لاتْویا (Latvia)
خلیج ریگا
خلیج ریگا
موقعیت. جمهوری لاتویا (لِتونی) در اروپای شمالی و در ساحل شرقی دریای بالتیک جا دارد. از شمال به استونی، از شرق به روسیه، از جنوب به بلاروس (روسیۀ سفید) و لیتوانی، و از غرب به دریای بالتیک محدود می شود. لاتویا ۶۴,۶۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و شهر ریگا پایتخت آن است.سیمای طبیعی. سواحل کشور لاتویا از یک کرانۀ شنی به درازای حدود ۵۰۰ کیلومتر که به دریای بالتیک و خلیج ریگا مشرف است تشکیل شده و درون بوم آن را جلگه های ناهمواری فرا گرفته است که رو به شرق به تدریج بر ارتفاع آن افزوده می شود. در نواحی جنوب شرقی آن دریاچه ها و باتلاق های بسیاری، چون رازنا و لوبانا، دیده می شود و افزون بر آن، دریاچه های بورتنیئکس در شمال، اِنگورِه (ساحل خلیج ریگا)، اوسما، و لیپایا، که در نواحی غربی کشور جا دارند، ازجمله دریاچه های متعدد این سرزمین اند. رودخانه های بسیاری در این کشور جریان دارند که دائوگاوا یا دوینای غربی، لییِلوپِه، و وِنتا مهم ترین آن ها محسوب می شوند. چشمگیرترین عارضۀ ساحلی این کشور خلیج ریگا است که طول کرانه های آن به حدود ۲۴۵ کیلومتر می رسد و بندر پررفت وآمد و فعّال ریگا و نیز پلاژها و استراحتگاه های بسیاری در ساحل آن وجود دارد. تپه ماهورهای آرام و ملایم لاتویا، که از جنگل پوشیده اند، در مرکز شرقی کشور به حداکثر ارتفاع خود می رسند و بلندترین نقطۀ این کشور، کوه گایزینس با ارتفاع ۳۱۱ متر را در خود جای داده اند. لاتویا از ۲۶ بخش، ۵۶ شهر، و ۳۷ شهرک تشکیل شده و افزون بر ریگا (پایتخت) دائوگافپیلس، لیپایا، یلگاوا، یورمالا، و ونتسپیلس جزو عمده ترین شهرهای آن هستند. اقلیم لاتویا نسبتاً معتدل مایل به سرد و متغیّر است و عامل های دریایی نقش مؤثری در آن دارند. میانگین دمای ریگا در دی ماه منهای هفت درجۀ سانتی گراد و در تیرماه هفده درجۀ سانتی گراد و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۵۶۷ میلی متر می رسد. حدود ۴۵ درصد از اراضی لاتویا از جنگل های بلوط و کاج و سرو پوشیده شده و مرغزارها و علفزارهای متعددی در گوشه و کنار آن دیده می شود و روباه، سیاه گوش، سنجاب، و سگ آبی گونه هایی از حیات وحش این کشور را تشکیل می دهند.
اقتصاد. صنعت در اقتصاد لاتویا نقش مهمی دارد و حدود یک چهارم از نیروی کار کشور را به خود مشغول داشته است. لاتویا در روزگار اتحاد جماهیر شوروی از تولیدکنندگان خودرو، وسایل خانگی، و تجهیزات مخابراتی کشور مزبور به شمار می رفت؛ امروز علاوه بر آن، جنگل داری و تولید مواد غذایی و مصنوعات چوبی، صنایع سبک، ماشین آلات، مواد شیمیایی، شیلات، دام و فرآورده های دامی را نیز بر فعالیت های اقتصادی خود افزوده است. اراضی زیر کشت لاتویا حدود ۳۰هزار هکتار است و جو، جو دوسر، سیب زمینی، و کتان محصولات کشاورزی آن. تولید چوب لاتویا به ۵۰۲میلیون متر مکعب می رسد و حجم شیلات آن ۱۲۵,۴۰۰ تن است. وسعت معدن های زغال سنگ لاتویا ۶۴۵هزار هکتار، ذخیرۀ آن بین ۳ تا ۴میلیارد تن و تولید سالانۀ آن حدود ۵۰۰هزار تن است.
حکومت و سیاست. لاتویا در ۲۱ اوت ۱۹۹۱ به استقلال رسید و به موجب قانون اساسی آن، که در ۱۹۹۳ تصویب شد، رئیس جمهور عالی ترین مقام اداری کشور است و اعضای پارلمان او را برای یک دورۀ چهارساله انتخاب می کنند. مجلس ملی این کشور از ۱۰۰ عضو منتخب مردم تشکیل شده و دورۀ نمایندگی آن چهار سال است و رهبر حزب حائز اکثریت، سِمت نخست وزیری و مسئولیت تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت لاتویا حدود ۲,۲۱۸,۸۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به۳۴.۳ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۲ درصد است و لاتویایی ها حدود ۵۲ درصد از جمعیت آن را تشکیل می دهند. اکثر جمعیت لاتویا مسیحی اند و ۶۱ درصدشان در شهرها به سر می برند و زبان رسمی آنان لاتویایی است. میانگین امید به زندگی در آن ۷۰ سال است. ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. لاتویایی ها که اقوام اولیه این سرزمین اند غالباً مورد تهاجم ژرمن ها، روس ها، و سوئدی ها بودند. در اوایل قرن ۱۳م به مسیحیت گرویدند و تا ۱۵۶۱ زیر سلطۀ ژرمن ها قرار داشتند. در آن سال نواحی جنوبی لاتویا به تصرف لهستان درآمد و در ۱۶۲۹ زیر سلطۀ سوئدی ها قرار گرفت. روس ها در ۱۷۲۱ جای سوئدی ها را گرفتند و در ۱۸۸۵ زبان روسی را در آن سرزمین رواج دادند. لاتویا در جنگ جهانی اول به تصرف آلمان درآمد و پس از پایان جنگ به استقلال رسید. در ۱۹۳۹ و در آغاز جنگ جهانی دوم آلمان به طور محرمانه آن را به اتحاد شوروی واگذار کرد و در ۱۹۴۰ رسماً به اشغال نظامی اتحاد شوروی درآمد و دولت شوروی سوسیالیستی لاتویا تأسیس شد. در جنگ جهانی دوم آلمان آن جا را اشغال کرد و پس از پایان جنگ دوباره به تصرف اتحاد شوروی درآمد. با اعلام سیاست درهای باز گورباچف، نخستین انتخابات آزاد در لاتویا برگزار شد و پارلمان لاتویا جدایی این کشور از اتحاد شوروی را به همه پرسی گذاشت. در همه پرسی مارس ۱۹۹۱ اکثریت مردم لاتویا به استقلال این کشور رأی مثبت دادند و کشور مذکور در ۲۱ اوت ۱۹۹۱ اعلام استقلال کرد و در سپتامبر همان سال اتحاد جماهیر شوروی آن را به رسمیت شناخت.
خلیج ریگا
خلیج ریگا
موقعیت. جمهوری لاتویا (لِتونی) در اروپای شمالی و در ساحل شرقی دریای بالتیک جا دارد. از شمال به استونی، از شرق به روسیه، از جنوب به بلاروس (روسیۀ سفید) و لیتوانی، و از غرب به دریای بالتیک محدود می شود. لاتویا ۶۴,۶۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و شهر ریگا پایتخت آن است.سیمای طبیعی. سواحل کشور لاتویا از یک کرانۀ شنی به درازای حدود ۵۰۰ کیلومتر که به دریای بالتیک و خلیج ریگا مشرف است تشکیل شده و درون بوم آن را جلگه های ناهمواری فرا گرفته است که رو به شرق به تدریج بر ارتفاع آن افزوده می شود. در نواحی جنوب شرقی آن دریاچه ها و باتلاق های بسیاری، چون رازنا و لوبانا، دیده می شود و افزون بر آن، دریاچه های بورتنیئکس در شمال، اِنگورِه (ساحل خلیج ریگا)، اوسما، و لیپایا، که در نواحی غربی کشور جا دارند، ازجمله دریاچه های متعدد این سرزمین اند. رودخانه های بسیاری در این کشور جریان دارند که دائوگاوا یا دوینای غربی، لییِلوپِه، و وِنتا مهم ترین آن ها محسوب می شوند. چشمگیرترین عارضۀ ساحلی این کشور خلیج ریگا است که طول کرانه های آن به حدود ۲۴۵ کیلومتر می رسد و بندر پررفت وآمد و فعّال ریگا و نیز پلاژها و استراحتگاه های بسیاری در ساحل آن وجود دارد. تپه ماهورهای آرام و ملایم لاتویا، که از جنگل پوشیده اند، در مرکز شرقی کشور به حداکثر ارتفاع خود می رسند و بلندترین نقطۀ این کشور، کوه گایزینس با ارتفاع ۳۱۱ متر را در خود جای داده اند. لاتویا از ۲۶ بخش، ۵۶ شهر، و ۳۷ شهرک تشکیل شده و افزون بر ریگا (پایتخت) دائوگافپیلس، لیپایا، یلگاوا، یورمالا، و ونتسپیلس جزو عمده ترین شهرهای آن هستند. اقلیم لاتویا نسبتاً معتدل مایل به سرد و متغیّر است و عامل های دریایی نقش مؤثری در آن دارند. میانگین دمای ریگا در دی ماه منهای هفت درجۀ سانتی گراد و در تیرماه هفده درجۀ سانتی گراد و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۵۶۷ میلی متر می رسد. حدود ۴۵ درصد از اراضی لاتویا از جنگل های بلوط و کاج و سرو پوشیده شده و مرغزارها و علفزارهای متعددی در گوشه و کنار آن دیده می شود و روباه، سیاه گوش، سنجاب، و سگ آبی گونه هایی از حیات وحش این کشور را تشکیل می دهند.
