نهفت
فارسی به انگلیسی
فرهنگ فارسی
نهفتن
۱ - ( مصدر اسم ) نهفتن نهان کردن . ۲ - ( صفت ) پوشیده پنهان . یا به نهفت . به نهان در پنهانن : (( آن شنیدی که شاهدی به نهفت یا دل از دست رفته ای میگفت ... ) ) ( گلستان . چا . فروغی . بخ . ۳ ) ۱۲۴ - (اسم ) خلوتخان. پادشاهان و امیران حرمسرا : (( کنون دختران نوجفت و بند به آرام اندر نهفت و بند . ) ) ( شا . رشیدی ) ۴ - جایی که در میان دو دیوار بجهت ذخیره کردن غلات و غیره سازند : نهانخانه. ۵ - ضمیر سر : (( دید رنج و کشف شد بروی نهفت لیک پنهان کرد و با سلطان نگفت . ) ) ( مثنوی خلاص. مثنوی . فروزانفر ۶ ) .۷۷ - یکی از ۲۴ شعب. موسیقی قدما که با حجازی عراق و بزرگ مناسب است . توضیح امروزه یکی از گوشه های (( نوا ) ) است که در آن تغییری به گام نوا داده نمیشود و نوت شاهد آن هم درج. پنجم گام نواست . نهفت شبیه (( حجاز ) ) است .
۱ - ( مصدر اسم ) نهفتن نهان کردن . ۲ - ( صفت ) پوشیده پنهان . یا به نهفت . به نهان در پنهانن : (( آن شنیدی که شاهدی به نهفت یا دل از دست رفته ای میگفت ... ) ) ( گلستان . چا . فروغی . بخ . ۳ ) ۱۲۴ - (اسم ) خلوتخان. پادشاهان و امیران حرمسرا : (( کنون دختران نوجفت و بند به آرام اندر نهفت و بند . ) ) ( شا . رشیدی ) ۴ - جایی که در میان دو دیوار بجهت ذخیره کردن غلات و غیره سازند : نهانخانه. ۵ - ضمیر سر : (( دید رنج و کشف شد بروی نهفت لیک پنهان کرد و با سلطان نگفت . ) ) ( مثنوی خلاص. مثنوی . فروزانفر ۶ ) .۷۷ - یکی از ۲۴ شعب. موسیقی قدما که با حجازی عراق و بزرگ مناسب است . توضیح امروزه یکی از گوشه های (( نوا ) ) است که در آن تغییری به گام نوا داده نمیشود و نوت شاهد آن هم درج. پنجم گام نواست . نهفت شبیه (( حجاز ) ) است .
لغت نامه دهخدا
نهفت. [ ن ُ / ن ِ / ن َ هَُ ] ( ن مف ، اِ ) پنهان. ( برهان قاطع ) ( غیاث اللغات ) ( از آنندراج ) ( انجمن آرا ) ( جهانگیری ). پوشیده. ( برهان قاطع ). پنهان کرده. ( رشیدی ). مکتوم. مستور. نهفته :
به خراد برزین جهاندار گفت
که این نیست بر مرد دانا نهفت.
ز نزد بهو نامه دارم نهفت.
ولیکن فزون زین نشایدش گفت.
بر پهلوان باید امشب بگفت.
ز تاریخ دهقان چنین باز گفت.
نکردم ولی فاش راز نهفت.
برآورد رازی که بود از نهفت
بدان نامداران ایران بگفت.
سراسر برآوردراز از نهفت.
همه خواب یک یک بدیشان بگفت.
چو بابک سخن برگشاد از نهفت
همه خواب یکسر بدیشان بگفت.
همه رازها برگشاد از نهفت.
چو راز سخن برگشاد از نهفت.
سیاوش ز رستم بپرسید و گفت
که این راز بیرون کشیم از نهفت.
سپهدار با بیژن گیو گفت
که برخیز وبگشای راز از نهفت.
بدانگه که بگشاد راز از نهفت.
که بگشای بر من نهان از نهفت.
به دانندگان شاه بیدار گفت
که دانش گشاده کنید از نهفت.
که گوهر گشاده کند از نهفت.
به خراد برزین جهاندار گفت
که این نیست بر مرد دانا نهفت.
فردوسی.
زمین را ببوسید زنگی بگفت ز نزد بهو نامه دارم نهفت.
اسدی.
در این ره سخن هست دیگر نهفت ولیکن فزون زین نشایدش گفت.
اسدی.
بسی پند و راز است گوید نهفت بر پهلوان باید امشب بگفت.
اسدی.
گزارشگر رازهای نهفت ز تاریخ دهقان چنین باز گفت.
نظامی.
به جامع شدم هم بر آنسان که گفت نکردم ولی فاش راز نهفت.
