تابش یوننده

تابش یونساز، تابش یونیزان یا تابش یوننده (به انگلیسی: Irradiation) تابشی است که به اندازهٔ کافی انرژی دارد تا الکترون ها را از اتم و یا مولکول جدا کند یا به بیانی دیگر آن ها را یونیزه کند. تابش یوننده از ذره های درون اتمی، اتم ها و یا یون هایی با سرعت بسیار بالا (سرعتی نزدیک به سرعت نور) و یا موج های الکترومغناطیسی با انرژی بسیار بالا مانند گاما و ایکس ساخته شده است.
تابش غیریونساز
تابش یوننده در اثر واکنش هسته ای - اعم از طبیعی یا مصنوعی - با دمای بسیار بالا (مثلاً در هاله خورشید یا در حالت پلاسما) از طریق تولید ذره های پرانرژی در شتاب دهنده ذره ای یا از طریق فرایندهای طبیعی مانند رعد و برق یا انفجار ابرنواختر پدید می آید.
وقتی تابش یوننده رخ می دهد می تواند ذرات زیراتمی (عموماً الکترون، پروتون، نیوترون و گاهی تمام هسته) را از اتم آزاد کند. چنین رویدادی، پیوستگی شیمیایی را دگرگون کرده و یون ایجاد می کند. تابش یوننده را می توان به دو گروه مستقیم و غیرمستقیم تقسیم کرد.

تابش یونَنده (ionizing radiation)
تابشی که هنگام گذر از کنار اتم ها، الکترون هایی را از آن ها می کَنَد و به این ترتیب، در مسیر خود یون تولید می کند. ذرات آلفا و بتا، در مقایسه با نوترون ها و پرتوهای گاما، خاصیت یونندگی بسیار بیشتری دارند.