[ویکی نور] عبدالکریم، حائری یزدی، فقیه امامی، زعیم دینی و مؤسس حوزه علمیه قم در سال 1276 یا 1280ق در خانواده ای کشاورز و پارسا در مِهرجِرد میبد یزد به دنیا آمد (تولایی، علی، ص 53؛ رئیس زاده، محمد، ص 477؛ مؤمن، محمد، ص 17).
عبدالکریم در کودکی با هدایت شوهرخاله خود، میر ابوجعفر که روحانی بود، برای تحصیل به اردکان رفت و نزد مجدالعلمای اردکانی تحصیل کرد. سپس در نوجوانی به یزد رفت و با سکونت در مدرسه محمدتقی خان، معروف به مدرسه خان، ادبیات عرب و برخی دیگر از درسهای مقدماتی حوزه را نزد عالمانی چون سیدحسین وامق و سیدیحیی مجتهد یزدی فراگرفت (همان؛ ریحان یزدی، سید علی رضا، ص 22).
وی در سال 1296 یا 1298ق برای ادامه تحصیل، به همراه مادرش، راهی عراق شد. نخست به کربلا رفت و حدود دو سال زیرنظر فاضل اردکانی (عالم بزرگ و رئیس حوزه علمیه کربلا) به تحصیل پرداخت (تولایی، علی، ص 53). و درسهای سطوح میانی فقه و اصول را در آنجا آموخت. سپس به توصیه فاضل اردکانی که استعداد او را فراتر از ظرفیت آن زمان حوزه علمیه کربلا یافته بود و با معرفی نامه ای از جانب او برای میرزای بزرگ، محمدحسن شیرازی، به سامرا رفت. میرزا او را به گرمی پذیرفت و از او خواست که با فرزندش، سیدعلی آقا، مباحثه کند.
دوره تحصیل حائری در سامرا از 1300 تا 1312 یا 1313ق، تأثیر ژرفی در شکل گیری شخصیت علمی او داشت تا جایی که می توان او را از اصحاب مکتب سامرا دانست. در سامرا، او نخست دو تا سه سال درسهای سطوح عالی فقه و اصول را نزد استادانی چون شیخ فضل اللّه نوری، میرزا ابراهیم محلاتی شیرازی و میرزامهدی شیرازی به اتمام رساند و سپس در درسهای خارج فقه و اصول سیدمحمد فشارکی اصفهانی و میرزامحمدتقی شیرازی، و مدتی در مجلس درس میرزا محمدحسن شیرازی شرکت کرد و از میرزا حسین نوری (صاحب مستدرک الوسائل) اجازه روایت دریافت کرد.
در میان استادان حائری، نقش فشارکی بسیار جدّی تر و پررنگ تر و مدت فراگیری حائری از او طولانی تر از دیگران بوده، تا جایی که از بهترین و نزدیک ترین شاگردان او به شمار می رفته است؛ بنابراین حائری، به تعبیری، دست پرورده فشارکی بوده است. این استاد و شاگرد چند ماه پس از درگذشت میرزای بزرگ (1312ق) از سامرا به نجف نقل مکان کردند. حائری در نجف نیز همواره در درس استادش شرکت می کرد و در ماههای آخر عمر فشارکی، از او مراقبت هم می کرد. به گزارش شماری از منابع، حائری در نجف در زمان حیات فشارکی، در درس آخوند خراسانی هم شرکت می کرده است (رئیس زاده، محمد، ص 477-476).
عبدالکریم در کودکی با هدایت شوهرخاله خود، میر ابوجعفر که روحانی بود، برای تحصیل به اردکان رفت و نزد مجدالعلمای اردکانی تحصیل کرد. سپس در نوجوانی به یزد رفت و با سکونت در مدرسه محمدتقی خان، معروف به مدرسه خان، ادبیات عرب و برخی دیگر از درسهای مقدماتی حوزه را نزد عالمانی چون سیدحسین وامق و سیدیحیی مجتهد یزدی فراگرفت (همان؛ ریحان یزدی، سید علی رضا، ص 22).
وی در سال 1296 یا 1298ق برای ادامه تحصیل، به همراه مادرش، راهی عراق شد. نخست به کربلا رفت و حدود دو سال زیرنظر فاضل اردکانی (عالم بزرگ و رئیس حوزه علمیه کربلا) به تحصیل پرداخت (تولایی، علی، ص 53). و درسهای سطوح میانی فقه و اصول را در آنجا آموخت. سپس به توصیه فاضل اردکانی که استعداد او را فراتر از ظرفیت آن زمان حوزه علمیه کربلا یافته بود و با معرفی نامه ای از جانب او برای میرزای بزرگ، محمدحسن شیرازی، به سامرا رفت. میرزا او را به گرمی پذیرفت و از او خواست که با فرزندش، سیدعلی آقا، مباحثه کند.
دوره تحصیل حائری در سامرا از 1300 تا 1312 یا 1313ق، تأثیر ژرفی در شکل گیری شخصیت علمی او داشت تا جایی که می توان او را از اصحاب مکتب سامرا دانست. در سامرا، او نخست دو تا سه سال درسهای سطوح عالی فقه و اصول را نزد استادانی چون شیخ فضل اللّه نوری، میرزا ابراهیم محلاتی شیرازی و میرزامهدی شیرازی به اتمام رساند و سپس در درسهای خارج فقه و اصول سیدمحمد فشارکی اصفهانی و میرزامحمدتقی شیرازی، و مدتی در مجلس درس میرزا محمدحسن شیرازی شرکت کرد و از میرزا حسین نوری (صاحب مستدرک الوسائل) اجازه روایت دریافت کرد.
در میان استادان حائری، نقش فشارکی بسیار جدّی تر و پررنگ تر و مدت فراگیری حائری از او طولانی تر از دیگران بوده، تا جایی که از بهترین و نزدیک ترین شاگردان او به شمار می رفته است؛ بنابراین حائری، به تعبیری، دست پرورده فشارکی بوده است. این استاد و شاگرد چند ماه پس از درگذشت میرزای بزرگ (1312ق) از سامرا به نجف نقل مکان کردند. حائری در نجف نیز همواره در درس استادش شرکت می کرد و در ماههای آخر عمر فشارکی، از او مراقبت هم می کرد. به گزارش شماری از منابع، حائری در نجف در زمان حیات فشارکی، در درس آخوند خراسانی هم شرکت می کرده است (رئیس زاده، محمد، ص 477-476).
wikinoor: حائری_یزدی،_عبدالکریم