کلمه جو
صفحه اصلی

تخت مرمر

فرهنگ فارسی

تختی است بزرگ از مرمر سفید صیقلی که بدستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شده و وی در روزهای سلام بر آن جلوس میکرد. این تخت امروز در کاخ گلستان است.

لغت نامه دهخدا

تخت مرمر. [ ت َ ت ِ م َ م َ ] ( اِخ ) تختی منسوب به کریمخان. رجوع به ایران باستان ج 2 ص 1584 شود.

دانشنامه عمومی

مختصات: ۳۵°۴۰′۴۹″شمالی ۵۱°۲۵′۱۴″شرقی / ۳۵٫۶۸۰۳۰۲۴°شمالی ۵۱٫۴۲۰۵۲۷°شرقی / 35.6803024; 51.420527در سال ۱۲۲۱ فتحعلی شاه به سبب محفوظ نبودن ایوان تخت مرمر و دشواری جابجایی تخت طاووس، دستور داد تختی بسازند که همیشه در وسط ایوان قرار داشته باشد. این تخت به تخت مرمر یا تخت سلیمانی مشهور شد. طراحی تخت را میرزا بابای شیرازی نقاش باشی و سرپرستی حجاری آن را استاد محمد ابراهیم اصفهانی حجارباشی دربار انجام دادند. تخت مرمر به شکل سکوی بلند دیواره داری روی دوش سه دیو و شش فرشته و یازده ستون مارپیچی که بعضی از آنها بر پشت شیر قرار دارند، در وسط ایوان مستقر شده است. در سطح عمودی پله ها و بر روی طارَمیهای (دست اندازهای دور تا دور تخت) تخت مرمر اشکال و اشعاری از فتحعلی خان صبا حک و زراندود شده است که دارای مادّه تاریخ ساخت تخت می باشد. نام سازنده اصلی تخت، محمدابراهیم، نیز بر روی مجسمه ها حک شده است. تخت مرمر از ۶۵ قطعه مرمر زرد معادن یزد شامل ۵ قطعه سنگ مرمر صاف به ضخامت۱۲سانتی متر که از زیر به یکدیگر وصل شده پله ها ۷ قطعه، طارمی ها ۲۱ قطعه، پایه ها و ستونها و مجسمه های حامل تخت ۲۱ قطعه، مجسمه های کوچک دور تخت ۱۲قطعه ساخته شده و از چهار طرف بر دوش ۳ دیو و ۶ فرشته یا انسان قرار گرفته است. ارتفاع تخت یک متر است و نشیمنگاه آن از دو سطح ۳*۲ متر (سطح جلو) و ۲۷ر۱*۷۰ر۱ متر (سطح عقب) تشکیل می شود. همان طور که گفته شد تخت بر دوش سه مجسمه دیو و شش فرشته و بر یازده ستون مارپیچی قرار دارد. بعضی از ستونها در زیر تخت و بقیه در کناره های تخت و هرکدام در پشت شیری قرار گرفته اند. بر روی سطح عمودی کنار دو پله جلو تخت، نقش دو اژدها و در دوسوی پله اول دو مجسمه شیر حجاری شده است. به دستور کریم خان ایوان تخت مرمر بنای نخستین دیوانخانه و ایوان دارالاماره نامیده شد
ایوان تخت مرمر
نمای کلی از ایوان تخت مرمر
تخت مرمر

دانشنامه آزاد فارسی



کلمات دیگر: