جمال الدین

(تلفظ: jamāloddin) (عربی) زیبایی در دین ، نیکویی در دین ، آن که در چهره‌اش زیبایی دین نهفته است.

جمال الدین . [ ج َ لُدْدی ] (اِخ ) عبدالرزاق . رجوع به جمال اصفهانی شود.

جمال الدین . [ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) محمدبن عبداﷲ مکنی به ابن مالک .رجوع به ابن مالک جمال الدین در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ د ] (اِخ ) حسن بن یوسف بن مطهر معروف به علامه ٔ حلی . رجوع به علامه ٔ حلی در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ د ] (اِخ ) حسین انجو که منتسب بدیار اکبرشاه و پسرش جهانگیر بود. وی کتاب لغت فارسی خود را بحکم اکبرشاه شروع کرد و بنام جهانگیر آنرا فرهنگ جهانگیری نامید. (فرهنگ فارسی معین ).

جمال الدین . [ ج َ لُدْ د ] (اِخ ) حسین بن علی بن محمدبن احمد نیشابوری رازی مکنی به ابوالفتوح صاحب تفسیر معروف . رجوع به ابوالفتوح حسین در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) ابراهیم بن علی بن یوسف فیروزآبادی شیرازی معروف به ابواسحاق . رجوع به ابواسحاق شیرازی جمال الدین در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) ابن الحاجب امام مالکیه . وی در ایام المستعصم درگذشت . (تاریخ الخلفا ص 316).

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) ابن حسام بهددانی (بداونی ) از رجال مشهور و شاعران دوره ٔ شمس الدین محمدبن ملک غیاث الدین محمد بود. (حبیب السیر چ خیام ج 3 ص 379).

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) ابوالحسن علی بن یوسف بن ابراهیم بن عبدالواحد شیبانی معروف به ابن القفطی . رجوع به ابن القفطی ابوالحسن در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) ابوبکر خال ترمذی از شاعران است . او راست :
عقل پیریست مرد دانا را
که بدو نیک و بد درآموزد
کشته ٔ آب جهل کی گردد
آتشی را که عقل بفروزد
مرد عاقل بسان شمع بود
که همی خندد و همی سوزد.
رجوع به لباب الالباب عوفی چ بریل ج 2 ص 164 شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) احمدبن عبداﷲ مکنی به ابوالمتوج رجوع به ابن المتوج احمد در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) احمدبن علی بن مهنااز اعقاب موسی الجون حسنی علامه ٔ نسابه و از اکابر فضلا و علمای انساب است . تألیفاتی دارد. او راست : 1 -التحفة الجمالیة در انساب . 2 - عمدة الطالب صغری . 3- عمدة الطالب کبری . وی به سال 828 هَ . ق . در کرمان درگذشت . (الذریعة ج 3) (ریحانة الادب ج 1 ص 275).

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) احمدبن محمدبن علی . رجوع به ابن خاتون در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) احمدبن محمدبن فهد. رجوع به ابن فهد جمال الدین در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) احمدبن موسی بن جعفر معروف به ابن طاوس . رجوع به ابن طاوس سیدجمال الدین در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) احمدبن نعمت اﷲ. رجوع به ابن خاتون در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) امام ...یکی از بزرگان ائمه مرو. هنگامی که چنگیز بسال 618 هَ . ق . مرو را محاصره کرد مجیرالملک امام جمال الدین را که از کبار ائمه ٔ مرو بود برسالت بفرستاد و امان خواست ... رجوع به تاریخ جهانگشای ج 1 ص 126 شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) ده کوچکی است از دهستان القورات بخش حومه ٔ شهرستان بیرجند واقع در 30هزارگزی باختر. موقع جغرافیائی آن جلگه و هوای آن معتدل است .سکنه ٔ آن 11 تن . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9).

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) زکریابن محمد یا محمود. رجوع به قزوینی زکریا در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) سلمان ساوجی . رجوع به سلمان ساوجی در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) شاه شیخ ابواسحاق بن محمود اینجو. رجوع به ابواسحاق اینجو در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) عبداﷲبن یوسف مکنی به ابومحمد و معروف به ابن هشام . رجوع به ابن هشام جمال الدین ابومحمد در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) عبدالرحمان بن علی اموی قوصی اسنائی از مشاهیر ادبا و شعرا بود. وی به سال 550 هَ . ق . در قصبه ٔ اسناء از صعید مصر بدنیا آمد و در قصبه ٔ قوص بتحصیل دانش و علم اشتغال ورزید و به سال 625 هَ . ق . در دمشق درگذشت و در کوه قاسیون بخاک سپرده شد. (ریحانة الادب ج 1 ص 276) (قاموس الاعلام ).

