مترادف خرده : اعتراض، ایراد، عیب، نقص، تکه، قطعه، اندک، کم، دقیقه، نکته
خرده
مترادف خرده : اعتراض، ایراد، عیب، نقص، تکه، قطعه، اندک، کم، دقیقه، نکته
فارسی به انگلیسی
wisdom, intellect
retail
bit, fragment, minute point
atom, bit, crumb, detail, dollop, driblet, fraction, grain, jot, matchwood, modicum, nub, odd, paring, peewee, scrap, shiver, sliver, smithereens, soupçon, splinter, touch, trivial, whit
فارسی به عربی
حبوب , حطام , ذرة , صغیر , فتاة , فطیرة , قصاصة , ومیض
مترادف و متضاد
خرده
ذره، لفظ، حرف، خرده، ریزه
ذره، خرده، مته، رقم دودویی، تکه، قطعه، لقمه، سرمته، دهنه، لجام، پاره، ریزه، تیغه رنده
ذره، جو، خرده، شاخه، حالت، دانه، حبوبات، حبه، حب، غله، چنگال، رنگ، رگه، مشرب، دان، تفاله حبوبات، یک گندم معادل 0/0648 گرم
خرده، قاش، تراشه، تکه باریک، ته جاروب، فتیله نخ
خرده، تکه، قطعه، پاره، باقی مانده، قطعات متلاشی
خرده، پاره، خاگینه گوشت دار
خرده
خرده، خرده نان، هر چیزی شبیه خرده نان
خرده، اوار، باقی مانده، اثار مخروبه، اشغال روی هم ریخته
خرده
نقطه، خرده، اتم، خال، ریزه، دره
سر، خرده، دانه، مهره، تکه، قطعه، لقمه، پاره، بخش، نمونه، پارچه، کمی، عدد، اسلحه گرم، قطعه ادبی یا موسیقی، نمایشنامه قسمت
ذره، خرده، تکه، پاره، سرتکه پارچه
خرده، ریزه، لرز، لرزه، ارتعاش
خرده، تراشه، باریکه چوب، خرده شیشه
خرده، سنگ ریزه، توفال
ذره، اثر، نشان، خرده، جای پا، بقایا، ردیا
ذره، خرده، سکه نقره چهار پنسی
برش، خرده، قطعه، ته سیگار، ادم کوچک یا بی اهمیت
خرده
خرده
ذره، نقطه، خرده، همزه
خرده
زیر، خرده، تحت
اسم
اعتراض، ایراد
عیب، نقص
تکه، قطعه
اندک، کم
دقیقه، نکته
۱. اعتراض، ایراد
۲. عیب، نقص
۳. تکه، قطعه
۴. اندک، کم
۵. دقیقه، نکته
فرهنگ فارسی
خرد، ریز، کوچک، ریزه هرچیز، کم، اندک، شراره آتش، نکته، نکته وعیب وخطاکه برقول یافعل کسی بگیرند
( اسم ) ۱ - ریزه خرد . یایک خرده . اندکی کمی : (( یک خرده کار من باقی است الان تمام میشود ) ) ۲ - شرار. آتش . ۳ - قوس قزح . ۴ - دقیق باریک . ۵ - نکته دقیقه . ۶ - اعتراض ایراد . توضیح این کلمه را بغلط (( خورده ) ) نویسند .
( اسم ) ۱ - ریزه خرد . یایک خرده . اندکی کمی : (( یک خرده کار من باقی است الان تمام میشود ) ) ۲ - شرار. آتش . ۳ - قوس قزح . ۴ - دقیق باریک . ۵ - نکته دقیقه . ۶ - اعتراض ایراد . توضیح این کلمه را بغلط (( خورده ) ) نویسند .
فرهنگ معین
(خُ دِ ) ۱ - (اِ. ) ریزه ، خرد. ۲ - پول ، طلا، دارایی . ۳ - (ص . ) شکسته ، مغلوب . ۴ - خطا، اشتباه . ۵ - شرارة آتش . ، یک ~عا. ) اندکی ، کمی .
لغت نامه دهخدا
خرده. [ خ ُ دَ / دِ ] ( ص ، اِ ) ریزه هر چیز را گویند. ( برهان قاطع ). ریزه هر چیز از قبیل چوب و امثال آن. ( آنندراج ) ( انجمن آرای ناصری ). ریزه هر چیز از نان و امثال آن. کسره. ( یادداشت مؤلف ) :
در عقل واجب است یکی کلی
این نفسهای خرده اجزا را.
اینک جهان را غیب دان زین خرده برپا داشته.
این حرف خرده ای است گران ، خرد مشمرش.
بناگوشم بخرده در میانست.
ما ز تو بیش از این طمع داریم.
کآن خوشترین نواله که از دست او خوری
لوزینه ای است خرده الماس در میان.
حربگاهش چو زنگیانی زشت
که ببیزند خرده انگشت.
- خرده خانه ؛ قماش. ( مهذب الاسماء ).
- خرده زر ؛ براده طلا :
وگر خرده زر ز دندان گاز
بیفتد به شمعش بجویند باز.
- خرده دست ؛ کاع : کاع ، کناره خرده دست از سوی انگشت بزرگ. ( بحر الجواهر ).
- خرده شیشه ، شیشه خرده ؛ پاره های شکسته شیشه. ( یادداشت بخط مؤلف ).
- خرده مینا ؛ریزه شیشه :
گفتی که خرده مینا بر خاکش ریخته. ( سعدی ).
با «خرده » ترکیبات زیر نیز می آید که هر یک در لغت نامه علیحده ذکر شده اند: خرده بین ، خرده بینی ، خرده چین ، خرده چینی ، خرده خر، خرده خری ، خرده دان ، خرده دانی ، خرده فروش ، خرده فروشی ، خرده کاری ، خرده گیر، خرده گیری ، خرده مُرده ، خرده نان.
|| کمی. اندکی ( یادداشت بخط مؤلف ) چون : یک خرده صبر کن ؛ اندکی صبر کن. توضیح : در این بیت سیدحسن غزنوی کلمه بی خردگی بمعنای بی ادبی آمده است :
به پیش رأی او خورشید را بی خردگی باشد
اگر تا دامن محشر گریبان سحر گیرد.
در عقل واجب است یکی کلی
این نفسهای خرده اجزا را.
ناصرخسرو.
جسته نظیر او جهان نادیده عنقا را نشان اینک جهان را غیب دان زین خرده برپا داشته.
خاقانی.
گفت آستان خسرو و آنگاه عید نواین حرف خرده ای است گران ، خرد مشمرش.
خاقانی.
قصب بر رخ که گر گوشم نهانست بناگوشم بخرده در میانست.
نظامی.
ما بدین خرده سر فروناریم ما ز تو بیش از این طمع داریم.
؟ ( از فرهنگ جهانگیری ).
- خرده الماس ؛ ریزه الماس : کآن خوشترین نواله که از دست او خوری
لوزینه ای است خرده الماس در میان.
خاقانی.
- خرده انگِشت ؛ خاکه زغال : حربگاهش چو زنگیانی زشت
که ببیزند خرده انگشت.
عنصری.
- خرده پای ؛چهار پاره استخوان است. ( ذخیره خوارزمشاهی ).- خرده خانه ؛ قماش. ( مهذب الاسماء ).
- خرده زر ؛ براده طلا :
وگر خرده زر ز دندان گاز
بیفتد به شمعش بجویند باز.
سعدی.
- خرده زعفران ؛ ریزه زعفران. کنایه از زردی است : و حراث ایام بر موضع لاله زارش خرده زعفران ریخته. ( سندبادنامه ).- خرده دست ؛ کاع : کاع ، کناره خرده دست از سوی انگشت بزرگ. ( بحر الجواهر ).
- خرده شیشه ، شیشه خرده ؛ پاره های شکسته شیشه. ( یادداشت بخط مؤلف ).
- خرده مینا ؛ریزه شیشه :
گفتی که خرده مینا بر خاکش ریخته. ( سعدی ).
با «خرده » ترکیبات زیر نیز می آید که هر یک در لغت نامه علیحده ذکر شده اند: خرده بین ، خرده بینی ، خرده چین ، خرده چینی ، خرده خر، خرده خری ، خرده دان ، خرده دانی ، خرده فروش ، خرده فروشی ، خرده کاری ، خرده گیر، خرده گیری ، خرده مُرده ، خرده نان.
|| کمی. اندکی ( یادداشت بخط مؤلف ) چون : یک خرده صبر کن ؛ اندکی صبر کن. توضیح : در این بیت سیدحسن غزنوی کلمه بی خردگی بمعنای بی ادبی آمده است :
به پیش رأی او خورشید را بی خردگی باشد
اگر تا دامن محشر گریبان سحر گیرد.
سیدحسن غزنوی.
