ضفدع

غوک , وزغ , قورباغه , قلا ب , خرک ويلن , قورباغه گرفتن

ضفدع . [ ض ِ دِ / ض َ دَ / ض ُ دَ / ض ِ دَ ] (ع اِ) غوک . (منتهی الارب ) (منتخب اللغات ) (دهار). چغز. (منتخب اللغات ). کزو. (مهذب الاسماء). بَزغ . (السامی فی الاسامی ) (مهذب الاسماء). وزَغ . (منتخب اللغات ). وزق : ضفدع را اندر بعض شهرهای خراسان وزق گویند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). ضفدع رابشهر من [ یعنی گرگان ] وزق گویند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). رجوع به کلمه ٔ وزق شود. غورباغه . قوربقا. قورباقه . جِرانة. سِغرغِر. قرباغه . پک . نقاقة. مکل : دم الضفدع ؛ خون مکل . (ریاض الادویه ). ابوالمسیح . (المرصع ابن اثیر). ابوالضحضاح . ابوهبیرة. ام ّمعبد. ام هبیرة.(المرصع). ج ، ضفادع ، ضفادی . (منتهی الارب ). صاحب منتهی الارب گوید: ضفدع ... و آن نهری است ، گوشت مطبوخ آن با روغن زیت و نمک ، تریاق است مر زهر هوام را و دشتی پیه آن عجیب الفعال است جهت برآوردن دندان ، و گویند که برّی آن از سموم قتاله و مجموع آن در سوم سرد و در اول خشک و شرب اقسام آن مورث استسقاء و کشنده ٔ بدرورمنی و قی ّ و ورم احشاء و درددل . صاحب تحفه گوید: بپارسی مکل و غوک گویند و وزغ و بترکی قورباغه نامند.برّی و بحری و نهری می باشد و از مطلق او نهری مراد است و برّی از سموم قتاله و مجموع آن در سیُم سرد و در اوّل خشک و شرب اقسام آن مورث استسقاء و کشنده است بدرورمنی و قی ّ و ورم احشاء و درددل و ضماد شق کرده ٔ او جاذب پیکان و امثال آن و سموم گزندگان و قاطع سیلان خون و التیام دهنده ٔ زخمها خصوصاً سوخته ٔ او و بازفت تر جهت داءالثعلب نافع و طلای پیه او مانع سوزانیدن آتش و قالع دندان است بی المی و دماغ محرق او قاطع انفجار خون اعضا و نفوخ و طلای او قاطع رعاف است ، و اینکه طلای او را مانع برآمدن موی دانسته اند اصلی ندارد و چون اطراف و احشای او را انداخته با پیه گرده ٔ بز مهرا پخته روغن او را جمع کنند جهت بواسیر حار مجرب است و قسمی از ضفدع در اشجار می باشد سبز و بسیار کوچک و در دارالمرز بسیار است چون او را با مثل آن دانه پنبه بسوزانند اکتحالش جهت نزول آب از مجرباتست . (تحفه ٔ حکیم مؤمن ). صاحب اختیارات بدیعی گوید: ضفدع ، بپارسی غوک خوانند و وزغ گویند، بشیرازی پک گویند و بیونانی بطراجو خوانند و گوشت وی آنچه نهری بودچون با زیت و نمک بپزند نافع بود جهت گزیدگی جانوران و باد جذام و مجموع گزندگان و مرق وی چون بدان نوع بپزند و با موم و روغن گل موم روغن سازند موافق بود جهت مرضهای مزمن که در اثر ریشها عارض شده باشد و مدتها بدان گذشته باشد و چون بسوزانند و خاکستر آن بر موضعی که خون از آن روانه بود یا رعاف باشد بر آن افشانند خون ببندد و چون با زفت بیامیزند و بر داءالثعلب بمالند زایل کند، و گویند خون پک سبز بر موضع موی زیاده که بر چشم بود چکانند بعد از آن که موی برکنده باشند نروید و چون به آب و سرکه بپزند و بدان مضمضه کنند درد دندان را نافعبود و چون وی را مرضوض کنند و بر گزیدگی عقرب و مارنهند نافع بود و چون بر دندان نهند بی درد بیفتد، وبرّی وی کشنده بود. در خواص آورده اند که چون زبان وی بر ناف خفته نهند هرچه کرده باشد بگوید بی آنکه او را خبر بود و خون وی با خایه ٔ مور و قدری نوشادر چون بر موضعی که موی سترده باشند طلا کنند دیگر نروید و اگر موی برکشیده باشند دیگر نروید و نیکوتر بود. اسحاق گوید شخصی را پیکان در استخوان مانده بود مدتی دراز و علاج وی بسیار کردند هیچ فایده نداشت ، ضفدعی را پوست از وی باز کردند و بر سر جراحت و پیرامون آن نهادند در یک شبانه روز پیکان