کلمه جو
صفحه اصلی

زبان مادی

دانشنامه عمومی

زبان مادی یک زبان هندواروپایی و زبان مادها بوده است. این زبان، به همراه زبان های سکایی، اوستایی و پارسی باستان ازجمله زبان های باستانی ایرانی بودند.
رضایی باغ بیدی، حسن (۱۳۹۳). «زبان مادی». دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی. ۵. به کوشش اسماعیل سعادت. تهران. ص. ۶۵۱-۶۵۲. دریافت شده در ۹ مارس ۲۰۱۷.
هیچ سندی در دست نیست که بتوان با آن صحت زبان مادی را تائید کرد. اما زبان شناسان، با استفاده از ساختار کلمات و علم واژه شناسی، کلماتی در متون کتیبه های پارسی باستان، ایلامی و بابلی که با گرامر زبان خود سازگار نیست را شناسایی کردند و آن را در دسته بندی زبان مادی قرار دادند. اکثر این کلمات اسامی خاص (نام قبایل، اسم افراد و مکان ها) بودند که شناسایی شده اند.
هیچ اثر مکتوبی از زبان مادی در دست نیست و مشخص نیست که این زبان اصولاً به رشتهٔ تحریر در آمده یا نه؛ اما در نوشته های مورخان یونانی، مانند کتسیاس و دیونون و هرودوت به داستان ها، قصه ها و اشعار این دوره اشاره شده است. برای نمونه، عشق استریانگایوس به زرینا، ملکهٔ سکاها و ناکام ماندن وی و داستان غنایی «زریادرس و اداتیس» را می توان نام برد که در مآخذ متعددی دیده می شود که به نظر مری بویس اصل مادی دارد و بعدها به صورت داستان گشتاسپ و کتایون در شاهنامه بازتاب یافته است. از دیگر آثار ادبی مادی می توان از داستان های حماسیِ مادی یاد کرد که به پایه گذاری دولت ماد انجامیده و در آثار کتزیاس نقل شده است.
به گفتهٔ هرودوت، در زمان پادشاهی دیاکو، دعاوی ای را که می نوشتند، نزد وی می فرستادند. سپس او دربارهٔ آنچه نزدش آورده شده بود، داوری می کرد و داوری هایش را بازپس می فرستاد. تنها شاهد مستقیمی که نشان می دهد مادها خط را می شناختند، تکه ای سیمین است که در تپهٔ نوشیجان کشف شده و بخش هایی از دو نشانهٔ خط میخی بر آن به جا مانده است، اما شناسایی نوع خط میخی و زبان آن ناممکن است. به باور دیاکونف، خط میخی پارسی باستان (خطی که برای کتیبه هایشان به کار می بردند)، در اصل نوآوری مادها بوده، درحالی که رودیگر اشمیت احتمال می دهد مادها از خط میخی آشوری بهره می بردند.


کلمات دیگر: