عصمت اینونو

مصطفی عصمت اینونو (به ترکی استانبولی: Mustafa İsmet İnönü) (زاده ۲۴ سپتامبر ۱۸۸۴ – درگذشته ۲۵ دسامبر ۱۹۷۳) ژنرال ارتش، نخست وزیر و دومین رئیس جمهور ترکیه بود. در سال ۱۹۳۸ حزب جمهوری خواه خلق به او لقب رهبر ملی (به ترکی استانبولی: Milli Şef) داد. عصمت اینونو در ۲۵ دسامبر ۱۹۷۳ در سن ۸۹ سالگی درگذشت.
او در ازمیر به دنیا آمد. پدرش حاجی رشید بی (به ترکی استانبولی: Hacı Reşid Bey) متولد ملطیه و با سابقه ای کردی بود و در امپراطوری عثمانی به قضاوت مشغول بود. مادرش چوریه خانم (به ترکی استانبولی: Cevriye Hanım)، دختر پدر و مادری روس و ترک بود که از بلغارستان پناهنده شده بودند. به خاطر شغل پدرش خانواده از شهری به شهر دیگر نقل مکان می کردند، بنابراین عصمت اینونو تحصیلات مقدماتی خود را در سیواس به پایان برد.عصمت اینونو برای بیشی از نیم عمر خود به نام «عصمت پاشا» نامیده می شد. او نام خود را در سال های دهه ۱۹۳۰ پس از آنکه آتاتورک فرمان داد که تمامی مردم ترکیه باید نام خانوادگی داشته باشند، عوض کرد. عصمت پاشا، نام خانوادگی اینونو را از شهری به همین نام در آناتولی مرکزی گرفته است. او در این شهر با درجه ژنرالی فرمانده نیروهای ترک در بزرگترین نبردهای زندگی نظامی اش بود. نبرد اول اینونو و نبرد دوم اینونو که نقش مهمی در جنگ استقلال ترکیه داشت.
پسر او اردل اینونو فیزیکدان با گرایش ریاضی و برنده مدال وینگر و معاون پیشین نخست وزیر ترکیه بود. او همچنین رهبر حزب سوسیال دموکرات و حزب مردمگرای سوسیال دموکرات و رهبر افتخاری حزب سوسیال دموکرات خلق بود.
اینونو از آکادمی نظامی به عنوان افسر توپخانه فارغ التحصیل شد و اولین منصب خود را در ارتش عثمانی دریافت کرد. او به کمیته اتحاد و توسعه پیوست. او نخستین موفقیت های نظامی اش را با سرکوب دو شورش علیه امپراتوری عثمانی به دست آورد. اولین شورش در روملیا و بعدی در یمن به رهبری یحیی محمد حمیدالدین بودند. او به عنوان افسر در جنگ های بالکان در جبهه بین عثمانی و بلغارستان خدمت کرد. در طول جنگ جهانی اول او با درجه سرهنگی تحت فرماندهی مصطفی کمال پاشا در جبهه قفقاز و فلسطین می جنگید.