کبش

( اسم ) ۱ - گوسفند نر شاخدار قوچ قچقار جمع : اکباش کباش واکبش : [ ازین پس ذبح اسمعیل بود خواب ابراهیم تا اسمعیل را بکوه بردن و بر کارد گلو نهادن تا آواز آمد که : یا ابراهیم قد صدقت الرویائ و چون جبرئیل علی السم کبش بیاورد و ابراهیم قربان کرد ... ( مجمل التواریخ و القصص ) یا کبش فدا ( فدی ) . گوسفندی که جبرئیل بامر خدا برای ابراهیم آورد تا بجای اسمعیل ذبح کند : [ نقش او بر ( دهخدا ) گیاه بکش فدی صدق الله در دو گوش ندی ] . ( حدیقه )
کبش و اسد دو شارع عظیم در سمت غربی مدینه السلام بغداد

(کَ ) [ ع . ] (اِ. ) ۱ - قوچ ، گوسفند شاخ دار. ۲ - مهتر و بزرگ قوم . ج . اکباش . کبوش .

کبش. [ ک َ ] ( ع اِ ) گوسفند دوساله و گفته اند چهارساله. ( اقرب الموارد ). بره دو ساله. ( لغت نامه مقامات حریری ). قچقار و آن در سال چهارم باشد. ( منتهی الارب ). گوسفند نر یعنی میش نر شاخ دار جنگی. ( از غیاث اللغة ) ( آنندراج ). گوسفند نر. قوچ. ( یادداشت مؤلف ). گوسپند گشن. ( دهار ). غوچ. ( ناظم الاطباء ). ج ، اَکبُش ، اَکباش و کِباش. ( اقرب الموارد ) ( از منتهی الارب ): صاف الکبش صوفاً؛ بسیارپشم شد قچقار. ( منتهی الارب ) : چون جبرئیل علیه السلام کبش بیاورد و ابراهیم قربان کرد. ( مجمل التواریخ ). یکی گوید ( دره عمر ) از پوست ناقه بود و دیگری می گوید از جلد کبش ابراهیم بود. ( النقض ص 568 ).
چون ارقم از درون همه زهرند و ز برون
جز کبش رنگ رنگ و شکال شکن نیند.وهم در روز حرکت کبشی کوهی در میانه راه پیش آمد و جوانان جویای نام در حال آنرا به تیر زدند. ( جهانگشای جوینی ).
- کبش فدی ؛ گوسفند قربانی. ( از آنندراج ). گوسفندی که جبرائیل به امر خدا برای ابراهیم آورد تا بجای اسماعیل ذبح کند. ( فرهنگ فارسی معین ) :
همتش را سپهر فرش بساط
دولتش را زمانه کبش فدی .نقش او پر گیاه کبش فدی
صدق اﷲ در دو گوش ندی.کبش مغرور چراگاه بهشت است هنوز
باش تا داغ فدی درنهدش اسماعیل.جان کبش فدی کن آن مکان را
بر ضابطه خلیل والا.|| مهترقوم و سردار آنها. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ). سید قوم. قائد ایشان و گفته اند منظورالیه در ایشان. ( از اقرب الموارد ). || نام دیگر برج بره یعنی حمل است. ( مفاتیح العلوم ). || آلتی از آلات جنگ که در حصار بکار می رود و بر دیوارهای استوار پرتاب میگردد. ( اقرب الموارد ). از آلات جنگ که در هدم باره ها بکار می رود. ( متن اللغة ). قسمی از منجنیق. ( ناظم الاطباء ). قوچ جنگی و آن نوعی دبابه بوده با این فرق که چیزی مانند سر قوچ داشته و مردان جنگی در داخل آن جای می گرفتند. قوچ جنگی مانند دبابه برای خراب کردن برجها بکار می رفته است به این قسم که سر قوچ بوسیله طناب و قرقره هایی که به سقف آویخته بود محکم بسته می شد و مردانی که توی قوچ جنگی جا داشتند و آنها که در پشت بودند سر قوچ را جلو و عقب می بردند و بدیوار برج می زدند تا آن را خراب کنند. ( تاریخ تمدن اسلام جرجی زیدان ترجمه علی جواهرکلام سال 1333 ج 1 ص 182 ). || دریئة و آن سنگی بزرگ است که روی دیوارگذارده می شود. و منه ُ بنی سوراً حصیناً و وثقه بالکبوش. ( از اقرب الموارد ).

۱. [جمع: کباش و اَکباش و اکبَش] (زیست شناسی ) گوسفند شاخ دار، قوچ.
۲. [مجاز] بزرگ قوم.