختن . نیک و بد را درهم کردن :
بدو گفت کاین چیست کانگیختی
که با شهد حنظل بیامیختی .
فردوسی .
- زهر و شهد درهم آمیختن ؛ نیک و بد یا حلال و حرام را با هم درآمیختن :
از سیم طراری مشو به مکه
مامیز چنین زهر و شهد درهم .
ناصرخسرو.
- سرکه با شهد داشتن ؛ غم و شادی با هم داشتن . عزت و ذلت با هم داشتن :
درستش شد که این دوران بدعهد
بقم با نیل دارد سرکه با شهد.
نظامی .
- شهد بر زهر پاشیدن ؛ با نیکی بدی را پوشاندن :
زمانی شهد می پاشید بر زهر
زمانی نور می پاشید بر نار.
عطار.
- شهد در دهان کسی شرنگ شدن ؛ زندگی خوش وی به تلخی و ناکامی بدل شدن :
شاد باش ای ملک شهرگشاینده که شد
در دهان همه از هیبت تو شهد شرنگ .
فرخی .
- شهد فائق ؛ عسل خالص . (ناظم الاطباء) : عصاره ٔ تاکی به قدرتش شهد فائق شده . (گلستان ).
- شهد کردن ؛ ساختن شهد :
شهی که دولت او از شرنگ شهد کند
چنانکه هیبت شمشیر او ز شهد شرنگ .
فرخی .
به روز بزم کند خوی تو ز حنظل شهد
به روز رزم کند خشم تو ز شهد شرنگ .
فرخی .
- شهد و شرنگ ؛ شیرین و تلخ . از قبیل تقابل است . (یادداشت مؤلف ). رجوع به شهد و ترکیبات آن شود :
که در مذاق زمانه یکی است شهد و شرنگ .
ظهیر.
- شهد و شکر؛ عسل و شکر.
- || شیرینی . سخت شیرین :
با رخ رنگین چون لاله و گل
با لب شیرین چون شهد و شکر.
فرخی .
چون شهد و شکر عیشی از خوشی و شیرینی
چون ریگ روان جیشی در پری و بسیاری .
منوچهری .
روی ترا در رکاب شمس و قمر میرود
لعل ترا در عنان شهد و شکر میرود.
خاقانی .
اینهمه شهد و شکر کز سخنم میریزد
اجر صبری است کز آن شاخ نباتم دادند.
حافظ.
چون شهد و شکر شده ست بسحاق
پیوسته قرین آرد روغن .
بسحاق .
|| در تداول فارسی امروز، صافی عسل که از موم جدا شده باشد. عسل خالص . (یادداشت مؤلف ). || جداشده ٔ صافی و لطیف هر چیز شیرین چون خرما و انجیر و عسل و شیره و جزآن .
- شهد شکر؛ بقوام آمده ٔ شکر و قند و مانند آن . (از یادداشت مؤلف ).
- شیره ٔ شهد؛ صافی شیره ٔ نیک شیرین .
|| شیرین . || مجازاً، حلاوت و شیرینی . (آنندراج ).
- سخن شهد شدن ؛ گفتار شیرین و دلچسب شدن :
چون سخنت شهد شد ارزان مکن
شهد سخن را مگس افشان مکن .
نظامی .
- شهد داشتن ؛ شیرینی و حلاوت داشتن .
|| مجازاً، سخن شیرین و گفتار دلپذیر :
چو شیرین در مداین مهد بنهاد
ز شیرین لب طبقهاشهد بگشاد.
نظامی .
|| مجازاً، لب یا دهان معشوق :
ز بس خنده که شهدش بر شکر زد
به خوزستان شد افغان طبرزد.
نظامی .
شهد. [ ش َ ] (اِخ ) نام کوهی است در دیار ابوبکربن کلاب . (از معجم البلدان ).
شهد. [ ش َ ] (اِخ ) نام ناحیه یا رودی و یا به تعبیر قدما دریایی است و بر حسب آنچه در شاهنامه آمده در مشرق ایران واقع بوده است :
از این کوه تا پیش دریای شهد
درفش و سپاه است و پیلان و مهد.
بیاورد سیصد عماری و مهد
گذر کرد زان سوی دریای شهد.
ترا چاره آن است کز راه شهد
سوی چشمه ٔ سو گرایی به مهد.