بیرون آمد از سر جراحت و وی در غایت قوة جاذبه بود و ازبهر آن است که قلع دندان می کند و از خوردن وی بدن تورم کند و لون تیره گردد و قذف منی احداث کند و بدترین ضفدعها در آنچه گفته شد سبز است که در بیشه بود یا سرخ که در دریا بود ومداوای کسی که آن خورده باشد به قی ٔ و آب گرم و عسل و نمک کنند تا معده ٔ وی پاک گردد و پس از آن در حمام رود و پس سکنجبین خورد و اسفیدباج با دارچینی و شراب یا مثلث وی را نافع بود و هرچه نافع بود جهت استسقا، و چون خلاص یابد دندانهای وی بیفتد، اگر ضفدع زردخورده باشد قطع شهوة طعام بکند و لون را تباه کند وغثیان و قی و درد دل و ورم شکم و ساقین پیدا کند و علاج وی نزدیک بود بعلاج آنچه پیش از این گفته شد و گویند دل وی چون بیاویزند بر کسی که تب غب داشته باشد نافع بود. این مؤلف گوید چون پیه وی بگدازند و در اعضا مالند در زمستان هیچ ضرر از سرما به وی نرسد. (اختیارات بدیعی ). ضفدع ، معروف ، تبقی قوته سنة کاملة اذا فارقه [ کذا ] کدود القز و هو بری و مائی و کل الوان کثیرة [ کذا ] اردؤها الاخضر و هو بارد یابس فی الثالثة او یبسة فی الاولی . رماد دماغ الاخضر یجذب ما فی البدن من نحو الشوک طلاء و یلحم القروح و یقطع الدّم المنفجر و لحمه سم قتال لا علاج له الا القی و التّریاق و مع ذلک قد یوقع فی الاستسقاء و المفاصل و ما قیل من انه اذا قطع نصفین و وضع واحد فی الشمس فیکون سماً و الاَّخر فی الفی ٔ فیکون دوأه و ان دمه یمنع نبات الشعر و شحمه یحمی العضو عن النار فغیر صحیح و هو یسقط الاسنان و یغیر الالوان . (تذکره ٔ ضریر انطاکی ).
- ضفدع الاَّجامی . رجوع به ضفدع شجری شود.
- ضفدع بحری ؛ ضفدع دریائی سرخ را نامند. جانوری است پلید و زهر او بد است . هر جانوری که بیند قصد کند و بدو جهد از دور و اگر نتواند گزیدن سوی او بدمد و دمیدن او زیان دارد و مضرت او آن است که از گزیدن او آماسی کند عظیم . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
- ضفدع شجری ؛ غوک درختی . هو الضفدع البری الذی یأوی النبات و الشجر و یطفر من شجرة الی شجرة. (قانون ابوعلی سینا). و آن غوکی است که بر درختان گردد و اندر میان گیاه مأوی دارد و پشت او سبز باشد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
|| ضفدع ، غده ٔ صلبه چون چغزی که بر زیر زبان پیداآید... و این علت بدین نام ازبهر آن خوانند که لون او لونی است آمیخته از لون زفان و سبزی رگهاء او همچون رنگ وزق و ماده ٔ او رطوبتی باشد غلیظ. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). ضفدع ، دو شریان دیگر بزیر زفان است و هم بپهلوی هر دو رگ که پیشتر یاد کرده آمده است . آن را ببرند و داغ کنند و بَتْر کنند، علتی را که آن را ضفدع گویند و دردها که اندربن زبان پدید آید سودمند بود. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).هو شبیه غدة صلبة تحت اللسان شبیه اللون المؤتلف من لون سطح اللسان و العروق التی فیه بالضفدع ، و سببه رطوبة غلیظة. (کتاب ثالث از قانون ابوعلی ص 93). صاحب کشاف اصطلاحات الفنون گوید: ضفدع لسان ، غُدّه ای است سخت که زیر زبان بیرون آید و مانند وَزغ باشد، چاره و علاجی جز شکافتن و بیرون آوردن غدّه ندارد و پس از شکافتن سنگی سخت زِبر و خَشن از آن غدّه بیرون آید. کذا فی حدودالامراض . || (اِخ ) ستاره ای ازقدر دوم بر دم قیطس . (لاروس بزرگ ). ولی در صورت ضفدع الثانی نوشته شده (؟). رجوع به ضفدعین شود.

ضفدع . [ض ِ دِ ] (ع اِ) استخوانی است در شکم سم اسب . (منتهی الارب ). استخوان درون سم اسب . (مهذب الاسماء). استخوانی است که در میان سم فرس می باشد. (منتخب اللغات ).

قورباغه#NAME?