نزاری.
- از نهفت برآوردن ؛ باز گفتن. اظهار کردن. فاش کردن. ابراز کردن. آشکار کردن. گشادن و علنی کردن : برآورد رازی که بود از نهفت
بدان نامداران ایران بگفت.
فردوسی.
بیامد دمان و به مادر بگفت سراسر برآوردراز از نهفت.
فردوسی.
برآورد پس او نهان از نهفت همه خواب یک یک بدیشان بگفت.
فردوسی.
- از نهفت برگشادن ؛ اظهار کردن. گشادن و باز گفتن : چو بابک سخن برگشاد از نهفت
همه خواب یکسر بدیشان بگفت.
فردوسی.
همه گفتنی ها بدو باز گفت همه رازها برگشاد از نهفت.
فردوسی.
همانا شنیدی که دانا چه گفت چو راز سخن برگشاد از نهفت.
فردوسی.
- از نهفت بیرون کشیدن ؛ آشکار کردن. از پرده بیرون کشیدن : سیاوش ز رستم بپرسید و گفت
که این راز بیرون کشیم از نهفت.
فردوسی.
- از نهفت گشادن ؛ آشکار کردن. فاش کردن : سپهدار با بیژن گیو گفت
که برخیز وبگشای راز از نهفت.
فردوسی.
نگه کن که دانای ایران چه گفت بدانگه که بگشاد راز از نهفت.
فردوسی.
بر مادر آمد پژوهید و گفت که بگشای بر من نهان از نهفت.
فردوسی.
- از نهفت گشاده کردن ؛ ابراز کردن. آشکار کردن. ظاهر کردن : به دانندگان شاه بیدار گفت
که دانش گشاده کنید از نهفت.
فردوسی.
سپهبد شنید آنچه موبد بگفت که گوهر گشاده کند از نهفت.
نهفت . [ ن ُ / ن ِ / ن َ هَُ ] (ن مف ، اِ) پنهان . (برهان قاطع) (غیاث اللغات ) (از آنندراج ) (انجمن آرا) (جهانگیری ). پوشیده . (برهان قاطع). پنهان کرده . (رشیدی ). مکتوم . مستور. نهفته :
به خراد برزین جهاندار گفت
که این نیست بر مرد دانا نهفت .
زمین را ببوسید زنگی بگفت
ز نزد بهو نامه دارم نهفت .
در این ره سخن هست دیگر نهفت
ولیکن فزون زین نشایدش گفت .
بسی پند و راز است گوید نهفت
بر پهلوان باید امشب بگفت .
گزارشگر رازهای نهفت
ز تاریخ دهقان چنین باز گفت .
به جامع شدم هم بر آنسان که گفت
نکردم ولی فاش راز نهفت .
- از نهفت برآوردن ؛ باز گفتن . اظهار کردن . فاش کردن . ابراز کردن . آشکار کردن . گشادن و علنی کردن :
برآورد رازی که بود از نهفت
بدان نامداران ایران بگفت .
بیامد دمان و به مادر بگفت
سراسر برآوردراز از نهفت .
برآورد پس او نهان از نهفت
همه خواب یک یک بدیشان بگفت .
- از نهفت برگشادن ؛ اظهار کردن . گشادن و باز گفتن :
چو بابک سخن برگشاد از نهفت
همه خواب یکسر بدیشان بگفت .
همه گفتنی ها بدو باز گفت
همه رازها برگشاد از نهفت .
همانا شنیدی که دانا چه گفت
چو راز سخن برگشاد از نهفت .
- از نهفت بیرون کشیدن ؛ آشکار کردن . از پرده بیرون کشیدن :
سیاوش ز رستم بپرسید و گفت
که این راز بیرون کشیم از نهفت .
- از نهفت گشادن ؛ آشکار کردن . فاش کردن :
سپهدار با بیژن گیو گفت
که برخیز وبگشای راز از نهفت .
نگه کن که دانای ایران چه گفت
بدانگه که بگشاد راز از نهفت .
بر مادر آمد پژوهید و گفت
که بگشای بر من نهان از نهفت .
- از نهفت گشاده کردن ؛ ابراز کردن . آشکار کردن . ظاهر کردن :
به دانندگان شاه بیدار گفت
که دانش گشاده کنید از نهفت .
سپهبد شنید آنچه موبد بگفت
که گوهر گشاده کند از نهفت .
- اندر نهفت داشتن ؛ مخفی داشتن . مکتوم داشتن . پوشیدن و پنهان داشتن :
شنیده همی داشت اندر نهفت
بیامد شب تیره با کس نگفت .
نهانی پسر زاد و با کس نگفت
همی داشتش نیکو اندر نهفت .
- بر نهفت ؛ مخفیانه :
که کردید هنگام کین بر نهفت
سرش را یکی تنگ تابوت جفت .
