آرکئن (به انگلیسی: Archean) یا نخست زیستی یکی از ابردوران های زمین شناسی است. سن قدیمی ترین سنگ های زمین را آغاز این ابردوران قرار داده اند. نخست زیستی از ۴۰۰۰ تا ۲۵۰۰ میلیون سال پیش ادامه داشت. نخست زیستی یکی از زمان های پیش از کامبرین است که همگی با هم پرکامبرین (پیش از کامبرین) نامیده می شوند.
سپیده دم نخست زیستی (ائوآرکئن) (۴ – ۳٫۶ میلیارد سال پیش).
نخست زیستی دیرینه (پالئوآرکئن) (۳٫۶ –۳٫۲ میلیارد سال پیش).
نخست زیستی میانه (مزوآرکئن) (۳٫۲ – ۲٫۸ میلیارد سال پیش).
نخست زیستی نو (نئوآرکئن) (۲٫۸ – ۲٫۵ میلیارد سال پیش).
مهمترین رویدادهای ابردوران نخست زیستی تحولات زیستی بوده است. در بین مولکول های مختلف موجود در سطح زمین اولیه، احتمالاً مولکول های آلی کربن دار وجود داشته است. ولی فرایند پیشرفت از چنین مولکولی تا حتی ساده ترین موجود زنده باید به زمان بسیار طولانی نیاز داشته باشد.
اولین و مهم ترین ماده شیمیایی حیاتی ئیدرات کربن بوده است. باکتری های ابتدایی که احتمالاً اولین موجود زنده بوده اند که در حدود ۳٫۸ میلیارد سال پیش طی فرایند تخمیر ئیدرات کربن انرژی خود را بدست می آوردند. از مولکول های مهم آن زمان احتمالاً اسید آمینه ها بودند، که با ترکیب و اتصال آن ها مولکول های پیچیده مانند پروتئین که بیشتر مواد سازنده بافت موجودات زنده اند و فرایند شیمیایی نیاز به وجود آن ها دارند، به وجود آمده اند.
شاید مهم ترین مولکول آلی تولید شده کلروفیل باشد که باعث شد موجودات زنده ساده اولیه قادر به تأمین غذای خود شوند (تولیدکننده). اولین موجود زنده فتوسنتز کننده سیانوباکتری بودند، که به سیانوباکتری های امروزی مثل نوسترک شباهت داشتند.
سپیده دم نخست زیستی (ائوآرکئن) (۴ – ۳٫۶ میلیارد سال پیش).
نخست زیستی دیرینه (پالئوآرکئن) (۳٫۶ –۳٫۲ میلیارد سال پیش).
نخست زیستی میانه (مزوآرکئن) (۳٫۲ – ۲٫۸ میلیارد سال پیش).
نخست زیستی نو (نئوآرکئن) (۲٫۸ – ۲٫۵ میلیارد سال پیش).
مهمترین رویدادهای ابردوران نخست زیستی تحولات زیستی بوده است. در بین مولکول های مختلف موجود در سطح زمین اولیه، احتمالاً مولکول های آلی کربن دار وجود داشته است. ولی فرایند پیشرفت از چنین مولکولی تا حتی ساده ترین موجود زنده باید به زمان بسیار طولانی نیاز داشته باشد.
اولین و مهم ترین ماده شیمیایی حیاتی ئیدرات کربن بوده است. باکتری های ابتدایی که احتمالاً اولین موجود زنده بوده اند که در حدود ۳٫۸ میلیارد سال پیش طی فرایند تخمیر ئیدرات کربن انرژی خود را بدست می آوردند. از مولکول های مهم آن زمان احتمالاً اسید آمینه ها بودند، که با ترکیب و اتصال آن ها مولکول های پیچیده مانند پروتئین که بیشتر مواد سازنده بافت موجودات زنده اند و فرایند شیمیایی نیاز به وجود آن ها دارند، به وجود آمده اند.
شاید مهم ترین مولکول آلی تولید شده کلروفیل باشد که باعث شد موجودات زنده ساده اولیه قادر به تأمین غذای خود شوند (تولیدکننده). اولین موجود زنده فتوسنتز کننده سیانوباکتری بودند، که به سیانوباکتری های امروزی مثل نوسترک شباهت داشتند.
wiki: نخست زیستی