تک گویی

تک گویی یا مونولوگ یکی از شگردهای ادبیات داستانی و هنرهای نمایشی است که در آن شخصیت داستان یا گویندهٔ شعر خطابه یا داستان یا وصف و درددلی را به تنهایی، خطاب به خود یا بینندگان و شنوندگان، عرضه می کند و در برابر دیالوگ قرار می گیرد.
تک گویی ساده: دراین نوع تک گویی، مخاطبِ راوی، خواننده است.
تک گویی نمایشی: مخاطبِ راوی، شخصیتی در داستان است و راوی او را مورد خطاب قرار می دهد.
خودگویی یا حدیث نفس: هنگامی که راوی از مخاطب (های) خود بی خبر است. مثلاً در تئاتر بازیگری که با خود حرف می زند و غیرمستقیم اطلاعاتی به تماشاگر می دهد. این تک گویی خطاب به خود است.
تک گویی درونی: بازگویی افکاری که در ذهن راوی می گذرد. ذهن خوانی شخصیت داستان بدون این که به زبان بیاید.
جریان سیال ذهن: گونه ای تک گویی درونی است که فکرهای شخصیت داستان اغلب کلمه ها و جمله هایی آشفته و در هم است، و پایهٔ آن تداعی معانی بوده و خواننده را به طور غیرمستقیم با فکرها و واکنش شخصیت داستان نسبت به محیط اطرافش و سیر اندیشه و ناخودآگاه او آشنا می کند.
تک گویی ممکن است پاره ای از داستان و نمایشنامه را تشکیل دهد یا خود، داستان یا نمایشنامه ای مستقل باشد. قسمت های اولیهٔ شازده احتجاب نمونه ای از به کارگیری این شیوه در داستان است.همچنین یکی از مشهورترین تک گویی ها در ادبیات قطعهٔ «بودن یا نبودن» از نمایشنامه هملت اثر شکسپیر است.
تک گویی انواع گوناگونی دارد: تک گویی ساده، تک گویی نمایشی، حدیث نفس، تک گویی درونی.

تَک گویی (soliloquy)
(یا: گفت وگوی با خود؛ حدیث نَفْس)در نمایش، اندیشیدن با صدای بُلند. تک گویی، گفتاری است برای استفادۀ تماشاگر/مخاطب و قاعدتاً در آن لحظه هیچ بازیگر دیگر حاضر در صحنه آن را نمی شنود.