کلمه جو
صفحه اصلی

سن نسبی

فرهنگ فارسی

سن زمین‌شناختی فسیل، سنگ، سیما یا رویداد زمین‌شناختی که نسبت به سایر اندامگان‌ها و سنگ‌ها و سیماها تعیین می‌شود


فرهنگستان زبان و ادب

{relative age} [زمین شناسی] سن زمین شناختی فسیل، سنگ، سیما یا رویداد زمین شناختی که نسبت به سایر اندامگان ها و سنگ ها و سیماها تعیین می شود

پیشنهاد کاربران

هدف سن یابی نسبی این است که پدیده های زمین شناسی را باهم مقایسه کرده و تعیین کنیم که کدامیک جوان تر و کدامیک قدیمی تر می باشد.
معیارهای تعیین سن نسبی سنگ ها :
•لایه های رسوبی معمولا به صورت لایه لایه بوده و در حالت کلی می توان گفت که طبقه زیرین از طبقه رویی قدیمی تر است. ولی گاهی اوقات استثناهایی وجود دارد که به عنوان مثال می توان گفت آبرفت های پلکانی رودخانه ها را نام برد که در این آبرفت ها سن عکس حالت ذکر شده است. گاهی نیز ممکن است گسل طبقات قدیمی تر را بر روی طبقات جدید قرار دهد. و یا اینکه لایه ها در اثر عوامل تکتونیکی کاملا برگشته و از حالت اولیه خود واژگون شده باشند.
•اغلب طبقات رسوبی دارای فسیل هستند و از آنجا که امروزه این فسیل ها کاملا مطالعه شده و سن آنها تعیین شده است. با مشاهده فسیل ها در طبقات می توان سن نسبی لایه ها و در برخی موارد حتی سن مطلق آنها را تعیین کرد.
•غالبا می توان با کمک مشخصات کلی طبقات مثل مشخصات فیزیکی ، شیمیایی ، فسیل شناسی ، سنگ شناسی و . . . طبقات مختلف را به هم ارتباط داده و توسط آن سن نسبی طبقه را تعیین کرد.
قانون توالی طبقات :
نیکلانس استنو حکیم فلورانسی ( ایتالیا ) نخستین کسی بود که به توالی وقایع طبیعی در رخنمون لایه های سنگهای رسوبی پی برد. هنگامی که این شخص در کوههای غرب ایتالیا مشغول به کار بود، این قاعده را بکار برد. قانون توالی طبقات ( lawof super position ) اساس تعیین سن نسبی می باشد و به موجب این قانون در یک توالی به هم نخورده از طبقات رسوبی هر لایه از لایه بالایی خود قدیمیتر و از لایه زیرین خود جوانتر است.
گرچه این موضوع ساده و بدیهی به نظر می رسد که هیچ لایه ای نمی تواند بدون داشتن لایه ای در زیر خود و بی هیچ تکیه گاهی رسوب کند. اما تا سال 1669 که استنو این اصل را بیان نمود، کسی بخوبی این اصل را بیان نکرده بود. این قانون همچنین در مورد موادی چون جریان گدازه و خاکسترهای حاصل از فعالیت آتشفشانی صدق می کند.
اصل افقی بودن اولیه طبقات :
اصل افقی بودن اولیه طبقات ( principle of original horizon to lity ) بطور ساده به این معنی است که لایه های رسوبی در اصل بطور تقریباً افقی رسوب کرده اند. بنابراین لایه های سنگی با شیب تند نشانه آن است که لایه های مزبور بعد از رسوبگذاری بر اثر حرکات پیوسته به شکل امروزی خود تبدیل شده اند.
اصل قطع شدگی :
وقتی سنگهای آذرین یا گسل هایی سنگهای دیگری را قطع نمایند نسبت به آنها جوانترند. بطور مثال وقتی دو دایک یکدیگر را قطع کنند دایک قدیمیتر باید باز باشد تا دایک جوانتر آن را قطع کند. دایک جدیدتر ممتد بوده در حالی که دایک قدیمیتر در محل تقاطع این دو قطع شده است. به این اصل، اصل قطع شدگی ( Cross - Cutting ) می گویند.
