در واجشناسی خوشه همخوانی (به انگلیسی: consonant cluster) به توالی واجی بیش از دو همخوان گفته می شود. خوشه همخوانی می تواند در یک هجا یا در مرز دو هجا تشکیل شود. خوشه های همخوانی می توانند در آغاز، میان، یا انتهای یک واژه ظاهرشوند. خوشه های همخوانی بخشی از واج آرایی یک زبان را تشکیل می دهند.
ثمره، یدالله. (۱۳۸۸). آواشناسی زبان فارسی: آواها و ساخت آوایی هجا. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
شکل گیری خوشه های همخوانی در زبان های مختلف با محدودیت هایی روبروست. در برخی از زبان ها، مانند زبان هاوایی و زبان های مالایی-پلینزی تشکیل خوشه های همخوانی مجاز نیست؛ در برخی دیگر، مانند زبان ژاپنی، خوشه های همخوانی تنها در مرز هجا مجاز است؛ در برخی از زبان ها تنها در موقعیت های مشخصی ظاهرمی شود؛ برای نمونه در زبان عربی خوشه همخوانی نمی تواند در آغاز واژه حاضرشود.
خوشه های همخوانی در زبان فارسی از توالی دو یا سه همخوان شکل می گیرند. از آنجائیکه زبان فارسی دارای سه نوع هجای CV, CVC، و CVCC است، خوشه های دوهمخوانی در درون هجای CVCC و در مرز دو هجا تشکیل می شوند؛ درحالیکه خوشه های سه همخوانی تنها در مرز میان دو هجا که عضو نخست آن هجای CVCC است، ظاهرمی شوند.
در زبان فارسی ۲۳ همخوان وجوددارد که ترکیب این همخوان ها می تواند به طور بالقوه ۵۲۹ خوشه همخوانی به همراه داشته باشد؛ بااین حال، محدودیت های حاکم بر شکل گیری خوشه های همخوانی در درون یک هجا تنها ۲۰۵ خوشه و در مرز دو هجا تنها ۳۳۱ خوشه را به همراه دارد. غیبت ۳۲۴ خوشه را می توان به چهار عامل نسبت داد:
ثمره، یدالله. (۱۳۸۸). آواشناسی زبان فارسی: آواها و ساخت آوایی هجا. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
شکل گیری خوشه های همخوانی در زبان های مختلف با محدودیت هایی روبروست. در برخی از زبان ها، مانند زبان هاوایی و زبان های مالایی-پلینزی تشکیل خوشه های همخوانی مجاز نیست؛ در برخی دیگر، مانند زبان ژاپنی، خوشه های همخوانی تنها در مرز هجا مجاز است؛ در برخی از زبان ها تنها در موقعیت های مشخصی ظاهرمی شود؛ برای نمونه در زبان عربی خوشه همخوانی نمی تواند در آغاز واژه حاضرشود.
خوشه های همخوانی در زبان فارسی از توالی دو یا سه همخوان شکل می گیرند. از آنجائیکه زبان فارسی دارای سه نوع هجای CV, CVC، و CVCC است، خوشه های دوهمخوانی در درون هجای CVCC و در مرز دو هجا تشکیل می شوند؛ درحالیکه خوشه های سه همخوانی تنها در مرز میان دو هجا که عضو نخست آن هجای CVCC است، ظاهرمی شوند.
در زبان فارسی ۲۳ همخوان وجوددارد که ترکیب این همخوان ها می تواند به طور بالقوه ۵۲۹ خوشه همخوانی به همراه داشته باشد؛ بااین حال، محدودیت های حاکم بر شکل گیری خوشه های همخوانی در درون یک هجا تنها ۲۰۵ خوشه و در مرز دو هجا تنها ۳۳۱ خوشه را به همراه دارد. غیبت ۳۲۴ خوشه را می توان به چهار عامل نسبت داد:
wiki: خوشه همخوانی