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) عبدالرحمان بن علی مکنی به ابوالفرج و معروف به ابن جوزی . رجوع به ابن جوزی ابوالفرج در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) عبدالصمدبن ابراهیم مشهور به قاری الحدیث . رجوع به قاری الحدیث عبدالصمد در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) عثمان بن عمر مکنی به ابن حاجب . رجوع به ابن حاجب در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) علی بن ظافر. رجوع به ابن ظافر ازدی در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) علی بن یوسف بن ابراهیم مکنی به ابن القفطی . رجوع به ابن القفطی جمال الدین در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) لقب نظامی گنجوی شاعر معروف . رجوع به نظامی در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) محمدبن سلیمان مکنی به ابن نقیب .رجوع به ابن نقیب جمال الدین در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) محمدبن مکرم بن علی بن منظور انصاری افریقی مصری معروف به ابن منظور و مکنی به ابوالفضل از بزرگان علم ادب است . تألیفاتی دارد. او راست : 1 - لسان العرب . این کتابی است بزرگ مشتمل بر همه ٔ لغات عرب و به سال 1299 هَ . ق . در قاهره بچاپ رسیده است . 2 - اطایب اوقات الاصائل و الاسحار. 3 - انتشار الازهار فی اللیل و النهار. 4 - سرور النفس بمدارک الحواس الخمس . 5 - مختار الاغانی . 6 - مختصر تاریخ بغداد سمعانی . 7 - مختصر تاریخ دمشق ابن عساکر. 8 - مختصر مفردات ابن بیطار. وی به سال 711 یا 716 هَ . ق . در 79 سالگی یا 81 سالگی در مصر درگذشت . (الاعلام زرکلی ) (کشف الظنون حاجی خلیفه ) (معجم المطبوعات ) (ریحانة الادب ج 1 ص 278). و رجوع به ابن منظور جمال الدین در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) محمدبن ناصر علوی از شاعران آل سلجوق است . این چند بیت از قصیده ای که در مدح علاءالدوله سروده است انتخاب میشود:
چو خاک و باد کند نور و نم در آتش و آب
شکوه آن عرضی باد و جوهر آتش و آب
چو در مصاف بابطال حرب روی نمود
ازو بخیزد اندر دو لشکر آتش و آب
همی نماید از عکس لون گوهر او
هوای فتنه چو گردون و اختر آتش و آب .
رجوع به لباب الالباب عوفی چ بریل ج 2 ص 267، 268 شود.

(لباب الالباب عوفی ص 106، 107).

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) یحیی بن عیسی مکنی بابن مطروح . رجوع به ابن مطروح جمال الدین در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) یوسف بن زکی یکی از عالمان و فقیهان بزرگ عهد امیر شیخ حسن بود. او راست : تهذیب الکمال فی اسماء الرجال . وی به سال 742 هَ . ق . درگذشت . (حبیب السیر چ خیام ج 3 ص 232).

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) یوسف بن عبداﷲ مکنی به ابن عبدالبر. رجوع به ابن عبدالبر در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) یوسف بن هشام حنبلی نحوی مکنی به ابن هشام از ادبا و دانشمندان و مؤلف کتاب مشهور نفیس مغنی است . عبداﷲبن یوسف نیز مکنی به ابن هشام و معروف به جمال الدین بوده و او نیزکتابی بنام مغنی تألیف کرده است . (ریحانة الادب ج 6ص 203) (هدیة الاحباب ص 95) (روضات الجنات ص 456).

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ )ابوعبداﷲ محمدبن عبداﷲ معروف به ابن مالک . رجوع به ابن مالک جمال الدین ابوعبداﷲ در همین لغت نامه شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ] (اِخ )یوسف عزیز یازدهمین از ممالیک برجی است که به سال 842 هَ . ق . بحکومت رسید. (طبقات سلاطین اسلام ص 74).

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ](اِخ ) ابن قیمار از وزیران سلاجقه در دولت مغیث الدین و غیاث الدین سلجوقی است . رجوع به حبیب السیر شود.

جمال الدین . [ ج َ لُدْ دی ](اِخ ) محمدبن علی سراجی از شاعران است . عوفی وی را در شمار شعرای آل سلجوق ذکر کند. این چند بیت از قصیده ای که در مدح سلطان خسرو ملک گوید انتخاب میشود:
چون خواست روی خویش نمود از حجاب شب
بر روی روز بست ز ظلمت نقاب شب
سیمرغ آفتاب چو افتاد در غروب
ناگه طلوع کرد چو پر غراب شب
با لشکر نجوم برآمد ز باختر
ناچخ ز ماه ساخته رمح از شهاب شب .
رجوع به لباب الالباب عوفی چ بریل ج 2 ص 324 شود.

جمال الدین .[ ج َ لُدْ دی ] (اِخ ) محمد طاهر یا محمدبن طاهر صدیقی هندی ملقب به ملک المحدثین از دانشمندان اواخر قرن دهم هجری است . از اوست : 1 - مجمعالتجار فی غرائب التنزیل و لطایف الاخبار. این کتاب در لکنهور بچاپ رسیده است . 2 - المغنی فی اسماء رجال الحدیث و نسبهم . این کتاب در دهلی بچاپ رسیده . وی به سال 981 هَ . ق . در هفتاد و سه یا شش سالگی بقتل رسید. (کشف الظنون ) (نور سافر) (معجم المطبوعات ) (ریحانه الادب ج 4 ص 81).