میانبارها ( Incluions ) :
میانبارها قطعاتی از یک واحد سنگی هستند که در داخل سنگ دیگر یافت می شوند. این اصل بسیار ساده و اصولی است. اگر قطعاتی از یک سنگ در درون سنگ دیگری یافت شود، سنگ در بر گیرنده جوانتر است. به عنوان مثال وجود قطعاتی از گرانیت در لایه های رسوبی مجاور بیانگر آن است که لایه های رسوبی در بالای توده گرانیتی در حال فرسایش ، نهشته شده اند.
فسیلهای موجود در طبقات :
طبقاتی که دارای یک نوع فسیل مشخص باشند با یکدیگر همزمانند. فسیلهایی که فقط در زمان کوتاه زیست نموده و انتشار وسیعی داشته و با رخساره و شرایط رسوبی بستگی زیاد نداشته باشند، فسیلهای مشخص نامیده می شوند. فسیلهایی که در زمانهای مختلف زمین شناسی زندکی کرده اند و تابع شرایط خاص اقلیمی نباشند، اهمیت زیادی در زمین شناسی ندارند.
جهت میدان مغناطیسی در سنگهای مختلف :
از آنجا که کانیهای سنگهای آتشفشانی معمولا در جهت میدان مغناطیسی قرار می گیرند. اگر جهت کانیهای گدازه های سرد شده چند آتشفشان متفاوت باشند، سن آنها با یکدیگر فرق دارد. اگر به نحو دقیق تغییرات میدان مغناطیسی زمین محاسبه شود، می توان سن هر یک را بدست آورد.
استفاده از آثار و تمدن انسانی برای زمانهای جدید :
آثار و ابزار انسانی در مقیاس دوران چهارم هم برای تعیین سن نسبی و هم برای تعیین سن مطلق مورد استفاده قرار گیرد. تمدن قلوه سنگی نسبت به تمدن سنگ و تراش آن قدیمیتر است و خود تمدن سنگی هم نسبت به ظرافت و اهمیت تراش شامل تمدنهای سنگی قدیم ، میانی و جدید است و سرانجام پیدایش فلزات که خود به سه دوره مس ، مفرغ و آهن تقسیم می شود و زمانهای جدیدتری را نشان می دهند. ولی چون تمدنهای فلز و یا قلوه سنگی در یک زمان در تمام کره زمین پیدا نشده اند. لذا تشخیص سن مطلق به دشواری صورت گرفته و غالباً برای سن نسبی در یک منطقه معین مورد استفاده قرار می گیرند.
طبقات دارای رخساره های یکسان :
هر گاه دو طبقه دارای رخساره های یکسانی باشند، با یکدیگر هم سن هستند. در واقع طبقات زمین که دارای فسیل مشخص و شرایط مشترک باشند با یکدیگر همزمانند.
قرار گرفتن رخساره ها در بین رخساره های مشابه :
هر گاه دو طبقه از نظر رخساره با یکدیگر متفاوت باشند. ولی هر یک محصور بین دو رخساره مشابه باشند با یکدیگر همزمانند.
موارد استفاده از تعیین سن نسبی :
از تعیین سن نسبی سنگها می توان در عمل تطابق استفاده می کنند. عمل تطابق عبارت است از مطابقت دادن سنگهای همزمان نواحی مختلف. از تطابق جهت ایجاد یک تقویم زمین شناسی استفاده می کنند. روشهای مختلفی برای انجام عمل تطابق وجود دارد. یکی از روشها که در مسافت کوتاه کاربرد دارد، عمل پیمایش است. در واقع با پیمایش می توان یک یا چند لایه را در یک بیرون زدگی ردیابی کرد. برای انجام تطابق در دو نقطه دور از هم از شواهدی فسیلها و لایه های کلیدی و . . . استفاده می کنند. با استفاده از این نوع تطابق می توان تاریخچه زمین شناسی مناطق مختلف را بدست آورد.
قبل از قرن 20 باستان شناسان و زمین شناسان تا حد زیادی در است . . .


کلمات دیگر: