کارمند

کارمند کسی است که به ازای انجام کار فکری در دستگاهی اداری، حقوق دریافت می کند و بناست که به طور درازمدت اشتغال داشته باشد.
صدر نبوی، رامپور، ماهنامه دانش و توسعه، نیمه اول سال ۱۳۷۴، شماره ۲، کارمند کیست؟.
دهخدا، علی اکبر، لغتنامهٔ دهخدا.
کارمندان به دو بخش کارمندان دولتی و کارمندان خصوصی تقسیم می شوند. ویژگی های خاص کارمندان، کارمندان بخش خصوصی را از کارمندان بخش دولتی و این دو قشر را از طبقهٔ کارگر جدا می کند. وضعیت مادی کارمندان و منزلت اجتماعی آنان (هم دولتی و هم خصوصی) با تحولات اقتصادی و اجتماعی نوسان دارد.
کارمندی در مفهوم جدید با رشد سرمایه داری و پس از انقلاب صنعتی شکل گرفت. دانشگاه های غرب که تامین کنندهٔ نیاز جریان تولید صنعتی بودند تربیت کارمندان را بر عهده گرفتند. جامعه شناسان مارکسیستی اصولاً قائل به وجود قشری به نام کارمند نیستند و جامعه را به دو طبقهٔ کارگر و سرمایه دار تقسیم می کنند. اما جامعه شناسان سرمایه داری قشر کارمند را یکی از طبقات چندگانه می دانند که از طبقات متوسط است.
منشأ پیدایش کارمندان دولتی را باید در دربارها جستجو کرد که پادشاهان افراد خاصی را که دارای مهارت های لازم بودند به طور درازمدت -در قالب مزد زمانی- استخدام کردند، و آنان را به نظام ارزشی خود وفادار ساختند. با جایگزینی حکومت های جمهوری به جای پادشاهی، این کارمندان باید علاوه برداشتن مهارت های لازم، وفاداری خود را به نظام حکومتی نیز آشکار می ساختند.