مادام

تا وقتی تا زمانی یا مادام که . تا وقتی که : .....چه دانه مادام که در پرده حاک نهانست هیچکس در پروردن او سعی ننماید . ۲- دایما همیشه : خادمان در پیش ایستاده که مادر و خواهر شاهزاده پیش مادام در بالین وی نشسته بودند گریان . یا مادام الحیاه . تا زنده است در مدت زندگی . یا مادام العمر . در مدت زندگی در طول عمر . یا مادام هر چند . مادام که تا زمانی که : بنزدیک من آنست که سبب صوت قرع جسمی است را تا آن جسم متحرک گردد اندر ذات خویش و مادام هر چند متحرک باشد آن هوت از و حادث همی آید ....
تا وقتی تا زمانیکه

[ ع . ] (ق . ) تا وقتی که ، تا زمانی که .
[ فر. ] (اِ. ) خانم ، بانو، در خطاب به بانوان شوهردار غیر مسلمان .

مادام. ( ع ق مرکب ) تا وقتی. ( غیاث ) ( آنندراج ). تا. تازمانیکه. این کلمه در عربی از افعال ناقصه است و «ما» در این لفظ مصدریه است که فعل مدخول خود را بمعنی مصدر گرداند. و مادام صورت فعل است و در معنی اسم واحکام اسم بر این جاری است چنانکه «توقیت ». پس این لفظ «مادام » برای توقیت مضمون جمله مدخول خود می آید . ( از غیاث ) ( از آنندراج ). و بدین معنی اغلب قبل از «که » استعمال شود : دانه مادام که در پرده خاک نهان است هیچکس در پروردن او سعی ننماید. ( کلیله و دمنه چ مینوی ص 69 ).
مادام به شاه پشت بسته
پشت و دل دشمنت شکسته.عاقل نکند شکایت از درد
مادام که هست امید درمان....بطن و فرج توأمند و فرزند یک شکم ، مادام که این یکی برجاست آن دگر برپاست. ( گلستان ). || بمعنی مدام و همیشه نیز آمده. ( غیاث ) ( آنندراج ) : و مادام مستمع را نگر. ( منتخب قابوسنامه ص 168 ). و مادام رای خویش روشن دار. ( منتخب قابوسنامه ص 174 ). غله فروش مادام بدبود و بدنیت باشد. ( منتخب قابوسنامه ص 178 ). واو [ زبیده ] بر عباسه حسد کردی از بهر آنکه خلفیه مادام با وی آرمیدی. ( تاریخ برامکه ).
تو مغز کند بادامی و مادام
به مغز آرد بها بادام کندی.خوش خنده وزهرپاش مادام
ضحاک دهان و اژدها کام.مانده همه سالکانش مادام
در سعی وقوف و طوف و احرام.شمس نزد اسد رود مادام
روح سوی جسد رود هموار.درون سنگ از آن می کند مادام
که از سنگش برون می آمد آن کام.اگرچه باطرب می بود و با جام
دلش در بند شیرین بود مادام.- مادام الحیوة؛ همیشه. مدام : و مادام الحیوة در مقام فرزندی و خدمتکاری باشیم. ( حبیب السیر ج 3 ص 179 ).
- مادام العمر ؛ مادام الحیوة. تا آنگاه که زنده باشد. رجوع به ترکیب قبل شود.

---

مادام. ( فرانسوی ، اِ ) کلمه فرانسوی است بمعنی بی بی. خانم. بانو. بیگم. خاتون. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). بانو. خانم. ( فرهنگ فارسی معین ) :
مادام تو گشت بهر ما دام
دل در بر دام تست مادام.

دائم، پیوسته، مدام.
* مادام که: تا وقتی که، تا زمانی که.
خانم، بانو.

ابدالدهر