علیین

[ویکی الکتاب] معنی عِلِّیِّینَ: جاهایی یا چیزهایی که دارای علو(برتری) روی علو دیگر و یا به عبارتی علو دو چندانند
معنی سِجِّینٍ: سفلی (پستی) روی سفلای دیگر ، و یا به عبارتی پستی دو چندان و گرفتاری در چنان پستی مخالف علیین
ریشه کلمه:
علو (۷۰ بار)

«عِلِّیِّینَ» از مادّه «عُلُوّ» جمع «عِلِّی» (بر وزن ملّی) در اصل، به معنای مکان بالا یا اشخاصی است که در محل بالا می نشینند، و به ساکنان قسمت های مرتفع کوه ها نیز اطلاق شده است، و در اینجا جمعی آن را به معنای «برترین مکان آسمان» یا «برترین مکان بهشت» تفسیر کرده اند. بعضی نیز گفته اند که ذکر آن به صیغه جمع به خاطر تأکید است و به معنای «عُلُوٌّ فِی عُلُوٍّ» یعنی «بلندی در بلندی» می باشد.
. ظهور این دو آیه در آن است که اولاً علّیّون محل نوشته ابرار است و ثانیاً علیّیون خودش کتابی است نوشته شده. باید مراد از کتاب ابرار اعمال آنها باشد و چون عمل نوعی از نوشتن است (نوشته فعلی نه خطّی) از آن کتاب تعبیر شده، از طرف دیگر اعمال پیش خدا مجسّم می‏شوند و مجسّم شده‏ها ردیف هم و روی هم چیده شده عّلیّون را تشکیل می‏دهند پس اعمال ابرار در علّیین است و علّیّون همان کتاب مرقوم و اعمال تجسم یافته است. در واقع مصالح ساختمان علّیّون، اعمال ابرار است نظیر این سخن در «سجن - سجّین» گذشت. گوئی آیه می‏گوید: اعمال نیکان در بهشت برین است و بهشت برین از اعمال نیکان تشکیل یافته است. در مجمع فرموده: علّیّون علّو مضاعف (برتر چند برابر) است و برای اظهار تفخیم و عظمت شأن با واو و نون جمع بسته شده و به اولوالعقل تشبیه شده گردیده است علّیّون مراتب والائی است توأم با جلال. اهل لغت آن را جمع عّلّی به کسر عین و تشدید لام و یاء گفته‏اند. ولی ظاهراً مفرد مضاعف است. وصف آن «کِتابٌ مَرْقُومٌ» مفرد آمده و ضمیر آن در آیه بعدی «یَشْهَدُهُ الْمُقَرِّبُونَ» مفرد به کار رفته است. در اینکه مراد از علّیّون بهشت است شکی نیست ولی آیا همه بهشت علّیّون است و یا آن قسمتی از بهشت است معلوم نیست از «یَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُون» می‏شود دانست که آن همه بهشت نیست زیرا چنانچه در «ثلّ» گذشت مقرّبون قسمتی از اهل بهشت‏اند. به نظر نگارنده مراد از علیّون بهشت اصحاب یمین است. توضیح آنکه در سوره واقعة اهل آخرت به سابقون و اصحاب یمین و اصحاب شمال تقسیم شده است و در «ثلّ» روشن کردیم که بهشت مقربون با اصحاب یمین متفاوت است. این تفاوت از اوائل سوره دهر و از ذیل آیات «علیّین» نیز فهمیده می‏شود در سوره دهر آمده: ابرار از شرابی می‏خورند که آمیخته به کافور است. و کافور چشمه‏ایست که عباداللَّه از آن می‏خورند باید عباداللَّه همان مقرّبون باشند که از خود چشمه می‏آشامند و ابرار اصحاب یمین‏اند که از شراب آمیخته به آن می‏خورند نه از خود آن. در مطفّفین ذیل آیات علیّین آمده که ابرار از رحیق مختوم آمیخته به تسنیم می‏خورند و تسنیم چشمه‏ایست که مقرّبون از آن می‏خورند «عَیناً یَشرَبُ بِهَا المُقَرَّبوُنَ» پس مراد از ابرار در هر دو سوره، اصحاب یمین و مراد از «عباد» در سوره دهر و «مقرّبون» در سوره مطفّفین همان سابقون و مقرّبین‏اند آنگاه درباره علیّون آمده «کِتابَ الاَبرارِ لَفی عِلّییّنَ» پس میدانیم این ابرار همان اصحاب یمین‏اند و «یَشهَدُهُ المُقَرَّبوُنَ» می‏رساند که مقرّبون علّیین را می‏بینند و در آن حاضر می‏شوند ولی بهشت مخصوص آنها نیست و شاید منظور آنست که مقرّبون گواهی می‏دهند: علیّون مال ابرار است زیرا گواهان روز قیامت چنانکه در «شهد» گذشت حتماً از مقرّبین‏اند این است آنچه به نظر نگارنده آمده. والله العالم.