- به نهفت ؛ مخفیانه . در خلوت . نهانی . به نهان :
آن شنیدی که شاهدی به نهفت
با دل از دست داده ای می گفت .
- چیزی یا جائی نهفت داشتن ؛ در آن آسودن و جای گرفتن :
جز این دخت فریان مرا نیست جفت
که دارد پس پرده ٔ من نهفت .
کسی آمد به ماهوی سوری بگفت
که شاه جهان خاک دارد نهفت .
- در نهفت ؛ به رمز. به کنایه . (یادداشت مؤلف ) :
به شاه ددان کلته روباه گفت
که دانا زد این داستان در نهفت .
- در نهفت آوردن ؛ انبار کردن . در جائی نگه داشتن :
تو خواهی که برخیره جفت آوری
همی باد را در نهفت آوری .
- در نهفت داشتن ؛ مخفی کردن . پوشیده و مکتوم داشتن :
همی داشت تخم کیی در نهفت
ز گوهر به گیتی کسی را نگفت .
چو باز آمدش دل به جاماسپ گفت
که این خود چرا داشتی در نهفت .
چو ایشان برفتتد سودابه گفت
که چندین چه داری سخن در نهفت .
- در نهفت کردن ؛ انبار کردن . خزینه کردن . اندوختن :
سر تخت شاهی بدو داد و گفت
که دینار هرگز مکن در نهفت .
- در نهفت ماندن ؛ نهفته ماندن . مکتوم و پوشیده ماندن :
همه راز شاپور با او بگفت
نماند آن سخن نیک و بد در نهفت .
چو بشنید پیران بخندید و گفت
نماند نژاد و هنر در نهفت .
نماند این سخن یک زمان در نهفت
کس آمد به نزدیک پیران بگفت .
- نهفت داشتن ؛ مکتوم داشتن . پوشیده داشتن . مخفی کردن :
یکایک برادر به خواهر بگفت
که این گفته بر شه نداری نهفت .
چو بر تخت پیروز بنشست گفت
که از من مدارید چیزی نهفت .
به آذرگشسب و یلان سینه گفت
که مردان ندارند مردی نهفت .
رازی که دلم ز جان همی داشت نهفت
اشکم به زبان حال با خلق بگفت .
- نهفت ماندن ؛ نهفته ماندن . مکتوم و مخفی ماندن :
ز خاقان چو بشنید بهرام گفت
که پنداشتم کاین بماند نهفت .
اگر گرگسار این سخن ها که گفت
چنین است این هم نماند نهفت .
به جائی بخواهم فکندنت گفت
که اندر دو گیتی بمانی نهفت .
به آخر نماند این حکایت نهفت
به صاحبدلی باز گفتند و گفت .
|| راز. سر. (یادداشت مؤلف ) :
سخن گوی بگشاد بند از نهفت
سخن های قیصر به موبد بگفت .
|| سر. مقابل علانیه و علن :
همه هر چه دید آشکار و نهفت
به پیش پدر یک به یک باز گفت .
مدان هیچ درد آشکار و نهفت
چو درد جدائی ز شایسته جفت .
|| پرده . حجاب .
- اندر نهفت ؛ در پرده . مستور. مخفی . مستتر :
هنرهای او نیست اندر نهفت
نباشد کس او را به آفاق جفت .
|| خفا. خلوت :
وز آن پس به فرزانه ٔ خویش گفت
که با تو سخن دارم اندر نهفت .
بدیشان بگفت آنچه بایست گفت
همان نیز با مریم اندر نهفت .
همانگه بیامد به زرمهر گفت
که با تو سخنها کنم در نهفت .
چو آسوده بالی به مهراج گفت
که با دل زدم رای اندر نهفت .
بپرسید از او عارفی در نهفت
چه حکمت در این رفتنت بود گفت .
|| دل . خاطر. ضمیر. (یادداشت مؤلف ) :
چو بهرام را دید با او بگفت
سخنها کجا داشت اندر نهفت .
به هنگام بدرود کردنش گفت
که آزار داری ز من در نهفت .
فرستاده آمد به بهرام گفت
که رازی که داری برآر از نهفت .
|| باطن . (یادداشت مؤلف ). سرشت :
ز دین آوران این سخن کس نگفت
تو دیوانگی داری اندر نهفت .
- در نهفت ؛ باطناً :
یکی را که بد دشمنش در نهفت
بیاورد و گرشاسپ این است گفت .
|| درون . (یادداشت مؤلف ). توی . تو. داخل . اندرون :
نگه کرد یکتن به آواز گفت
که صندوق را چیست اندر نهفت .
ز ملاح گرشاسپ پرسیدو گفت
که این حصن را چیست اندر نهفت .
سر او گلشن و ایوان سراسر
نهفت و نانهفتش زیر واز بر.
بگشت و ویس را جست از همه جای ...
|| مکمن :
سپهدار ایران به فرزانه گفت
که چون برکشد هور تیغ از نهفت .
برآورد سر سالخورد از نهفت
جوابش نگر تا چه پیرانه گفت .
|| غیب . (یادداشت مؤلف ) :
بسی آفرین بزرگان بگفت
بدان کش برون آورید از نهفت .
بدین لاله رخ گفته بود از نهفت
که شاهی گرانمایه باشدت جفت .
|| جای . مسکن . محل . مکان . (یادداشت مؤلف ) :
ندانیمش انباز و پیوند و جفت
نگردد نهان و نخواهد نهفت .
|| آرامگاه . خانه . آسایشگاه . سرا :
بدین سرکشی از توایمن نخفت
ز بیم تو بگذاشتندی نهفت .
همیشه دل و شرم جفت تو باد
شبستان شاهان نهفت تو باد.
به پیران بگفت آنچه بایست گفت
ز دشت اندرآمد به سوی نهفت .
رجوع به معنی بعدی شود. || جای خفتن . جای شب بسر بردن . منزل . (یادداشت مؤلف ). جای استراحت و آسایش . جائی که در آن بیتوته کنند و برآسایند. رجوع به معنی قبلی شود :
بزد حلقه را بر در و بار خواست ...
پرستنده ٔ مهربان گفت : کیست ؟
زدن در شب تیره از بهر چیست
چنین داد پاسخ که شبگیر شاه
بیامد سوی دشت نخجیرگاه ...
از او باز ماندم به بیچارگی
چنین اسب و زرین ستامم به کوی
بدزدد کسی من شوم چاره جوی
کنیزک بیامد به دهقان بگفت
که مردی همی خواهد از ما نهفت .
مکن خو به پرخفتن اندرنهفت
که با کاهلی خواب شب هست جفت .
خواهی تا مرگ نیابد ترا
خواهی کز مرگ بیابی امان
زیر زمین خیز نهفتی بجوی
یا به فلک بر شو بی نردبان .
- جای نهفت ؛ جای خفتن و آسودن . قرارگاه . آسایشگاه :
فرود آمد از اسب جای نهفت
نگه کرد، در سایه داری بخفت .
بیامد فرستاده با او بگفت
که ایدر ترا نیست جای نهفت .
زن پیر نشناخت او را و گفت
اگر خورد خواهی و جای نهفت .
|| گور. مدفن . قبر. (یادداشت مؤلف ):
هر آنکس که او پارسی بودگفت
که او را [ اسکندر را ] جز ایران نباید نهفت .
که کام دد و دام بودش نهفت
سرش را یکی تنگ تابوت جفت .
شد آن تاجور شاه با خاک جفت
ز خرم جهان دخمه بودش نهفت .
|| حرم . حرمخانه . اندرون . حرم سرا. (یادداشت مؤلف ) :
بدو گفت هر چار جفت تواند
پرستار خاک نهفت تواند.
کلید شبستان ورا داد و گفت
برو تا که را بینی اندر نهفت .
وز آن پس فرستاده را شاه گفت
که من دختری دارم اندر نهفت .
|| خلوتخانه ٔ ملوک و سلاطین . (برهان قاطع). خلوتسرای ملوک . (رشیدی ) (انجمن آرا). رجوع به شواهد ذیل معنی قبلی شود. || انبار خانه . (یادداشت مؤلف ) :
خروشان زن آمد به بهرام گفت
که کاه است لختی مرا در نهفت .
رجوع به معنی بعدی شود. || گنجینه . (فرهنگ خطی ). خزینه . گنج . مخزن :
زواره بفرمود تا هرچه گفت
بیاورد گنجور او از نهفت .
جهاندار از آن پس به گنجور گفت
که ده جام زرین بیار از نهفت .
به زن گفت گازر که ای نیک جفت
چه خاک و چه گوهر مرا در نهفت .
|| جائی و موضعی که در میان دیوار بجهت ذخیره گذاشتن سازند. (برهان قاطع). رجوع به معنی قبلی شود. || (ق ) محرمانه . سری :
بپرسید شاه آن سخن ها نهفت
بدو پهلوان آنچه بد بازگفت .
ز کار بهووان زنگی نهفت
همه هرچه بد رفته آن شب بگفت .
