کلمه جو
صفحه اصلی

حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد

دانشنامه عمومی

حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد حق وتویی است که به ۵ عضو دائمی شورای امنیت یعنی آمریکا، فرانسه، انگلستان، روسیه (پیش از ۱۹۹۱ شوروی) و چین داده شده تا از تصویب هر پیش نویس در این شورا جلوگیری کنند. وتو اصطلاحی در زبان لاتین به معنای منع می کنم است. این کلمه برای لغو یکطرفه یک قانون به کار می رود و به این ترتیب وتو قدرت نامحدودی است که می تواند سبب جلوگیری از (و نه تصویب) تغییرات خاص شود. حق وتو براساس اندیشه برتری صلح بر عدالت در اختیار ۵ عضو دائم شورای امنیت قرار گرفته است.
آمریکا ۱۳ مورد (۱۱ مورد مربوط به خاورمیانه و مسائل مرتبط با اسرائیل، ۱ مورد بوسنی و هرزگوین و ۱ مورد در جریان حمله آمریکا به پاناما)
روسیه ۵ مورد (۲ مورد قبرس، ۱ مورد بوسنی، ۱ مورد میانمار و ۱ مورد کریمه)
در منشور سازمان ملل متحد هرگز کلمه ای به نام وتو قید نشده است بلکه لزوم جلب ۹ رای موافق از مجموع ۱۵ رای اعضای شورای امنیت که باید شامل ۵ رای موافق اعضای دائم شورا باشد مطرح است، به این ترتیب مخالفت یکی از اعضای دائم به معنای عدم تصویب قطعنامه و به اصطلاح وتوی آن است.
حق وتو تنها با رأی مخالف تحقق پیدا می کند. رأی ممتنع و غیبت در جلسه وتو محسوب نمی شود و وتو در مسائل شکلی نیز کاربرد ندارد هرچند تشخیص این که موضوعی شکلی یا غیرشکلی است خود امری غیرشکلی (ماهوی) است.
حق وتو مسئله ای بسیار مناقشه برانگیز در جریان تصویب منشور ملل متحد در سال ۱۹۴۵ بود و آمریکا و شوروی احتمالاً به تشکیل سازمان ملل بدون وتو رضایت نمی دادند. با گذشت ده ها سال از حیات سازمان ملل بحث بر سر وجود و استفاده از این حق هنوز هم ادامه دارد.

پیشنهاد کاربران

طبق ماده 27 منشور قطعنامه های شورای امنیت غیر مرتبط با آیین کار با 9 رای مثبت از 15 رای تصویب میشود . بنا بر این در موارد :
1 - امتناع یکی از اعضاء دائم از حضور در شورا
2 - امتناع یکی از اعضاء دائم از رای دادن علی رغم حضور در جلسه
3 - دادن رای ممتنع توسط یکی از اعضاء دائم
چون یک رای مثبت یک عضو دائم مفقود میشود ، ولو دارای 14 رای مثبت ( 10 رای مثبت اعضاء غیر دائم و 4 رای مثبت اعضاء دائم ) چنین قطعنامه ای نباید تصویبشده محسوب شود . در قضیه بحران کره اتحاد شوروی با این نگرش که عدم حضور آن کشور شورا را فلج خواهد کرد ، از حضور امتناع کرد ، ولی شورای امنیت تشکیل جلسه داد و بدون حضور یک عضو دائم قطعنامه را تصویب و اجرا کرد . این امر چندین بار تکرار شد و به تدریج این عرف شکل گرفت که اگر یک عضو دائم نظر به وتوی یک قطعنامه داشته باشد باید لزوما در جلسه شورا حضور یابد و رای مخالف دهد . به این معنی که وتو یعنی مخالفت کردن و موافقت نکردن از طریق عدم حضور یا حضور و امتناع از رای دادن و حضور و رای دادن ولی رای ممتنع دادن هیچک وتو شمرده نمیشود . این عرف هر چند با نص صریح ماده 27 مغایرت دارد ولی به عنوان یک عرف بین المللی لازم الاجرا از بحران کره تا کنون مورد عمل قرار میگیرد .
امریکا تا کنون تمامی قطعنامه های مرتبط با اسرائیل ( 41 قطعنامه ) را به جز یکی وتو کرده است . این قطعنامه در اواخر دوره دوم ریاست جمهوری اوباما با رای ممتنع امریکا به تصویب رسید . به این معنی که نماینده امریکا در شورای امنیت رای ممتنع داد و از دادن رای مخالف خودداری کرد . البته نتانیاهو صراحتا اعلام کرد که برای این قطعنامه پشیزی ارزش قائل نیست .


کلمات دیگر: