ستاد انقلاب فرهنگی

عنوان نهادی تأسیس شده در ۱۳۵۹ش به دستور امام خمینی (ره)، با هدف کنترل و تعیین خط مشی دانشگاه های ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی. با وقوع انقلاب اسلامی ایران، دانشگاه های کشور به محل فعالیت و برخورد گروه های مختلف سیاسی تبدیل شد. شدّت نزاع ها و درگیری های حزبی و سیاسی در سال های ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹ سبب شد تا دولت برای کنترل دانشگاه ها دست به اقدام بزند. سرانجام در بهار ۱۳۵۹، اعضای انجمن های اسلامی دانشگاه های بزرگ کشور که هوادار امام خمینی و نظام جمهوری اسلامی بودند، با پشتیبانی برخی نهادهای امنیتی و انتظامی خارجِ دانشگاه به کوتاه کردن دست گروه های اپوزیسیون و اخلالگر در دانشگاه ها پرداختند. امام خمینی برای سامان دادن به وضع دانشگاه ها در ۲۴ خرداد ۱۳۵۹، طی فرمانی تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی را اعلام کرد. طبق این فرمان، محمدجواد باهنر، ربانی املشی، حسن حبیبی، عبدالکریم سروش، شمس آل احمد، جلال الدین فارسی و علی شریعتمداری مسئول تشکیل شوراهای برنامه ریزی رشته های مختلف و خط مشی فرهنگی آیندۀ دانشگاه ها شدند. درپی تشکیل جلسات اولیۀ ستاد و آغاز برنامه ریزی، هدف کلی این حرکت تحول در دانشگاه ها و اسلامی تر شدن آن اعلام شد. پس از مدتی، سخنگوی ستاد انقلاب فرهنگی در بهمن ۱۳۵۹، طی برنامه ای هشت ماده ای، اهداف انقلاب فرهنگی در دانشگاه ها را در همۀ شئون و مراتب اعلام کرد. برای انجام این برنامه ها، ستاد انقلاب فرهنگی درصدد تعیین ارگان هایی برآمد که هر یک بازوهای اجرایی آن به شمار می رفتند. همچنین مقرر شد تا همۀ امکانات مالی، آموزشی، تجهیزات و وسایل کارگاهی، و نیز نیروهای انسانی (اعضای هیئت علمی، کارمندان و عوامل خدماتی) برای بازسازی کشور در اختیار برنامه های ستاد انقلاب فرهنگی قرار گیرد. طبق تقسیم بندی هایی که بعدها صورت گرفت، این ستاد به دو بخش برنامه ریزی و امور اجرایی تقسیم شد. حوزۀ برنامه ریزی شامل بخش های آموزش عالی، آموزش پیش دانشگاهی و فرهنگ دانشگاهی و عمومی بود، و امور اجرایی نیز جهاد دانشگاهی، مرکز نشر دانشگاهی و هیئت گزینش استاد را شامل می شد. مهم ترین فعالیت های ستاد انقلاب فرهنگی، پاک سازی دانشگاه ها، چاپ کتب درسی با محتوای اسلامی و برنامه ریزی دولتی برای دانشجویان، دانشگاه ها و استادان بوده است. در سال های اخیر این ستاد با عنوان شورای عالی انقلاب فرهنگی کار سیاست گذاری فرهنگی و آموزشی را انجام می دهد. اعضای آن نیز تعدادی از شخصیت های حقوقی و حقیقی هستند که از سوی رهبری برگزیده می شوند.