دل پهلوان گشت از او شاد و گفت
دگر پرسش نغز دارم نهفت .
|| (اِمص ) پوشیدگی . (انجمن آرا) (رشیدی ) (ناظم الاطباء). رجوع به نهفتگی شود. || پنهان کردنی . (انجمن آرا). رجوع به نهفتنی شود. || (اِ) نام شعبه ای است از موسیقی . (انجمن آرا) (برهان قاطع) (جهانگیری ). نام شعبه ٔ موسیقی از مقام بزرگ . (غیاث اللغات ). یکی از 24 شعبه ٔ موسیقی قدما که با حجازی ، عراق و بزرگ مناسب است . امروزه یکی از گوشه های نوا است که در آن تغییری به گام نوا داده نمی شود و نوت شاهد آن هم درجه ٔ پنجم گام نو است . نهفت شبیه حجاز است . (خالقی ، مجله ٔ موزیک ) (فرهنگ فارسی معین ).
به خراد برزین جهاندار گفت
که این نیست بر مرد دانا نهفت .
فردوسی .
زمین را ببوسید زنگی بگفت
ز نزد بهو نامه دارم نهفت .
اسدی .
در این ره سخن هست دیگر نهفت
ولیکن فزون زین نشایدش گفت .
اسدی .
بسی پند و راز است گوید نهفت
بر پهلوان باید امشب بگفت .
اسدی .
گزارشگر رازهای نهفت
ز تاریخ دهقان چنین باز گفت .
نظامی .
به جامع شدم هم بر آنسان که گفت
نکردم ولی فاش راز نهفت .
نزاری .
- از نهفت برآوردن ؛ باز گفتن . اظهار کردن . فاش کردن . ابراز کردن . آشکار کردن . گشادن و علنی کردن :
برآورد رازی که بود از نهفت
بدان نامداران ایران بگفت .
فردوسی .
بیامد دمان و به مادر بگفت
سراسر برآوردراز از نهفت .
فردوسی .
برآورد پس او نهان از نهفت
همه خواب یک یک بدیشان بگفت .
فردوسی .
- از نهفت برگشادن ؛ اظهار کردن . گشادن و باز گفتن :
چو بابک سخن برگشاد از نهفت
همه خواب یکسر بدیشان بگفت .
فردوسی .
همه گفتنی ها بدو باز گفت
همه رازها برگشاد از نهفت .
فردوسی .
همانا شنیدی که دانا چه گفت
چو راز سخن برگشاد از نهفت .
فردوسی .
- از نهفت بیرون کشیدن ؛ آشکار کردن . از پرده بیرون کشیدن :
سیاوش ز رستم بپرسید و گفت
که این راز بیرون کشیم از نهفت .
فردوسی .
- از نهفت گشادن ؛ آشکار کردن . فاش کردن :
سپهدار با بیژن گیو گفت
که برخیز وبگشای راز از نهفت .
فردوسی .
نگه کن که دانای ایران چه گفت
بدانگه که بگشاد راز از نهفت .
فردوسی .
بر مادر آمد پژوهید و گفت
که بگشای بر من نهان از نهفت .
فردوسی .
- از نهفت گشاده کردن ؛ ابراز کردن . آشکار کردن . ظاهر کردن :
به دانندگان شاه بیدار گفت
که دانش گشاده کنید از نهفت .
فردوسی .
سپهبد شنید آنچه موبد بگفت
که گوهر گشاده کند از نهفت .
فردوسی .
- اندر نهفت داشتن ؛ مخفی داشتن . مکتوم داشتن . پوشیدن و پنهان داشتن :
شنیده همی داشت اندر نهفت
بیامد شب تیره با کس نگفت .
فردوسی .
نهانی پسر زاد و با کس نگفت
همی داشتش نیکو اندر نهفت .
فردوسی .
- بر نهفت ؛ مخفیانه :
که کردید هنگام کین بر نهفت
سرش را یکی تنگ تابوت جفت .
فردوسی .
- به نهفت ؛ مخفیانه . در خلوت . نهانی . به نهان :
آن شنیدی که شاهدی به نهفت
با دل از دست داده ای می گفت .
سعدی .
- چیزی یا جائی نهفت داشتن ؛ در آن آسودن و جای گرفتن :
جز این دخت فریان مرا نیست جفت
که دارد پس پرده ٔ من نهفت .
فردوسی .
کسی آمد به ماهوی سوری بگفت
که شاه جهان خاک دارد نهفت .
فردوسی .
- در نهفت ؛ به رمز. به کنایه . (یادداشت مؤلف ) :
به شاه ددان کلته روباه گفت
که دانا زد این داستان در نهفت .
فردوسی (یادداشت مؤلف ).
- در نهفت آوردن ؛ انبار کردن . در جائی نگه داشتن :
تو خواهی که برخیره جفت آوری
همی باد را در نهفت آوری .
فردوسی .
- در نهفت داشتن ؛ مخفی کردن . پوشیده و مکتوم داشتن :
همی داشت تخم کیی در نهفت
ز گوهر به گیتی کسی را نگفت .
