نوار قلب

الکتروکاردیوگرام (به انگلیسی: Electrocardiogram) یا نوار قلب به نمودار ثبت شدهٔ تغییرات پتانسیل الکتریکی ناشی از تحریک عضلهٔ قلب گفته می شود. معمولاً با مخفف ECG یا EKG (مورد دوم مخفف کلمهٔ آلمانیِ Elektrokardiogramm) مشخص می شود.
حداکثر انقباض بطون در ابتدای موج T انجام می شود.
زمان استراحت بطون ۰٫۵ ثانیه و زمان استراحت دهلیزها ۰٫۷ ثانیه است.
بازشدن دریچه صدایی ایجاد نمی کند.
دستگاه الکتروکاردیوگراف، این نمودار را بر روی نوار کاغذیِ خط کشی شده ای که ویژهٔ این کار است، به طور پیوسته ضبط می کند. اطلاعاتی که روی الکتروکاردیوگرام ضبط می شود نشان دهندهٔ امواج الکتریکی محرک قلب است. این امواج نمایشگر مراحل مختلف تحریکات قلبی هستند.
منحنی ای را که رسم می شود «الکتروکاردیوگرام» می نامند. پزشکان می توانند از روی این منحنی به نحوه عمل قلب پی ببرند. هر منحنی شامل سه موج است. موج p فعالیت الکتریکی دهلیز ها، موج QRS فعالیت الکتریکی بطن ها و موج T استراحت بطن ها را نمایش می دهد.
در این مرحله بطن ها و دهلیزها در حال استراحت اند. خون تیره به وسیلهٔ بزرگ سیاهرگ های زبرین و زیرین (وریدهای اجوف فوقانی و تحتانی)، به دهلیز راست می ریزد. این خون به خاطر وزنش، از طریق دریچه های دهلیزی-بطنی - که به هنگام پایان موج T سیکل قلبیِ پیشین باز شده اند- وارد بطون می شود و آن ها را تا حدی پر می کند. اما برای اینکه خون دهلیزها به طور کامل وارد بطون بشود، دهلیزها باید منقبض شوند. لازم است ذکر شود هر ماهیچهای در قلب که بخواهد منقبض شود یا استراحت کند، ابتدا باید موج انقباض یا استراحتش در تمام نقاط آن ماهیچه منتشر شود. پس برای انقباض دهلیزها، ابتدا باید پیام انقباض در سراسر آن ها منتشر بشود. این کار توسط بافت گرهی دهلیز انجام می شود. در بین دو دهلیز این تنها دهلیز راست است که دارای بافت گرهی است، از سویی کانون زایش انقباضات قلب نیز که همان گره پیش آهنگ(SA node) می باشد در دیواره پشتی دهلیز راست و در زیر منفذ بزرگ سیاهرگ زبرین قرار دارد. پس برای انقباض ابتدا گره پیش آهنگ به صورت ریتم خودبه خودی تحریک می شود و این پیام انقباض را از طریق ۳ رشتهٔ گرهیِ دهلیز راست به گره دهلیزی-بطنی ــ که در حد فاصل بین دیوارهٔ دهلیزها و بطون و کمی متمایل به دهلیز راست قرار دارد ــ هدایت می کند. طی حرکت پیام از پیشاهنگ به دهلیزی-بطنی، میون های میوکاردِ قلب که در مسیر انتقال این پیام قرار دارند، منقبض شده و این انقباض از میونی به میون دیگر در دهلیز راست انتشار می یابد و نهایتاً از طریق میون های دهلیز راست به میون های دهلیز چپ نیز منتشر شده و کل دهلیزها را فرامی گیرد. البته این پیام نمی تواند از طریق میون های دهلیزها به میون های بطون منتقل شود، چون در دیوارهٔ بین بطون و دهلیزها بافت پیوندیِ رشته ایِ عایقی قرار دارد که باعث می شود انتقال پیام از دهلیزها به بطون تنها از طریق بافت گرهی که از وسط این عایق رد می شود صورت گیرد. اگر این بافت عایق نبود، دهلیزها و بطون هم زمان به هم منقبض می شدند و کارایی قلب بسیار پایین می آمد؛ چون در این حالت، پس از پمپاژ مقدار کمی خون به بطون، آن ها نیز همین مقدار کم را به سمت بدن و شش ها پمپ می کردند و خون کمی به آن ها می رسید. پس از این که این پیام به طور کامل سراسر دهلیز را فراگرفت، در الکتروکاردیوگرام موج P ثبت می گردد. بلافاصله بعد از آن، مدت استراحت عمومی قلب، یعنی ۰٫۴ ثانیه به اتمام می رسد.

رجوع شود به:الکتروکاردیوگرام