ایلات خمسه یک کنفدراسیون ایلی در فارس است که شامل ایلی فارسی زبان به نام باصری، سه ایل ترک زبان به نام های بهارلو ،اینانلو و نفر؛ و همچنین ایلی عرب زبان به نام عرب خمسه است.
باصری در دانشنامه ایرانیکا
ایلات عرب ایران در دانشنامه ایرانیکا
بهارلو در دانشنامه ایرانیکا
اینانلو در دانشنامه ایرانیکا
نفر در دانشنامه ایرانیکا
بزرگان ایل عرب و ایلات،علی محمد نجفی
عشایر پارس،احسان یوسفی
وقایع ایلات خمسه،علی محمد نجفی
عشایر جنوب پارس:ایل باصری،فردریک بخت
۲٬۰۰۰٬۰۰۰
اتحادیه ایلی یا بزرگ ایل، از اتحاد چند ایل و طایفه بزرگ تشکیل می شد که و از لحاظ گستردگی همانند یک دولت کوچک در ایران عمل می کرد که توسط ایلخانی و ایل بیگی اداره می شد، نمونه دیگر اینگونه اتحادیه، ایل بختیاری، بویراحمدی و قشقایی است است که مانند بسیاری از اتحادیه های ایلی متأخر ایران مخلوطی از قبیله هایی با ریشه های قومی گوناگون است.ایلات خمسه از حیث زبان و نژاد متفاوت اند. ایل باصری، فارسی زبان و ایرانی هستند. ایلات بهارلو، اینانلو و نفر؛ ترک زبان و منشأ ترکی دارند. ایل عرب، نیز عرب زبان و عرب نژاد است. میرزا حسن فسایی، به تفصیل دربارهٔ ایلات خمسه (اینالو، باصری، بهارلو، عرب و نفر) در فارسنامه، سخن گفته است.
در واقع جمع این ایلات اتحادیه ای است سیاسی که دولت مرکزی در برابر نفوذ و قدرت روزافزون قشقائی ها به تشکیل آن دست زده است. با اینکه ایلات پنج گانه فوق از برخی جهات با هم تفاوت فاحش دارند، با این حال علاوه بر اتحادیه سیاسی که آن ها را با هم متحد ساخته است، در ساخت اجتماعی سیاسی، نیز تابع یک نظام و سلسله مراتب ایلی هستند.ایوانف، به درستی می گوید:«ائتلاف عشایر خمسه نه یک اتحاد نژادی که یک اتحاد سیاسی است.» یرواند آبراهامیان در کتاب فصل اول کتاب ایران بین دو انقلاب به تشکیل ایلات خمسه از سوی حکومت مرکزی اشاره می کند. او نیز معتقد است:« ایلات خمسه، یک ساخته مصلحتی بود، از پنج قبیله نامتجانس به سرکردگی یک اعیان زاده شهری (علی محمد خان قوام الملک، پسر بزرگ حاج ابراهیم کلانتر)، که به ندرت بین عشیره اش ظاهر می شد و به خود می بالید که ارتباط نسبی با آنها ندارد و برخی حتی مدعی بودند که جد اعلایش تاجری یهودی بوده است.» او می نویسد: «با این همه این اتحادیه که برای قاجار، حریف قدرتمندی در برابر ایل قشقایی محسوب می شد، همچنان تحت فرمان قوام الملک ماند و حتی سال ها بعد در جنگ جهانی دوم به حکومت مرکزی در جنگ با قشقایی ها که هوادار آلمان ها بودند، با اعزام نفرات کمک شایانی کرد. دستگاه سلطنت قاجاریه برای حفظ قدرت خود بدین صورت تعادل قومی ایجاد کرده بود.»
باصری در دانشنامه ایرانیکا
ایلات عرب ایران در دانشنامه ایرانیکا
بهارلو در دانشنامه ایرانیکا
اینانلو در دانشنامه ایرانیکا
نفر در دانشنامه ایرانیکا
بزرگان ایل عرب و ایلات،علی محمد نجفی
عشایر پارس،احسان یوسفی
وقایع ایلات خمسه،علی محمد نجفی
عشایر جنوب پارس:ایل باصری،فردریک بخت
۲٬۰۰۰٬۰۰۰
اتحادیه ایلی یا بزرگ ایل، از اتحاد چند ایل و طایفه بزرگ تشکیل می شد که و از لحاظ گستردگی همانند یک دولت کوچک در ایران عمل می کرد که توسط ایلخانی و ایل بیگی اداره می شد، نمونه دیگر اینگونه اتحادیه، ایل بختیاری، بویراحمدی و قشقایی است است که مانند بسیاری از اتحادیه های ایلی متأخر ایران مخلوطی از قبیله هایی با ریشه های قومی گوناگون است.ایلات خمسه از حیث زبان و نژاد متفاوت اند. ایل باصری، فارسی زبان و ایرانی هستند. ایلات بهارلو، اینانلو و نفر؛ ترک زبان و منشأ ترکی دارند. ایل عرب، نیز عرب زبان و عرب نژاد است. میرزا حسن فسایی، به تفصیل دربارهٔ ایلات خمسه (اینالو، باصری، بهارلو، عرب و نفر) در فارسنامه، سخن گفته است.
در واقع جمع این ایلات اتحادیه ای است سیاسی که دولت مرکزی در برابر نفوذ و قدرت روزافزون قشقائی ها به تشکیل آن دست زده است. با اینکه ایلات پنج گانه فوق از برخی جهات با هم تفاوت فاحش دارند، با این حال علاوه بر اتحادیه سیاسی که آن ها را با هم متحد ساخته است، در ساخت اجتماعی سیاسی، نیز تابع یک نظام و سلسله مراتب ایلی هستند.ایوانف، به درستی می گوید:«ائتلاف عشایر خمسه نه یک اتحاد نژادی که یک اتحاد سیاسی است.» یرواند آبراهامیان در کتاب فصل اول کتاب ایران بین دو انقلاب به تشکیل ایلات خمسه از سوی حکومت مرکزی اشاره می کند. او نیز معتقد است:« ایلات خمسه، یک ساخته مصلحتی بود، از پنج قبیله نامتجانس به سرکردگی یک اعیان زاده شهری (علی محمد خان قوام الملک، پسر بزرگ حاج ابراهیم کلانتر)، که به ندرت بین عشیره اش ظاهر می شد و به خود می بالید که ارتباط نسبی با آنها ندارد و برخی حتی مدعی بودند که جد اعلایش تاجری یهودی بوده است.» او می نویسد: «با این همه این اتحادیه که برای قاجار، حریف قدرتمندی در برابر ایل قشقایی محسوب می شد، همچنان تحت فرمان قوام الملک ماند و حتی سال ها بعد در جنگ جهانی دوم به حکومت مرکزی در جنگ با قشقایی ها که هوادار آلمان ها بودند، با اعزام نفرات کمک شایانی کرد. دستگاه سلطنت قاجاریه برای حفظ قدرت خود بدین صورت تعادل قومی ایجاد کرده بود.»
wiki: ایلات خمسه