فردوسی .
چو باز آمدش دل به جاماسپ گفت
که این خود چرا داشتی در نهفت .
فردوسی .
چو ایشان برفتتد سودابه گفت
که چندین چه داری سخن در نهفت .
فردوسی .
- در نهفت کردن ؛ انبار کردن . خزینه کردن . اندوختن :
سر تخت شاهی بدو داد و گفت
که دینار هرگز مکن در نهفت .
فردوسی .
- در نهفت ماندن ؛ نهفته ماندن . مکتوم و پوشیده ماندن :
همه راز شاپور با او بگفت
نماند آن سخن نیک و بد در نهفت .
فردوسی .
چو بشنید پیران بخندید و گفت
نماند نژاد و هنر در نهفت .
فردوسی .
نماند این سخن یک زمان در نهفت
کس آمد به نزدیک پیران بگفت .
فردوسی .
- نهفت داشتن ؛ مکتوم داشتن . پوشیده داشتن . مخفی کردن :
یکایک برادر به خواهر بگفت
که این گفته بر شه نداری نهفت .
فردوسی .
چو بر تخت پیروز بنشست گفت
که از من مدارید چیزی نهفت .
فردوسی .
به آذرگشسب و یلان سینه گفت
که مردان ندارند مردی نهفت .
فردوسی .
رازی که دلم ز جان همی داشت نهفت
اشکم به زبان حال با خلق بگفت .
؟
- نهفت ماندن ؛ نهفته ماندن . مکتوم و مخفی ماندن :
ز خاقان چو بشنید بهرام گفت
که پنداشتم کاین بماند نهفت .
فردوسی .
اگر گرگسار این سخن ها که گفت
چنین است این هم نماند نهفت .
فردوسی .
به جائی بخواهم فکندنت گفت
که اندر دو گیتی بمانی نهفت .
فردوسی .
به آخر نماند این حکایت نهفت
به صاحبدلی باز گفتند و گفت .
سعدی .
|| راز. سر. (یادداشت مؤلف ) :
سخن گوی بگشاد بند از نهفت
سخن های قیصر به موبد بگفت .
فردوسی .
|| سر. مقابل علانیه و علن :
همه هر چه دید آشکار و نهفت
به پیش پدر یک به یک باز گفت .
فردوسی .
مدان هیچ درد آشکار و نهفت
چو درد جدائی ز شایسته جفت .
اسدی .
|| پرده . حجاب .
- اندر نهفت ؛ در پرده . مستور. مخفی . مستتر :
هنرهای او نیست اندر نهفت
نباشد کس او را به آفاق جفت .
فردوسی .
|| خفا. خلوت :
وز آن پس به فرزانه ٔ خویش گفت
که با تو سخن دارم اندر نهفت .
فردوسی .
بدیشان بگفت آنچه بایست گفت
همان نیز با مریم اندر نهفت .
فردوسی .
همانگه بیامد به زرمهر گفت
که با تو سخنها کنم در نهفت .
فردوسی .
چو آسوده بالی به مهراج گفت
که با دل زدم رای اندر نهفت .
اسدی .
بپرسید از او عارفی در نهفت
چه حکمت در این رفتنت بود گفت .
سعدی .
|| دل . خاطر. ضمیر. (یادداشت مؤلف ) :
چو بهرام را دید با او بگفت
سخنها کجا داشت اندر نهفت .
فردوسی .
به هنگام بدرود کردنش گفت
که آزار داری ز من در نهفت .
فردوسی .
فرستاده آمد به بهرام گفت
که رازی که داری برآر از نهفت .
فردوسی .
|| باطن . (یادداشت مؤلف ). سرشت :
ز دین آوران این سخن کس نگفت
تو دیوانگی داری اندر نهفت .
فردوسی .
- در نهفت ؛ باطناً :
یکی را که بد دشمنش در نهفت
بیاورد و گرشاسپ این است گفت .
اسدی .
|| درون . (یادداشت مؤلف ). توی . تو. داخل . اندرون :
نگه کرد یکتن به آواز گفت
که صندوق را چیست اندر نهفت .
فردوسی .
ز ملاح گرشاسپ پرسیدو گفت
که این حصن را چیست اندر نهفت .
اسدی .
سر او گلشن و ایوان سراسر
نهفت و نانهفتش زیر واز بر.
بگشت و ویس را جست از همه جای ...
فخرالدین اسعد.
|| مکمن :
سپهدار ایران به فرزانه گفت
که چون برکشد هور تیغ از نهفت .
فردوسی .
برآورد سر سالخورد از نهفت
جوابش نگر تا چه پیرانه گفت .
سعدی .
|| غیب . (یادداشت مؤلف ) :
بسی آفرین بزرگان بگفت
بدان کش برون آورید از نهفت .
فردوسی .
بدین لاله رخ گفته بود از نهفت
که شاهی گرانمایه باشدت جفت .
اسدی .
|| جای . مسکن . محل . مکان . (یادداشت مؤلف ) :
ندانیمش انباز و پیوند و جفت
نگردد نهان و نخواهد نهفت .
فردوسی .
|| آرامگاه . خانه . آسایشگاه . سرا :
بدین سرکشی از توایمن نخفت
ز بیم تو بگذاشتندی نهفت .
فردوسی .
همیشه دل و شرم جفت تو باد
شبستان شاهان نهفت تو باد.
فردوسی .
به پیران بگفت آنچه بایست گفت
ز دشت اندرآمد به سوی نهفت .
فردوسی .
رجوع به معنی بعدی شود. || جای خفتن . جای شب بسر بردن . منزل . (یادداشت مؤلف ). جای استراحت و آسایش . جائی که در آن بیتوته کنند و برآسایند. رجوع به معنی قبلی شود :
بزد حلقه را بر در و بار خواست ...
پرستنده ٔ مهربان گفت : کیست ؟
زدن در شب تیره از بهر چیست
چنین داد پاسخ که شبگیر شاه
بیامد سوی دشت نخجیرگاه ...
از او باز ماندم به بیچارگی
چنین اسب و زرین ستامم به کوی
بدزدد کسی من شوم چاره جوی
کنیزک بیامد به دهقان بگفت
که مردی همی خواهد از ما نهفت .
فردوسی .
مکن خو به پرخفتن اندرنهفت
که با کاهلی خواب شب هست جفت .
اسدی .
خواهی تا مرگ نیابد ترا
خواهی کز مرگ بیابی امان
زیر زمین خیز نهفتی بجوی
یا به فلک بر شو بی نردبان .
(از رسایل اخوان الصفا).
- جای نهفت ؛ جای خفتن و آسودن . قرارگاه . آسایشگاه :
فرود آمد از اسب جای نهفت
نگه کرد، در سایه داری بخفت .
فردوسی .
بیامد فرستاده با او بگفت
که ایدر ترا نیست جای نهفت .
فردوسی .
زن پیر نشناخت او را و گفت
اگر خورد خواهی و جای نهفت .
اسدی .
|| گور. مدفن . قبر. (یادداشت مؤلف ):
هر آنکس که او پارسی بودگفت
که او را [ اسکندر را ] جز ایران نباید نهفت .
فردوسی .
که کام دد و دام بودش نهفت
سرش را یکی تنگ تابوت جفت .
فردوسی .
شد آن تاجور شاه با خاک جفت
ز خرم جهان دخمه بودش نهفت .
فردوسی .
|| حرم . حرمخانه . اندرون . حرم سرا. (یادداشت مؤلف ) :
بدو گفت هر چار جفت تواند
پرستار خاک نهفت تواند.
فردوسی .
کلید شبستان ورا داد و گفت
برو تا که را بینی اندر نهفت .
فردوسی .
وز آن پس فرستاده را شاه گفت
که من دختری دارم اندر نهفت .
فردوسی .
|| خلوتخانه ٔ ملوک و سلاطین . (برهان قاطع). خلوتسرای ملوک . (رشیدی ) (انجمن آرا). رجوع به شواهد ذیل معنی قبلی شود. || انبار خانه . (یادداشت مؤلف ) :
خروشان زن آمد به بهرام گفت
که کاه است لختی مرا در نهفت .
فردوسی (یادداشت مؤلف ).
رجوع به معنی بعدی شود. || گنجینه . (فرهنگ خطی ). خزینه . گنج . مخزن :
زواره بفرمود تا هرچه گفت
بیاورد گنجور او از نهفت .
فردوسی .
جهاندار از آن پس به گنجور گفت
که ده جام زرین بیار از نهفت .
فردوسی .
به زن گفت گازر که ای نیک جفت
چه خاک و چه گوهر مرا در نهفت .
فردوسی .
|| جائی و موضعی که در میان دیوار بجهت ذخیره گذاشتن سازند. (برهان قاطع). رجوع به معنی قبلی شود. || (ق ) محرمانه . سری :
بپرسید شاه آن سخن ها نهفت
بدو پهلوان آنچه بد بازگفت .
اسدی .
ز کار بهووان زنگی نهفت
همه هرچه بد رفته آن شب بگفت .
اسدی .
دل پهلوان گشت از او شاد و گفت
دگر پرسش نغز دارم نهفت .
اسدی .
|| (اِمص ) پوشیدگی . (انجمن آرا) (رشیدی ) (ناظم الاطباء). رجوع به نهفتگی شود. || پنهان کردنی . (انجمن آرا). رجوع به نهفتنی شود. || (اِ) نام شعبه ای است از موسیقی . (انجمن آرا) (برهان قاطع) (جهانگیری ). نام شعبه ٔ موسیقی از مقام بزرگ . (غیاث اللغات ). یکی از 24 شعبه ٔ موسیقی قدما که با حجازی ، عراق و بزرگ مناسب است . امروزه یکی از گوشه های نوا است که در آن تغییری به گام نوا داده نمی شود و نوت شاهد آن هم درجه ٔ پنجم گام نو است . نهفت شبیه حجاز است . (خالقی ، مجله ٔ موزیک ) (فرهنگ فارسی معین ).
فرهنگ عمید
۱. = نهفتن
۲. (موسیقی ) گوشه ای در دستگاه نوا.
۳. (صفت ) [قدیمی] پنهان، مخفی: به خراد برزین جهاندار گفت / که این نیست بر مرد دانا نهفت (فردوسی۱: ۲/۱۷۱۵ ).
۴. (اسم ) [قدیمی] خفا، خلوت.
۵. (اسم ) [قدیمی] داخل.
۶. (اسم ) [قدیمی] پناهگاه: که تا زنده ام چرمه جفت من است / خم چرخ گردان نهفت من است (فردوسی: ۱/۱۸۵ ).
۷. (اسم ) [قدیمی] جای مخفی.
۸. (اسم ) [قدیمی] جای خوابیدن.
۹. (اسم ) [قدیمی، مجاز] قبر.
۱۰. (اسم ) [قدیمی، مجاز] حرم سرا: مر این سه گرانمایه را در نهفت / بباید همی شاهزاده سه جفت (فردوسی: ۱/۹۵ ).
۱۱. (اسم ) [قدیمی، مجاز] انبار.
۱۲. (اسم ) [قدیمی، مجاز] خزانه.
۱۳. (قید ) [قدیمی] به طور پنهانی.
۲. (موسیقی ) گوشه ای در دستگاه نوا.
۳. (صفت ) [قدیمی] پنهان، مخفی: به خراد برزین جهاندار گفت / که این نیست بر مرد دانا نهفت (فردوسی۱: ۲/۱۷۱۵ ).
۴. (اسم ) [قدیمی] خفا، خلوت.
۵. (اسم ) [قدیمی] داخل.
۶. (اسم ) [قدیمی] پناهگاه: که تا زنده ام چرمه جفت من است / خم چرخ گردان نهفت من است (فردوسی: ۱/۱۸۵ ).
۷. (اسم ) [قدیمی] جای مخفی.
۸. (اسم ) [قدیمی] جای خوابیدن.
۹. (اسم ) [قدیمی، مجاز] قبر.
۱۰. (اسم ) [قدیمی، مجاز] حرم سرا: مر این سه گرانمایه را در نهفت / بباید همی شاهزاده سه جفت (فردوسی: ۱/۹۵ ).
۱۱. (اسم ) [قدیمی، مجاز] انبار.
۱۲. (اسم ) [قدیمی، مجاز] خزانه.
۱۳. (قید ) [قدیمی] به طور پنهانی.
پیشنهاد کاربران
ضمیر، باطن ( داریوش آشوری )
پنهان کرد
پوشیده شدن
پنهان شدن
پوشیده شدن
پنهان شدن
نهفت:
دکتر کزازی در مورد واژه ی " نهفت" می نویسد : ( ( نهفت ، در معنی نهان ، از مصدر نهفتن بر آمده است . این مصدر ، در پارسی ، تنها در ساخت های گذشته " گردانده " ( = صرف ) می شود و کاربرد دارد ؛ زیرا بُن اکنون آن به پارسی نرسیده است . این بن در پهلوی نهمب nihumb بوده است و بر پایه ی آن ، " نهفتن " در این زبان در ریخت نهمبیتن nihumbītan نیز به کار می رفته است . ) )
( ( نهفته برون آورید از نهفت
همه رازها پیش ایشان بگفت. ) )
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 332. )
دکتر کزازی در مورد واژه ی " نهفت" می نویسد : ( ( نهفت ، در معنی نهان ، از مصدر نهفتن بر آمده است . این مصدر ، در پارسی ، تنها در ساخت های گذشته " گردانده " ( = صرف ) می شود و کاربرد دارد ؛ زیرا بُن اکنون آن به پارسی نرسیده است . این بن در پهلوی نهمب nihumb بوده است و بر پایه ی آن ، " نهفتن " در این زبان در ریخت نهمبیتن nihumbītan نیز به کار می رفته است . ) )
( ( نهفته برون آورید از نهفت
همه رازها پیش ایشان بگفت. ) )
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 332. )
اگه در نقش فعل به کار نره معنای مخفی گاه میده
کلمات دیگر: