باستانیان

Archaebacteria Woese & Fox, 1977
باستانیان Rinke et al. 2013
Candidatus باستانیان Rinke et al. 2013
باستانیان یا آرکیا (Archaea) (که آرکی باکتری یا باکتریهای باستانی هم نامیده شده اند) فرمانرویی از موجودات ریز تک یاخته ای هستند. به هر یک از اعضاء گروه باستانیان یک باستانه (archaeon) گفته می شود. در سالهای اخیر طبقه بندی های جدیدی برای جانداران پیشنهاد شده است و کاملاً در حال تغییر بوده است.
باستانیان نیز همانند باکتری ها، پروکاریوت (پیش هسته ای یا بدون هسته) هستند و در درون یاخته های خود هسته سلولی یا اندامک دیگری ندارند.در گذشته، این گروه به عنوان یک گروه غیرعادی از باکتری ها قلمداد می شد و از آن ها به عنوان آرکی باکتری ها (باستان باکتری ها) یاد می شد ولی از آن جا که تاریخ تکامل باستانیان و زیست شیمی آن ها بسیار متفاوت از دیگر اشکال زیستی است امروزه در سامانه سه فرمانرویی از آن ها به عنوان یک فرمانرو جدا یاد می شود. در این سامانه که توسط کارل ووز ترتیب داده شده، سه گروه اصلی دودمان تکاملی عبارتند از باستانیان، یوکاریوت ها و باکتری ها.فرضیه یوسیت اما متفاوت است.
گونه هایی از باستانیان در اعماق اقیانوس ها و مغاکهای ظلمانی کشف شده اند و می توانند در جایی که حتی ذره ای از نور خورشید به آن نفوذ نمی کند، زنده بمانند. پژوهشگران احتمال می دهند که شاید علت دوام آن ها در چنین مکان هایی روش های ویژهٔ مصرف نفت برای ادامه زندگی باشد. آرکی باکتری ها معمولاً در شرایط سختی مانند دمای بالا، یا غلظت زیاد نمک زندگی می کنند. این شاخه کمتر از ۱۰۰ گونه را تشکیل می دهد؛ شامل گروه های هوازی و بی هوازی اند که با محیط های افراطی سازگار شده اند؛ از نظر ساختار دیواره و غشای سلول با سلول های یوکاریوت متفاوتند.