گشنیز

گیاهی ست یکساله دارای گل های سفیدوچتری ازجمله سبزی های خوردنی است خام وپخته آن خورده میشود
( اسم ) ۱ - گیاهی است از تیر. چتریان که علفی و یکساله است . برگهایش شبیه جعفری و بی کرک میباشد و در نواحی بحرالرومی و آسیا ( از جمله ایران ) می روید و چون جزو سبزیهای خوراکی است بدین منظور کشت میشود . گلهایش سفید مایل بصورتی و دارای آرایش چترهای مرکب در انتهای ساقه میباشد . ارتفاع این گیاه تقریبا به نیم متر میرسد . ساقه اش راست و شفاف و کم و بیش خط دارد و برگهایش متناوب و در قسمت انتهایی ساقه دارای بریدگیهای رشته یی بسیار ولی در قاعد. ساقه تقریبا کامل و دارای بریدگیهای نوک تیز است . میوه اش دو فندقه و بیضوی شکل مایل برنگ زرد و دارای بوی نامطبوع شبیه بوی ساس است . میو. گشنیز که در تداول عامه بنام دانه یا تخم گشنیز نامیده میشود مقوی معده و محرک و بادشکن و معرق است کزبره کسبره جلجلان . یا آش گشنیز . آشی که در آن گشنیز کنند . یا گشنیز پلو . پلوی که در آن گشنیز کنند. یا گشنیز کوهی . تخم مخلصه ۲ - ( بازی گنجفه ورق ) ورقی که خالهای آن بشکل برگ گشنیز است .
رفتار با ناز و شادمانی و خرامان و شادان باشد .

(گِ ) [ په . ] (اِ. ) ۱ - گیاهی است یک ساله با گل های سفید و چتری ، از سبزی های خوردنی که مزة آن تند است . ۲ - ورقی دربازی که خال های آن شبیه برگ گشنیز است ، خاج .

گشنیز. [ گ ِ ] ( اِ ) در پهلوی گشنیج = گشنیز کردی کشنیش و کشنش ( کریاندر، فرانسوی ) . گشنیز گیاهی است از تیره چتریان که برگهای تازه آن خوراکی و دانه های وی تقریباً کروی و جوهر مخصوصی دارد که بسیار تند است. گشنیج . ( از حاشیه برهان قاطع چ معین ). رستنیس باشد که آنرا به عربی جلجلان گویند. ( از برهان ). اسم فارسی کزبره است. ( تحفه حکیم مؤمن ). نباتی است که تخم آنرا بمجاز گشنیز خوانند و درون آن تخم نیز از مغز تهی است. ( آنندراج ) ( انجمن آرا ). تخم معروف است ازمزیل و در عرف بفتح کاف عربی شهرت دارد. ( غیاث ). دانه کوچک مدوری است که از بوته معطری تحصیل میشود. این بوته از چین آورده شده حالا بسیار متداول است و تخم آنرا در بهار کاشته و از برای معطر بودنش بسیار مستعمل است. ( قاموس کتاب مقدس ). یک نوع گیاهی از طایفه چتری که برگ آنرا در پرهیزانه بیماران داخل کنند. ( ناظم الاطباء ): تَقدَه یا تِقدِه و جُلجُلان ؛ دانه ٔگشنیز و کنجد. کُسبَرَه. ( منتهی الارب ) :
این است پند حجت و این است مغز دین
و آرایش سخنش چو گشنیز و کرویاست.از غایت جود و کرم و برّ ومروت
ناخواسته بخشی به همه خلق همه چیز
آن بخت ندارند که ناخواسته یابند
چیز این دو سه تا شاعر بی مغز چو گشنیز.از تف تیغ فتنه باد تهی
دشمنت را دماغ چون گشنیز.گنده از زیره و گشنیز بسر میگردید
نخود آب از عرق و مشک معطر میشد.- آش گشنیز ؛ آشی که با گشنیز درست کنند.
- گشنیزپلو ؛ پلوی که گشنیز داخل آن کنند.

---

گشنیز. [ گ َ ] ( اِ ) رفتار با ناز و شادمانی و خرامان و شادان باشد. ( برهان ). شادمان. خرسند. مسرور. خوشحال. شادی و شعف. خوشی و خرمی. ( از ناظم الاطباء ).

گیاهی یک ساله با گل های سفید چتری و دانه های خوش بو که خام و پختۀ آن خورده می شود.