اقتصاد. صنعت در اقتصاد لاتویا نقش مهمی دارد و حدود یک چهارم از نیروی کار کشور را به خود مشغول داشته است. لاتویا در روزگار اتحاد جماهیر شوروی از تولیدکنندگان خودرو، وسایل خانگی، و تجهیزات مخابراتی کشور مزبور به شمار می رفت؛ امروز علاوه بر آن، جنگل داری و تولید مواد غذایی و مصنوعات چوبی، صنایع سبک، ماشین آلات، مواد شیمیایی، شیلات، دام و فرآورده های دامی را نیز بر فعالیت های اقتصادی خود افزوده است. اراضی زیر کشت لاتویا حدود ۳۰هزار هکتار است و جو، جو دوسر، سیب زمینی، و کتان محصولات کشاورزی آن. تولید چوب لاتویا به ۵۰۲میلیون متر مکعب می رسد و حجم شیلات آن ۱۲۵,۴۰۰ تن است. وسعت معدن های زغال سنگ لاتویا ۶۴۵هزار هکتار، ذخیرۀ آن بین ۳ تا ۴میلیارد تن و تولید سالانۀ آن حدود ۵۰۰هزار تن است.
حکومت و سیاست. لاتویا در ۲۱ اوت ۱۹۹۱ به استقلال رسید و به موجب قانون اساسی آن، که در ۱۹۹۳ تصویب شد، رئیس جمهور عالی ترین مقام اداری کشور است و اعضای پارلمان او را برای یک دورۀ چهارساله انتخاب می کنند. مجلس ملی این کشور از ۱۰۰ عضو منتخب مردم تشکیل شده و دورۀ نمایندگی آن چهار سال است و رهبر حزب حائز اکثریت، سِمت نخست وزیری و مسئولیت تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت لاتویا حدود ۲,۲۱۸,۸۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به۳۴.۳ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۲ درصد است و لاتویایی ها حدود ۵۲ درصد از جمعیت آن را تشکیل می دهند. اکثر جمعیت لاتویا مسیحی اند و ۶۱ درصدشان در شهرها به سر می برند و زبان رسمی آنان لاتویایی است. میانگین امید به زندگی در آن ۷۰ سال است. ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. لاتویایی ها که اقوام اولیه این سرزمین اند غالباً مورد تهاجم ژرمن ها، روس ها، و سوئدی ها بودند. در اوایل قرن ۱۳م به مسیحیت گرویدند و تا ۱۵۶۱ زیر سلطۀ ژرمن ها قرار داشتند. در آن سال نواحی جنوبی لاتویا به تصرف لهستان درآمد و در ۱۶۲۹ زیر سلطۀ سوئدی ها قرار گرفت. روس ها در ۱۷۲۱ جای سوئدی ها را گرفتند و در ۱۸۸۵ زبان روسی را در آن سرزمین رواج دادند. لاتویا در جنگ جهانی اول به تصرف آلمان درآمد و پس از پایان جنگ به استقلال رسید. در ۱۹۳۹ و در آغاز جنگ جهانی دوم آلمان به طور محرمانه آن را به اتحاد شوروی واگذار کرد و در ۱۹۴۰ رسماً به اشغال نظامی اتحاد شوروی درآمد و دولت شوروی سوسیالیستی لاتویا تأسیس شد. در جنگ جهانی دوم آلمان آن جا را اشغال کرد و پس از پایان جنگ دوباره به تصرف اتحاد شوروی درآمد. با اعلام سیاست درهای باز گورباچف، نخستین انتخابات آزاد در لاتویا برگزار شد و پارلمان لاتویا جدایی این کشور از اتحاد شوروی را به همه پرسی گذاشت. در همه پرسی مارس ۱۹۹۱ اکثریت مردم لاتویا به استقلال این کشور رأی مثبت دادند و کشور مذکور در ۲۱ اوت ۱۹۹۱ اعلام استقلال کرد و در سپتامبر همان سال اتحاد جماهیر شوروی آن را به رسمیت شناخت.
wikijoo: لاتویا