کلمه جو
صفحه اصلی

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

دانشنامه عمومی

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یکی از ۱۸ وزارتخانهٔ دولت ایران و مسؤول برنامه ریزی، پشتیبانی و توسعه زیرساختار و توانایی های ملی مخابراتی و اطلاعاتی ایران است. محمدجواد آذری جهرمی در دولت دوم حسن روحانی تصدی این وزارت را بر عهده دارد.
شرکت مادر تخصصی مخابرات ایران
شرکت ارتباطات ثابت ایران (آشنای اول)
شرکت ارتباطات سیار ایران (همراه اول)
شرکت مادر تخصصی پست ایران
شرکت پست بانک
سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی
شرکت فناوری اطلاعات
کارخانجات تولیدی
شرکت ارتباطات زیرساخت
سازمان فضایی ایران
سازمان فناوری اطلاعات
مرکز تحقیقات مخابرات ایران
شرکت خدمات هوایی بین المللی و منطقه ویژه اقتصادی پیام
دانشکده علمی کاربردی پست و مخابرات
ادارات کل ارتباطات و فناوری اطلاعات استانها (نماینده وزارت در استانها)
شرکت های پست استانی
شرکت های پست بانک استانی
پست در ایران پیشینه تاریخی دارد و قدمت آن هم به چند صد سال می رسد، اما پست تا پیش از سال ۱۲۹۷ به صورت «اداره» بود و تمامی امور پستی در آن زمان توسط همین اداره صورت می گرفت. در این سال به سبب موفقیت هایی که به دست آمده بود، ناصرالدین شاه دستور داد تا مؤسسه پست آن روز به وزارت تبدیل شود و ادارهٔ آن را به «امین الملک» وزیر وظایف و رئیس دارالشوری سپرد. وی یک سال بعد یعنی در سال ۱۲۹۸ از وزارت وظایف و ریاست دارالشوری استعفا کرد تا برای رسیدگی به امور وزارتخانه جدید فرصت بیشتری پیدا کند. وزارت جدید پست همچنان توسط امین الملک و میرزا رحیم که به معاونت این وزارتخانه منصوب شده بود اداره می شود.در ۱۵ جمادی الاولی سال ۱۳۰۳ جزوه ای کوچک در ۵۲ صفحه به نام تعرفهٔ ادارهٔ جلیلیهٔ پستخانهٔ ایران با چاپ سنگی منتشر شد. در این رساله نقشه هایی از جمیع تلگراف خانه ها، پست خانه ها و چاپارخانه ها و خطوط پستی آن ایام آمده بود.به موجب مندرجات آن رساله، کشور ایران در سال «۱۳۰۳))دارای «۷ خط اصلی» و ((پنج خط فرعی» پستی بوده است.از این سال به بعد تغییرات عمده ای در اداره یا وزارت پست آن وقت به جز تغییر در تشکیلات ساختاری و سازمانی آن صورت نگرفته است. پس از صدارت امیرکبیر تحولات تازه ای در پست کشور رخ می نماید. به نحوی که فعالیت پست های کشورهای استعمارگر در ایران تعطیل می شود و پیک های پست ایران با نظم و نظامی که از سوی امیرکبیر در ترکیب وزارت پست شکل داده بود با سرعت و دقت بسیار امور مراسلاتی را انجام می دادند. پست در سال ۱۳۲۷ هجری قمری دستخوش تغییراتی شد و تشکیلاتی نو یافت.
نخستین ارتباط تلگرافی در ایران در ۱۲۷۱ میان مدرسه دارالفنون و کاخ گلستان برقرار شد که مخابره ای آزمایشی بود. با این حال تلگراف از ۱۲۷۲، و در پی انتشار اخبار و اطلاعات مربوط به آن در روزنامه وقایع اتفاقیّه، در ایران شناخته شد و اخبار گسترش تلگراف در جهان و کاربردهای متنوع و تسهیل کننده آن، مکرراً گزارش گردید. در تمامی این گزارشها برای سیم و دستگاه تلگراف از تعابیری چون چرخ الماس، چرخ آتشی، سیم آهن، راه سیم آهن، چرخ صاعقه و سیم صاعقه استفاده شده است. شکل فرنگی این واژه ظاهراً در ۱۲۷۳ به صورت «تلغراف» به زبان فارسی راه یافت. یک سال بعد، موسیو کرشیش اتریشی (معلم کل توپخانه در دارالفنون)، با نظارت و اهتمام علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه (رئیس کل دارالفنون)، از عمارت سلطنتی (کاخ گلستان) به باغ لاله زار سیم تلگراف کشید که اجرای موفقیت آمیز آن، منجر به گسترش خطوط تلگراف تا سلطانیه و زنجان گردید. اداره تلگراف در سال ۱۳۲۷ زمان به پست اضافه شد و وزارت پست و تلگراف شکل تازه ای به خود گرفت.
در سال ۱۲۶۵ شمسی مصادف با ۱۸۸۶ میلادی، برای اولین بار در ایران، یک رشته سیم تلفن بین تهران و شاه عبدالعظیم به طول ۷/۸ کیلومتر را بوآتال بلژیکی -که امتیاز راه آهن ری را داشت- کشید. مرحله دوم فناوری مخابرات در تهران از سال ۱۲۶۸ شمسی یعنی ۱۳ سال پس از اختراع تلفن با برقراری ارتباط تلفنی بین دو ایستگاه ماشین دودی تهران و شهر ری آغاز شد. پس از آن بین کامرانیه در منطقه شمیران و عمارت وزارت جنگ در تهران و سپس بین مقر ییلاقی شاه قاجار در سلطنت آباد سابق و عمارت سلطنتی تهران ارتباط تلفنی دایر شد. اما در سال ۱۳۲۱ ه‍.ق اولین امتیاز تلفن به بصیر الممالک واگذار شد و به این ترتیب تلفن نیز در تهران شروع به کار کرد. در ۱۹ جمادی الثانی ۱۳۵۰ وزارت پست و تلگراف پیشنهادی به مجلس تقدیم کرد که با مصوبه ای سهام شرکت تلفن وقت را خریداری کند. پس از صدور این مجوز و خرید سهام شرکت تلفن از اواخر سال ۱۳۴۷ ه‍.ق وزارت پست و تلگراف و تلفن شکل گرفت. در سال ۱۳۰۲ شمسی قراردادی برای احداث خطوط تلفنی زیرزمینی با شرکت زیمنس اند هالسکه منعقد شد و سه سال بعد در آبان ماه ۱۳۰۵ شمسی تلفن خودکار جدید بر روی ۲۳۰۰ رشته کابل در مرکز اکباتان آماده بهره برداری شد. در سال ۱۳۰۸ شمسی امور تلفن نیز تحت نظر وزارت پست و تلگراف قرار گرفت و به نام وزارت پست و تلگراف و تلفن نامگذاری شد. مرکز تلفن اکباتان در سال ۱۳۱۶ شمسی به ۶۰۰ شماره تلفن رسید و دو سال بعد بهره برداری شد و در سال ۱۳۳۷ به ۱۳ هزار شماره توسعه یافت. خطوط تلفن جدید یا کاریر نیز پس از شهریور ۱۳۲۰ مورد بهره برداری قرار گرفت و ارتباط تلفنی بین تهران و سایر شهرها گسترش یافت و مراکز تلفنی تهران یکی پس از دیگری تأسیس شد. هرچند امروزه متولی اصلی ارتباط تلفن ثابت کشور شرکت مخابرات ایران است اما دامنه فعالیت های این شرکت محدود به تلفنهای ثابت نبوده و در زمینه های گوناگون از جمله سرویسهای جدید مخابراتی و داده هم فعالیت دارد. راهنمای تلفن ۱۱۸ نیز یکی از خدمات فعال در این بخش می باشد.

دانشنامه آزاد فارسی


وزارتخانه ای با هدف فراهم کردن تسهیلات لازم برای استفادۀ عموم مردم از وسایل پستی و مخابراتی به منظور برقراری ارتباط داخلی و ارتباط با کشورهای دیگر. در ۱۲۸۴ش شرکت تلفن، و در ۱۲۸۵ «وزارت پست» و «وزارت تلگراف» تأسیس شدند. در ۱۲۸۸ از تلفیق این دو وزارتخانه «وزارت پست و تلگراف» به وجود آمد. در ۱۳۰۸ شرکت تلفن نیز به این وزارتخانه پیوست و «وزارت پست و تلگراف و تلفن» تشکیل شد و سپس به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تغییر نام داد. سازمان های وابسته به این وزارتخانه عبارت اند از شرکت مخابرات ایران، شرکت پست ایران، شرکت خدمات هوایی پیام، شرکت پست بانک، شرکت ارتباطات زیرساخت، شرکت ارتباطات سیار، شرکت فناوری اطلاعات، سازمان ارتباطات رادیویی، سازمان فضایی ایران، امور ارتباطات دیتا، ۱۱۸ اینترنتی کشور، موزۀ ارتباطات، مرکز تحقیقات مخابرات، مرکز سنجش از راه دور، دانشکدۀ پست و مخابرات، و دانشکدۀ علمی کاربردی.


کلمات دیگر: