تحفه المومنین

تُحْفَةالمؤمِنین
(یا: تحفۀ حکیم مؤمن) کتابی در طب قدیم و ادویه، به زبان فارسی، نوشتۀ محمد مؤمن حسینی تنکابنی معروف به حکیم مؤمن، پزشک مخصوص شاه سلیمان صفوی. این کتاب شامل پنج تشخیص (سبب اختلاف اقوال اطبا در ماهیت و قوه و اندازۀ داروها، ذکر خواص دارو و شرح اسامی، ذکر حدود ۵۷۵۰ دارو با خواص آن ها، مداوای سموم و اوزان) و دو دستور (طرز تهیۀ ادویۀ مفرده و مرکبه) است. مؤلف در این کتاب بارها از نظریات پدرش میرمحمد زمان تنکابنی و جدّش میر عطاءالله که پزشک بوده اند، بهره جسته و واژه های فراوانی را از گویش ها و زبان های متفاوت به کار برده است. این کتاب بارها به چاپ رسیده است.

[ویکی فقه] تحفة المؤمنین (کتاب). تحفة المؤمنین، کتابی طبی عمدتاً در باره «مُفردات پزشکی»، به فارسی، نوشته محمدمؤمن حسینی تنکابنی معروف به حکیم مؤمن، پزشک مخصوص شاه سلیمان صفوی، در قرن یازدهم می باشد. این کتاب از مشهورترین نگاشته های طب فارسی پیرامون دواشناسی می باشد و پس از تالیف، مورد توجه بسیاری از اطباء قرار گرفته است.
انگیزه نگارش این اثر را مؤلف چنین بازگو نموده است: «چون والد این ذره بی مقدار، میر محمدزمان تنکابنی دیلمی - طاب الله ثراه- با وجود حدس صائب و ذهن ثاقب ، مدتی در امر معالجات به دستور اجداد و استادان امجاد کوشیده و مجربان چندی از او مخلف گشته، خواست که در سلک جمع و ترتیب آورده با آنچه این خادم به مخادیم نجیب، « محمدمؤمن حسینی » طبیب ، مجرب یافته و از صاحبان تجربه اقتباس نموده، مجموعه ای سازد؛ بنابراین، لازم دانست که به قدر امکان، در تشخیص ادویه با رعایت اختصار پردازد و باعث دیگر آنکه چون مؤلف «اختیارات بدیعی»، به لغت فارسی نوشته مساهله در تحقیق ادویه و بیان خواص نموده و عطاران بی بضاعت به آن اکتفا کرده و کتب معتبره، متروک گشته و از جهت اشتباهات او، اکثر ادویه مؤثره مبدل به عدیم الخاصیه شده، خواست که به قدر امکان آنچه محققین این فن تحقیق نموده اند و هرچه صاحب اختیارات ذکر نکرده در سلک تحریر آورد». کتاب «تحفه حکیم مؤمن»، پس از تالیف به عنوان یک کتاب ارزشمند مطرح شد؛ به گونه ای که حکیم میر محمدحسین عقیلی علوی خراسانی در کتاب « مخزن الادویة » و « قرابادین کبیر » و نیز حکیم ناظم جهان در کتاب « اکسیر اعظم » از این اثر بسیار بهره برده اند.