تاجیکی

از زبان های شاخۀ ایرانی گروه هند و ایرانی در خانوادۀ هند و اروپایی، زبان رسمی تاجیکستان و نیز رایج در مناطق مختلف آسیای مرکزی، به ویژه ازبکستان، شمال افغانستان، پاکستان و ایالت سین کیانگ چین. تاجیکی همان زبان فارسی است و مانند فارسی ایرانی دارای لهجه های گوناگون و نیز ادبیات پُربار است. تاجیکی را به گروه های مختلف تقسیم کرده اند: ۱. گروه شمالی شامل لهجه های سمرقند، بخارا، فرغانۀ شرقی و غربی و پنجیکت؛ ۲. گروه مرکزی متشکل از لهجه های زرافشان، رِشتان و سوخ که زبان معیار تاجیکی محسوب می شود؛ ۳. گروه جنوبی شامل بدخشان، کولاب شمالی و جنوبی و قراتگین؛ ۴. گروه جنوب شرقی لهجه های درواز. از آن جا که فارسی تاجیکی جایگزین زبان های شرقی ایران، یعنی سُغدی، خوارزمی، بلخی و ختنی شد، با فارسی معیار ایران فرق هایی دارد. برخی از تفاوت های آوایی فارسی ایرانی و تاجیکی به قرار زیر است: «آ» فارسی به «اُ» مثل آن ها که اُن هو تلفظ می شود. e فارسی ایرانی به i یا a دل ← دیل و زندگی که به فتح «د» تلفظ می شود. خط تاجیکی ابتدا با الفبای فارسی نوشته می شد، بعد به لاتین تبدیل شد و در ۱۹۳۹ از لاتینی به خط روسی سیریلی برگشت. ادبیات تاجیکی در دورۀ جدید بسیار بالیده است و نویسندگان مهمی، همچون صدرالدین عینی، جلال اکرامی، نادر شنبه زاده، ساتیم الغ زاده، اورون کوهزاد، میرزا تورسون زاده، صفیۀ گلرخسار و بازار صابر، با تألیف آثار متعدد منظوم و منثور به غنای زبان تاجیکی کمک کرده اند.