پیاده همی راند تا رود شهد
نه پیل و نه تخت و نه تاج و نه مهد.
|| نام کوهی بوده است و بر حسب آنچه در شاهنامه ٔ فردوسی آمده است در حدود مشرق ایران میان کشمیر و چین و رود سند :
ز کشمیر تا دامن کوه شهد
سراپرده و پیل دیدیم و مهد.
از این کوه تا پیش دریای شهد
درفش و سپاه است و پیلان و مهد.
فردوسی .
بیاورد سیصد عماری و مهد
گذر کرد زان سوی دریای شهد.
فردوسی .
ترا چاره آن است کز راه شهد
سوی چشمه ٔ سو گرایی به مهد.
فردوسی (شاهنامه چ بروخیم ج 7 ص 2095).
پیاده همی راند تا رود شهد
نه پیل و نه تخت و نه تاج و نه مهد.
فردوسی .
|| نام کوهی بوده است و بر حسب آنچه در شاهنامه ٔ فردوسی آمده است در حدود مشرق ایران میان کشمیر و چین و رود سند :
ز کشمیر تا دامن کوه شهد
سراپرده و پیل دیدیم و مهد.
فردوسی .
شهد. [ ش َ ] (ع ص ، اِ) ج ِ شاهد. (منتهی الارب ). رجوع به شاهد شود.
شهد. [ ش َ / ش ُ ] (اِخ ) آبی است مر بنی مصطلق را از خزاعة. (منتهی الارب ).
شهد. [ ش ُ ] (ع اِ)به معنی شَهْد. (منتهی الارب ). رجوع به شَهْد شود.
شهد.[ ش َ ] ( ع اِ ) انگبین با موم. ج ، شِهاد. ( منتهی الارب ). ابومنصور. ( السامی فی الاسامی ) ( مهذب الاسماء ). عسل که هنوز در موم باشد. ( از بحر الجواهر ). انگبین ناپالوده. ( مهذب الاسماء ). انگبین سپید. ( زمخشری ). انگبین. ( دهار ). انگبین است و بعربی عسل گویند. ( برهان ).عسل تا آنگاه که به موم آمیخته است و مصفی نشده. ( یادداشت مؤلف ). انگبین با موم. شهدة اخص است از آن وبا لفظ ریختن مستعمل است. ( آنندراج ). ابواللیث گوید: عرب عسل را مادامی که موم از او جدا نکرده باشد شهد گوید و محمدبن سلام گوید: اهل عالیه از بلاد شام زهررا سُم و شَهْد را شُهْد گویند و بنی تمیم سَم و شَهْد گویند. ( از ترجمه صیدنه بیرونی ) :
دِفْلی است دشمن من و من شهد جان نواز
چون شهد طعم حنظل و خوره کجا بود.
گهی شهد ونوش است و گاهی شرنگ.
تو اندر سخن پاسخش کن چو شهد.
سوگند خوری گویی شهد و رطب این است.
شعر او در دل ترا شهد است و اندر لب لبن.
ویحک آن موم جدامانده ز شهدم که کنون
محرم مهر سلیمان شدنم نگذارند.
نام آن زهر پس عسل منهید.
شهد تر چون شراب میچکدش.
که درگوشه ها دام باز است و بند.
عیش در زیر فلک با خاکساران مشکل است
شهد نتوان در میان خانه زنبور ریخت.
بدو گفت کاین چیست کانگیختی
که با شهد حنظل بیامیختی.
دِفْلی است دشمن من و من شهد جان نواز
چون شهد طعم حنظل و خوره کجا بود.
دقیقی.
زمانه به یکسان ندارد درنگ گهی شهد ونوش است و گاهی شرنگ.
فردوسی.
ز پیمان و سوگند و پیوند و عهدتو اندر سخن پاسخش کن چو شهد.
فردوسی.
ای آنکه نخوردستی می گر بچشی زان سوگند خوری گویی شهد و رطب این است.
منوچهری.
شعر حجت را بخوان ای هوشیار و یادگیرشعر او در دل ترا شهد است و اندر لب لبن.
ناصرخسرو.
زنبورخانه ای دید وقدری شهد یافت. ( کلیله و دمنه ). من دنیا را بدان چاه... مانند کردم... و چشیدن شهد... را به لذات این جهانی. ( کلیله و دمنه ). چون خمره شهد مسموم است چشیدن آن کام خوش کند لیکن عاقبت به هلاکت کشد. ( کلیله و دمنه ).ویحک آن موم جدامانده ز شهدم که کنون
محرم مهر سلیمان شدنم نگذارند.
خاقانی.
شهد کز حلق بگذرد زهر است نام آن زهر پس عسل منهید.
خاقانی.
باد نوروز چون رسد بر گل شهد تر چون شراب میچکدش.
خاقانی.
نه هر جا شکر باشد و شهد و قندکه درگوشه ها دام باز است و بند.
سعدی.
داروی تلخ نصیحت به شهد ظرافت برآمیخته. ( گلستان ).عیش در زیر فلک با خاکساران مشکل است
شهد نتوان در میان خانه زنبور ریخت.
صائب.
- با شهد حنظل آمیختن ؛ دوستی و صفا را با ستیزه و دشمنی درآمیختن. نیک و بد را درهم کردن : بدو گفت کاین چیست کانگیختی
که با شهد حنظل بیامیختی.
فردوسی.
فرهنگ عمید
عسل، انگبین.
دانشنامه عمومی
شهد یا نکتار (به فرانسوی: nectar) مایعی مملو از قند است که درون گل ها، به منظور جذب جانوران گرده افشان تولید می گردد یا در خارج از گل ها برای تغذیه جاندارانی که با گیاه رابطه همیاری دارند تولید می گردد. شهد توسط غده هایی به نام نکتاریز (به انگلیسی: nectaries) تولید می گردد.
شهد از نظر اقتصادی ماده ای با ارزش است زیرا برای تولید عسل توسط زنبوران به کار گرفته می شود گذشته از این، شهد در کشاورزی و باغبانی هم مفید است و کاربرد دارد چرا که بسیاری از پرندگان شکارچی حشرات مضر همچون مرغ مگس خوار و پروانه ها از شهد تغذیه می کنند.
شهد از نظر اقتصادی ماده ای با ارزش است زیرا برای تولید عسل توسط زنبوران به کار گرفته می شود گذشته از این، شهد در کشاورزی و باغبانی هم مفید است و کاربرد دارد چرا که بسیاری از پرندگان شکارچی حشرات مضر همچون مرغ مگس خوار و پروانه ها از شهد تغذیه می کنند.
wiki: شهد
فرهنگستان زبان و ادب
{nectar} [زیست شناسی- علوم گیاهی] مادۀ شیرینی که از غده های خاصی در برخی از اندام های گیاهان ترشح می شود
دانشنامه اسلامی
[ویکی الکتاب] معنی شَهِدَ: گواهی داد - شهادت داد
معنی قَائِمٌ: ایستاده -برپا -پا بر جا- ثابت قدم-قیام کننده (کلمه قیام بر وزن فیعال می باشدو قیام بر هر چیز به معنای درست کردن و حفظ و تدبیر و تربیت و مراقبت و قدرت بر آن است ،چون قیام به معنای ایستادن است ، و عادتا بین ایستادن و مسلط شدن بر کار ملازمه هست ودر فارس...
معنی قَوَّامِینَ: بسیار قیام کنندگان - بسیاربر پا دارندگان(کلمه قیام بر وزن فیعال می باشدو قیام بر هر چیز به معنای درست کردن و حفظ و تدبیر و تربیت و مراقبت و قدرت بر آن است ،چون قیام به معنای ایستادن است ، و عادتا بین ایستادن و مسلط شدن بر کار ملازمه هست ودر فارسی هم ...
ریشه کلمه:
شهد (۱۶۰ بار)
معنی قَائِمٌ: ایستاده -برپا -پا بر جا- ثابت قدم-قیام کننده (کلمه قیام بر وزن فیعال می باشدو قیام بر هر چیز به معنای درست کردن و حفظ و تدبیر و تربیت و مراقبت و قدرت بر آن است ،چون قیام به معنای ایستادن است ، و عادتا بین ایستادن و مسلط شدن بر کار ملازمه هست ودر فارس...
معنی قَوَّامِینَ: بسیار قیام کنندگان - بسیاربر پا دارندگان(کلمه قیام بر وزن فیعال می باشدو قیام بر هر چیز به معنای درست کردن و حفظ و تدبیر و تربیت و مراقبت و قدرت بر آن است ،چون قیام به معنای ایستادن است ، و عادتا بین ایستادن و مسلط شدن بر کار ملازمه هست ودر فارسی هم ...
ریشه کلمه:
شهد (۱۶۰ بار)
wikialkb: شَهِد
گویش اصفهانی
تکیه ای: šira
طاری: šahd
طامه ای: šaht
طرقی: šahd / šira
کشه ای: šahd / šira
نطنزی: šahd
جدول کلمات
نوش
کلمات دیگر: