اپادانا

آپادانا. مختصات: ۲۹°۵۶′۰۶″شمالی ۵۲°۵۳′۲۴″شرقی / ۲۹٫۹۳۵°شمالی ۵۲٫۸۹۰°شرقی / 29.935; 52.890کاخ آپادانای تخت جمشید   آپادانای شوشنگاره کتیبهٔ کمان دار، دکوراسیونی مجلل و معروف از بخش مسکونی کاخ آپادانا، ساخته شده توسط داریوش اول در شوش را نمایش می دهد. این کتیبه از آجر سفالی براق ساخته شده است و بلندی آن ۴٫۷۵ متر و پهنای آن ۳٫۷۵ متر می باشد. هرودوت تاریخ نگار یونانی این سپاه برگزیده را فناناپذیر (جاویدان) می دانست. از این کتیبه هم اکنون در موزهٔ لوور در فرانسه نگهداری می شود.   ستونی از آپادانای شوش در موزه لوور پاریس
آپادانا گونه ای تالار ستون دار در ایران باستان است. بهترین نمونه های آپاداناها در تخت جمشید و کاخ شوش به جا مانده است.
کاخ آپادانای تخت جمشید از دیرین ترین کاخ های تخت جمشید است. این کاخ که به فرمان داریوش بزرگ بنا شده است، برای برگزاری جشن های نوروزی و پذیرش نمایندگان کشورهای وابسته به حضور پادشاه استفاده می شده است.
کاخ آپادانای شوش در زمان داریوش در حدود سال های ۵۱۵ تا ۵۲۱ پیش از میلاد و به دستور او بر روی آثار و بقایای عیلامی در شوش بنا شد. دیوارهای این کاخ از خشت با نمای آجری و ستون های آن از سنگ است. دیوارهای داخلی آن با آجر لعاب دار پوشیده شده بود و دارای نقش های سربازان گارد جاویدان، شیر بالدار و گل نیلوفر آبی بوده است.بخش های مهمی از این کاخ در زمان اردشیر اول (۴۶۱ پیش از میلاد) دچار آتش سوزی شد و در زمان اردشیر دوم (۳۵۹ پیش از میلاد) بازسازی شد.

آپادانا (باستان شناسی). در اصطلاح باستان شناسی، تالار ستون دار، برگرفته از تالار ستون دار پرسپولیس. تمدن های فلات ایران ساختن آپادانا را از معماران اورارتویی آموختند. کهن ترین آپادانای شناخته شدۀ ایران از طبقۀ چهارم تپۀ حسنلو در استان آذربایجان غربی کشف شده است که به تمدن مانایی باز می گردد و آن را آپادانای حسنلو می نامند. در کاوش های باستان شناختی دانشگاه تهران به رهبری حسن طلایی در تپۀ سگزآباد دشت قزوین هم تالاری خشتی خاکبرداری شد که از نظر کاوشگر، احداث سقف آن بدون کاربرد ستون ناممکن بود. طلایی بر همین مبنا پیشینۀ ساخت آپادانا را به عصر برنز می رساند.

آپادانا (تخت جمشید). آپادانا (تخت جمشید)تالار مرکزی مجموعۀ تخت_جمشید که در آن از مهمانان عالی مقام و ساتراپ ها پذیرایی می شد. آپادانا تالاری ستون دار به شکل مربع است که هر ضلع آن ۵۸×۵۸ متر است و شش ردیف ستون شش تایی داشت و دیوارهای آن خشتی بود. در جبهه های شمالی و شرقی و غربی تالار، ایوان های ستون دار با دو ردیف ستون شش تایی ساخته شده بود. معروفیت آپادانا به نقوش برجستۀ پلکان شرقی آن است که چهرۀ نمایندگان ۲۳ ملت تابع شاهنشاهی هخامنشی را نمایش می دهد. همچنین در ۱۳۱۳ش فریدریک کرفتر از مؤسسۀ شرق شناسی دانشگاه_شیکاگو برحسب اتفاق و تصادف دو لوح زرین و سیمین به خط میخی و زبان فارسی باستان یافت که در آن ها نسب پادشاهی داریوش اول معرفی می شود. این الواح به پی نوشته های آپادانا و یا تخت جمشید هم نام بردارند، زیرا از زیر یک پایۀ ستون پیدا شدند. از مجموع ستون های آپادانا تنها سیزده ستون بازمانده است که هر کدام نوزده متر بلندی دارد. ساختمان آپادانا که در زمان داریوش هخامنشی اول آغاز شده بود، در عهد خشایارشا به پایان رسید و جمعاً در حدود ۳۰ سال برای اتمام آن وقت صرف شد.

آپادانا (شوش). سرستون گاو دوسر با تیرهای سقف بر دوش، موزه لوور، پاریس
بازمانده های تالاری ستون دار در تپۀ باستانی شوش در استان خوزستان. تاریخ احداث آپادانای شوش به داریوش اول هخامنشی می رسد. معروفیت آپادانای شوش به آجرهای لعابدار منقوشی است که میراث هنر بابلی است. آجرهای لعابدار آپادانا به نقوش شیرهای غرّان و جانوران افسانه ای، همانند دروازه ایشتر در بابل، و نیزه داران پارسی و عیلامی آراسته است. تکنیک ساخت و تراش سرستون ها و پایه ستون ها همانند پرسپولیس بوده و کار هنرمندان یونانی است. از آن جا که شوش قدمتی بس کهن تر از پرسپولیس و پاسارگاد دارد و ازجمله مادرشهرهای جهان باستان بود، ای بسا تالارهای ستون دار پرسپولیس از آپادانای شوش الگو گرفته باشند. کتیبۀ میخی داریوش اول از آپادانای شوش به دست آمده است. براساس نوشته ها، اردشیر اول و داریوش دوم آن جا را پس از آتش سوزی مرمت کرده اند. بسیاری از آثار آپادانا در اوایل قرن ۲۰ به موزۀ لوورِ پاریس برده شد.