کلمه جو
صفحه اصلی

بالا خیابان

فرهنگ فارسی

یکی از دهات آمل است

لغت نامه دهخدا

بالاخیابان. ( اِخ ) نام یکی از دهستانهای بخش مرکزی شهرستان آمل است. این دهستان در قسمت جنوب وجنوب باختری شهر آمل واقع شده ، هوای آن مانند سایر نقاط مازندران معتدل مرطوب و آب قراء آن از نهرهای شلپت ، تجرود که از رودخانه هراز منشعب میگردند مشروب میشود. محصول عمده دهستان برنج و مختصر غلات و لبنیات میباشد. پنج قریه آن تقریباً در 84 الی 53 هزارگزی آمل در منطقه کوهستانی و سردسیر واقع شده است و ییلاق برخی از سکنه دهستان محسوب میگردد. این دهستان از 30 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده و جمعیت آن در حدود 5700 تن و قراء مهم آن بشرح زیر است : اسکو محله ،تسکابن ، درازان ، درونه سرسفلی ، سوته کلا، کلاسمده ، مرزان کلا. راه شوسه آمل به لاریجان تقریباً از خاور دهستان عبور میکند. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 3 ).

بالاخیابان. ( اِخ ) نام محله ایست در شهر مشهد. محلتی که آب سناباد از وسط آن میگذرد، قسمت بالای بست و حرم حضرت رضا ببالا خیابان و قسمت پایین آن به «پائین خیابان » معروف است.

دانشنامه عمومی

در چهار سوی حرم علی بن موسی الرضا، چهار خیابان با نام های طبرسی (شمال)، امام رضا (جنوب)، نواب صفوی (شرق) و شیرازی (غرب) وجود دارد که با توجه به این که خیابان شیرازی در سمت بالا سر حضرت قرار دارد، مردم محلی به این خیابان و محله های پیرامونش بالاخیابان می گویند.
مسجد کرامت (مشهد)
پایین خیابان (مشهد)
اثر تاریخی آرامگاه نادرشاه در بالاخیابان و در چهارراه شهدا قرار دارد.در انتهای این خیابان میدان شهدا قرار دارد که محل قرارگیری شهرداری مشهد و ساختمان های وابسته است.همچنین خط دو قطار شهری مشهد از این میدان می گذرد.

دانشنامه آزاد فارسی

اولین خیابان مشهد در شمال میدان حرم مطهر از دورۀ صفوی. در دورۀ شاه عباس اول در فاصلۀ دروازۀ بالا خیابان یا دروازۀ قوچان و دروازۀ پایین خیابان احداث شد. ظاهراً شیخ بهایی آن را طراحی کرده و ساخته بوده است. به آن خیابان شاه عباسی یا خیابان علیا نیز می گفتند. امروز بولوار سپهبد قرنی نامیده می شود. باروی شهر از منتهی الیه بالا خیابان می گذشت و پشت آن خندقی کم عمق بود که در جای آن قسمت هایی ازجمله کوچۀ آگاهی ساخته شد. به سبب قرارداشتن باغ نادری در بالا خیابان که نادرشاه خود آرامگاهش را در آن ساخته بود، پس از تعریض خیابان در دورۀ رضاشاه پهلوی، خیابان نادری نامیده شد. امروز خیابان آیت الله شیرازی نامیده می شود. بالا خیابان محله ای اعیان نشین و سراسر باغ و مزرعۀ سبزی کاری بود. ازجملۀ آن ها باغ تولیت روبه روی باغ نادری، باغ آصف الدوله، باغ بهشت آباد، و باغ نقیب بود. باغ اخیر تا دهۀ ۱۳۵۰ باقی بود. در وسط خیابان یک جوی آب بود که در اطراف آن درختان توت و چنار قرار داشت. مشهور بود که گوش مقصران را به آن چنارها میخکوب می کردند. حمام و کوچه مجاور درخت ها، حمام پاچنار و کوچه پاچنار نامیده می شد. این درختان که به چنار شاه عباسی شهرت داشتند، در تعریض خیابان از بین رفتند. در ابتدای بالا خیابان یک آسیاب آبی بود که کوچۀ سرآسیا در نزدیکی میدان شاهپور بازماندۀ آن است. از مکان های مهم آن مدرسه های علمیۀ نواب، بهزادیه، باقریه، نواب صفوی، و کاروان سرای ملک، کوچه نو، کوچه دردار، کوچۀ قراول خانه، کوچۀ مشّاق بود.


کلمات دیگر: