جستار

جستار (انگلیسی: Essay) بحث، فحص، پژوهش، طلب، مبحث، مطلب معمولاً نوشته ای است که در آن استدلالهای شخصی نویسنده مطرح می شود. تعریف جستار مبهم است و با رساله، مقاله، جزوه و داستان کوتاه همپوشانی دارد.جستارها به طور سنتی به رسمی و غیررسمی طبقه بندی شده اند. مشخصهٔ جستارهای رسمی «هدف مهم، وقار، سازماندهی منطقی و طول» و مشخصهٔ جستارهای غیررسمی عناصر شخصی (افشای افکار و احساسات شخصی، سلیقه ها و تجربه های فردی، سبک خودمانی)، شوخ طبعی، شیوهٔ مطبوع، ساختار پریشان، یا تازگی و نامتعارف بودن مضمون و… است.
از جستار عموماً برای نقد ادبی، بیانه های سیاسی، استدلال های عالمانه، مشاهدات مربوط به زندگی روزمره، یادآوری خاطرات و تاملات نویسنده استفاده می شود. تقریباً همهٔ جستارهای مدرن به نثر نوشته شده اند. جستارهای منظومی هم وجود دارند که در ابتدا به نثر نوشته شده بوده اند (مانند «جستاری در باب نقد» و «جستاری در باب انسان» که هر دو به الکساندر پوپ تعلق دارند).
میشل دو مونتنی نخستین کسی بود که هنگام انتشار مجموعه ای از نوشته هایش در سال ۱۵۸۰، از لفظ «essai» (به معنی جستار) برای اشاره به آن ها استفاده کرد. با انتشار کتاب مقالات مونتنی نوع جدیدی از نوشتار ارائه شد. در این قالب جدید، سبک و ساخت به اندازهٔ محتوا اهمیت داشت و بسیار بیشتر از قالب های تنگ و محدود کلاسیک به نویسنده آزادی عمل می داد. مونتنی برای اشاره به مجموعهٔ مقالاتش از واژهٔ essai استفاده کرد که در فرانسه به معنی سعی و تلاش است.
در انگلیسی، عنوان essay را فرانسیس بیکن یک دهه پس از مونتنی به کار برد.