چهار

اربعة

عدد۴بعدازسه وپیش ازپنج، چارهم میگویند
( اسم ) عدد اصل میان سه و پنج دو برابر دو .
از دهات بار فروش از آبادیهای مازندران

(چِ یا چَ ) [ په . ] (اِ. ) عدد اصلی میان سه و پنج ، دوبرابر دو.

چهار. [ چ َ / چ ِ ] ( عدد، ص ، اِ ) همان چار، عدد معروف است. ( آنندراج ). اربع. اربعه. ( منتهی الارب ) . عدد اصلی میان سه و پنج ،دو برابر دو. شمار میان سه و پنج ، دودو. این کلمه با یونانی آن تترا از یک اصل است و شاید چهار اصل تترا باشد. علامت آن «4» است و نیز با تسارون یونانی شاید هم ریشه باشد. نماینده آن در ارقام هندیه «4» و در حساب جمل «د» باشد. ( یادداشت مؤلف ) :
چهار چیز مر آزاده را ز غم بخرد
تن درست و خوی نیک و نام نیک و خرد
هر آنکه ایزدش این هر چهار روزی کرد
سزد که شاد زید جاودان و غم نخورد.ببوشاسب دیدم شبی سه چهار
چنانک آیدی نزد من روزگار.بیاور آنکه گواهی دهد ز جام که من
چهار گوهرم اندر چهار جای مدام.تا جز از بیست وچهارش نبود خانه نرد
همچو دو سی ودو خانه ست نهاد شترنگ.مثال طبع مثال یکی شکافه زنست
که رود دارد بر چوب برکشیده چهار.ز ایران دگران باز به امید کنند
از پی دیدن دیناری دوچشم چهار.چندین حدیث گفته شد و آخر آن نگار
تا بوسه ای بداد دوچشمم چهار کرد.چهارست آهوی شه آشکار
که شه را نباشد بتر زین چهار
یکی خیره رویی دوم بددلی
سوم زفتی و چهارمین کاهلی.چهار چیز که اصل فراغت است و منال
نیرزد آن بچهار دگر در آخر حال
گنه بشرم ملامت عمل بخجلت عزل
بقا بتلخی مرگ و طمع به ذل سؤال.ممکن نشود که با دغای تو
ما را ز دو پنج یک چهار آید.

---

چهار. [ چ َ / چ ِ ] ( اِ ) اسم هندی درخت است.

---

چهار.[ چ َ ] ( اِخ ) از دهات بارفروش ، از آبادیهای مازندران ( مازندران و استرآباد رابینو ص 116 بخش انگلیسی ).

عدد اصلی بعد از سه و پیش از پنج،
۴.
* چهاروهفت: ‹چاروهفت› [قدیمی، مجاز] چهار عنصر و هفت سیاره، عناصر اربعه و سیارات سبعه.