اصولیان

علم اصول، علم به «قواعد حاکم بر استنباط» است که روش صحیح استنباط از منابع شرعی را به ما می آموزد. به کسانی که دارای چنین علمی اند «اصولی» گویند. در برابر اصولیان، اَخباریان قرار دارند، که فقط با مراجعه به متن حدیث، بدون به کارگیری شیوۀ پیچیده، به استنباط می پردازند و هرجا که شبهۀ وجوب داشته باشند حکم به وجوب می کنند. اما اصولیان، علاوه بر سنت، از کتاب، عقل و اجماع بهره می گیرند و در مراجعه به سنت نیز به هر روایتی عمل نمی کنند بلکه به بررسی سند و دلالت روایت و حل تعارض و تزاحم میان آن ها می پردازند. امروزه در حوزه های شیعی، اصولیان، گرایش غالب به شمار می روند و تفکر اخباری ها جایگاهی ندارد. وجوه تمایز بین اصولی و اخباری: ۱. اخباری عقیده دارد که عقل قادر به تشخیص خوب و بد هست (به خلاف اشاعره)، ولی تشخیص عقل حجت نیست، ولی اصولی عقل را حجت می داند؛ ۲. اخباری به صدور اخبار مذکور در کتب اربعه یقین دارد، اما اصولی سند و دلالت هریک را جداگانه مورد رسیدگی قرار می دهد؛ ۳. اخباری به کمک احادیث به قرآن عمل می کند، ولی اصولی مستقیماً به قرآن عمل می کند؛ ۴. اخباری به خلاف اصولی به ظنّ عمل نمی کند؛ ۵. تقسیم امت مسلمان به مجتهد (← اجتهاد) و مقلّد مورد قبول اخباری نیست.