حمایت از مصرف کننده

بحث رعایت اخلاقیات در فرایندهای تولیدی به بررسی میزان رعایت ابعاد و مسائل اخلاقی در سیستم های تولیدی می پردازد. به عبارت دیگر، در سیستم های تولیدی، علاوه بر توجه به بهبود بهره وری، عملکرد آن ها در زمینه رعایت اخلاقیات نیز از موضوعات با اهمیت می باشد.
مسلم این است که برای حمایت از مصرف کننده نیز، همانند دیگر مسائل اقتصادی باید روندی اصولی و سازوکاری متناسب با اهداف تعیین شده در نظر گرفته شود تا به این صورت اولاً: نقش هدایتگر و متقابل مصرف کننده و تولیدکننده تعریف شود و ثانیاً از سیاست های غیراصولی که نه تنها وضع مصرف کنندگان را بهبود نداده بلکه به شیوه های مختلف از جمله تولید کالاهای بی کیفیت و نامرغوب، ایجاد الگوی مصرف غلط، افزایش آلودگی، ایجاد بی اعتمادی به بازار داخلی و… مصرف کننده را در شرایطی بس ناگوارتر از سابق رها کرده است جلوگیری شود.
فهم دقیق حقوق مصرف کننده مستلزم این است که ابتداباید از کالا و مصرف کننده تعریفی درست و نزدیک به واقع داشته باشیم و در کنار آن ضمن شناسایی دقیق و صریح حقوق مصرف کننده، راهکارهای اصولی در جهت تحقق آن در پیش گرفته شود. همچنین ضرورت، حساسیت و اولویت این حقوق مورد ارزیابی قرار گیرد و برای آن وزن مشخصی در مقایسه با سایر سیاست های کلی تعریف شود.در زنجیره تولید، تمامی تولیدکنندگان به نوعی مصرف کننده هستند و حمایتی که از مصرف کننده انجام می شود، حمایت از تولیدکننده است.
آنچه از تاریخ بر می آید آن است که در گذشته مصرف کنندگان از جنبه های گوناگون در معرض بی عدالتی و آسیب دیدگی قرار داشتند؛ مانند ناآگاهی از فرایند تولید کالاها و ترکیبات آنها، عوارض و خطرهای ناشی از مصرف کالاهای زیان بار، ناآگاهی از شیوه صحیح مصرف کالا و شرایط نگهداری آن، تبلیغات نادرست، شرایط غیرمنصفانه معامله و قیمت، ضعف خدمات پس از فروش، عدم پایبندی تأمین کننده و تولیدکننده کالا به تعهداتی نظیر گارانتی، ضمانت و ... از این رو در چند دهه گذشته در کشورهای مختلف تلاش وسیعی در تعریف و تبیین حقوق مصرف کننده و حمایت از آن مبذول شده و هر روز نیز بر تقویت آن افزوده می شود.در ایران در بسیاری از موارد مصرف کننده، حتی نمی داند، قانون چه حمایت هایی تحت عنوان حقوق مصرف کننده از او به عمل می آورد. بنابراین پرسش مطرح، آن است که مصرف کننده چه حقوقی دارد؟رعایت حقوق مصرف کننده و چند و چون آن، از زوایای گوناگون باید تعریف شود. چرا که اگر حد و حدود و گستره آن مشخص نشود، نمی توان گفت وقتی از حقوق مصرف کننده، سخنی به میان می آید منظور چیست و چه مواردی در این چارچوب قرار می گیرد.

حمایت از مصرف کننده (consumer protection)
قوانین و ضوابط ناظر به تأمین معاملۀ منصفانه برای حمایت از مصرف کننده. در چند سال گذشته، مسئولیت کنترل کیفیت، ایمنی، و مناسب بودن کالاها و خدمات به شکلی فزاینده از مصرف کننده به تولیدکننده انتقال یافته است. در آغاز، فرض بر این بود که مصرف کنندگان می توانند با توسل به عقل سلیم، امتحان کالا پیش از خرید، و مواجهۀ فردی با فروشنده، در صورت عدم رضایت از کالا، از منافع خود محافظت کنند. اما امروزه، پیچیدگی های فنی محصولات و کالاها، دورافتادگی فروشگاه ها، یا نمایندگی های فروش از تولیدکنندگان اصلی، و فشارهای تبلیغاتی، حمایت از مصرف کننده را ایجاب می کند. مقررات ویژه ای برای حمایت از مصرف کننده وضع شده است. حق بهره مند شدن از اصول ایمنی، حق آگاه شدن، حق انتخاب، و حق شکایت کردن. در حال حاضر، تعداد زیادی انجمن خصوصی حمایت از مصرف کننده مشغول فعالیت اند. اولین سازمان های حمایت از مصرف کننده در انگلستان، مؤسسۀ استاندارد انگلستان است که در ۱۹۰۱ تأسیس شد، و با «مُهری بادبادک شکل» پاره ای از کالاها را، که به مرتبه ای از استاندارد رسیده اند، مورد تأیید قرار می دهد. شماری از سازمان ها نیز در زمینۀ حمایت از منافع مصرف کنندگان در حال فعالیت اند. در ایران، سازمان حمایت از مصرف کنندگان این وظیفه را برعهده دارد.