- خرده گرفتن ؛ نکته گرفتنی را گویند که برگفتگوی مردم گیرند و کنند. ( برهان قاطع ). نکته گرفتنی بر قول و فعل کسی و چنین کس را خرده بین و خرده دان و خرده گیر گویند. ( از آنندراج ) ( از انجمن آرای ناصری ): و بهر کسی آن نویسد که اصل و نسب و ملک و ولایت و لشکر و خزینه او بر آن دلیل باشد الا بکسی که در این باره مضایقتی نموده باشد و تکبری کرده و خرده ای فروگذاشته و انبساطی فزوده که خرد آن را موافق مکاتبت نشمرد. ( چهارمقاله عروضی ). رجوع به خرده گرفتن شود : خرده . [ خ ُ دَ / دِ ] (ص ، اِ) ریزه هر چیز را گویند. (برهان قاطع). ریزه ٔ هر چیز از قبیل چوب و امثال آن . (آنندراج ) (انجمن آرای ناصری ). ریزه ٔ هر چیز از نان و امثال آن . کسره . (یادداشت مؤلف ) :
در عقل واجب است یکی کلی
این نفسهای خرده ٔ اجزا را.
جسته نظیر او جهان نادیده عنقا را نشان
اینک جهان را غیب دان زین خرده برپا داشته .
گفت آستان خسرو و آنگاه عید نو
این حرف خرده ای است گران ، خرد مشمرش .
قصب بر رخ که گر گوشم نهانست
بناگوشم بخرده در میانست .
ما بدین خرده سر فروناریم
ما ز تو بیش از این طمع داریم .
- خرده ٔ الماس ؛ ریزه ٔ الماس :
کآن خوشترین نواله که از دست او خوری
لوزینه ای است خرده ٔ الماس در میان .
- خرده ٔ انگِشت ؛ خاکه ٔ زغال :
حربگاهش چو زنگیانی زشت
که ببیزند خرده ٔ انگشت .
- خرده ٔ پای ؛چهار پاره ٔ استخوان است . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
- خرده ٔ خانه ؛ قماش . (مهذب الاسماء).
- خرده ٔ زر ؛ براده ٔ طلا :
وگر خرده ٔ زر ز دندان گاز
بیفتد به شمعش بجویند باز.
- خرده ٔ زعفران ؛ ریزه ٔ زعفران . کنایه از زردی است : و حراث ایام بر موضع لاله زارش خرده ٔ زعفران ریخته . (سندبادنامه ).
- خرده ٔ دست ؛ کاع : کاع ، کناره خرده ٔ دست از سوی انگشت بزرگ . (بحر الجواهر).
- خرده ٔ شیشه ، شیشه ٔ خرده ؛ پاره های شکسته ٔ شیشه . (یادداشت بخط مؤلف ).
- خرده ٔ مینا ؛ریزه ٔ شیشه :
گفتی که خرده ٔ مینا بر خاکش ریخته . (سعدی ).
با «خرده » ترکیبات زیر نیز می آید که هر یک در لغت نامه علیحده ذکر شده اند: خرده بین ، خرده بینی ، خرده چین ، خرده چینی ، خرده خر، خرده خری ، خرده دان ، خرده دانی ، خرده فروش ، خرده فروشی ، خرده کاری ، خرده گیر، خرده گیری ، خرده مُرده ، خرده نان .
|| کمی . اندکی (یادداشت بخط مؤلف ) چون : یک خرده صبر کن ؛ اندکی صبر کن . توضیح : در این بیت سیدحسن غزنوی کلمه ٔ بی خردگی بمعنای بی ادبی آمده است :
به پیش رأی او خورشید را بی خردگی باشد
اگر تا دامن محشر گریبان سحر گیرد.
- خرده گرفتن ؛ نکته گرفتنی را گویند که برگفتگوی مردم گیرند و کنند. (برهان قاطع). نکته گرفتنی بر قول و فعل کسی و چنین کس را خرده بین و خرده دان و خرده گیر گویند. (از آنندراج ) (از انجمن آرای ناصری ): و بهر کسی آن نویسد که اصل و نسب و ملک و ولایت و لشکر و خزینه ٔ او بر آن دلیل باشد الا بکسی که در این باره مضایقتی نموده باشد و تکبری کرده و خرده ای فروگذاشته و انبساطی فزوده که خرد آن را موافق مکاتبت نشمرد. (چهارمقاله ٔ عروضی ). رجوع به خرده گرفتن شود :
یکی خرده بر شاه غزنین گرفت
که حسنی ندارد ایاز ای شگفت .
وه که گر با دوست دریابم زمانی ماجرا
خرده ٔدیگر حریفان را غرامت من کشم .
نگیرد کسی خرده بر ناتمام
که از آتش ایمن بود عود خام .
ور بمستی ادبی گوش نداشت
خرده زو نیست و گمرهست یکسر.
|| پولهای کوچک و کم ارز. نقد مختصر از زر و سیم و غیره . (یادداشت بخط مؤلف ) : گفت آن خرده که با کدخدایش حسن گسیل کرده ... حال آن چیست ، علی گفت ... اگر رای عالی بیند مگر صواب باشد که معتمدی بتعجیل برود و آن خزانه بیارد. (تاریخ بیهقی ).
تراش کرده بوی آرزوی زر دوهزار
درست و نیمه برون از قراضه و خرده .
قلم راست کرده در پس گوش
چشم بر خرده ٔ کسان چون موش .
چو گل گر خرده ای داری خدا را صرف عشرت کن
که قارون را غلطهاداد سودای زراندوزی .
|| هر چیز یا موجود کوچک ، و بحذف موصوف بر کودک و طفل و بچه اطلاق شده است . (یادداشت بخط مؤلف ) :
کام من خشک و خردگان مرا
می نیاساید آسیای گلو.
|| شراره ٔ آتش را گویند. (برهان قاطع) (شرفنامه ٔ منیری ) (آنندراج ) (انجمن آرای ناصری ). شراره ٔ آتش برای گیراندن آتش . (یادداشت بخط مؤلف ) :
بخرده توان آتش افروختن
پس آنگه درخت کهن سوختن .
|| خس و خاشاک و امثال آنرا نیز گفته اند. || قوس و قزح . || دندان . || جایی را گویند از دست و پای ستوران که چدار و بخاو بر آن گذارند. (برهان قاطع). بالای سم ستوران که براو شکال نهند و به این مناسبت شکال گاه نیز گویند. (از انجمن آرای ناصری ) : و استخوان رسغ هشت پاره است و رسغ را بپارسی خرده گویند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). الاباض ؛ حبل یشد به رسغ ید البعیر الی عضده ، وآن رسنی است که بدان خرده ٔ دست و زانوی شتر بندند :
سرین و گردن و پشت و برش مسمّن
میان و خرده ٔ پای و رخش مضمّر.
|| کنایه از دقیق و باریک هم هست چه خرده بین ، باریک بین را گویند. (برهان قاطع). دقیقه . (یادداشت بخط مؤلف ) : خرد خرده دان و هرکه را این خرده بروی پوشیده باشد فرق نتواند کردن میان نشانهای بحران و نشانهای مرگ . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
در کان ز شرم ْ چشمه ٔ یاقوت سرخ شد
وین خرده ای است نیکو خاطر بر این گمار
زیرا که کوه مادر او بوده او ندید
مر کوه را سزای کف راد تو یسار.
یک خرده یادم آمد و آن نیک خرده ایست
شاید که در سخن کنم این خرده را بیان .
عزم ترا که تیغ نخوانیم خرده ایست
زیرا که تیغ تیز فراوان کند خطا.
|| عیب و گناه . (برهان قاطع) (از شرفنامه ٔ منیری ) (از انجمن آرای ناصری ) (از آنندراج ). گناه صغیره . (یادداشت بخط مؤلف ) :
بغفلت گر ز خاقانی گناهی در وجود آید
به استغفار آن خرده بزرگی عذرخواه آمد.
جوان هوس او درربود و هر دو خرده در میان نهادند و شرم و حجاب برداشتند. (سندبادنامه ).
رکنی ِ تو رکن دلم را شکست
خردم از آن خرده که بر من نشست .
گفت بدین خرده که دیر آمدم
روبه داند که چو شیر آمدم .
دهانم گر ز خردی کرد یک ناز
بخرده در میان آوردمش باز.
بر خود گیرند خرده هر دم
در عشق تو جان خرده دانان .
بداندیش بر خرده چون دست یافت
درون بزرگان به آتش بتافت .
بیک خرده مپْسند بر وی جفا
بزرگان چه گفتند خذ ما صفا.
جفا مکن که بزرگان بخرده ای ز رهی
چنین سبک ننشینند و سرگران ای دوست .
اگر سری برود بیگناه در پایی
بخرده ای ز بزرگان نشاید آزردن .
|| (اِخ ) نام نسکی است از جمله ٔ بیست ویک نسک کتاب زند یعنی قسمتی است ازجمله ٔ بیست ویک قسم کتاب مذکور چه نسک بمعنی قسم است ، و بعضی گویند خرده ترجمه ٔ کتاب زند است که آنرا پازند خوانند. (برهان قاطع) (از آنندراج ) (از انجمن آرای ناصری ). تفسیر زند ساخته ٔ زرتشت که آنرا پازند نیز گویند. (شرفنامه ٔ منیری ). تفسیر پازند است . (صحاح الفرس ). خرده تفسیر اجزای پازند است و ایارده تفسیر جمله ٔ پازند است . (از فرهنگ اسدی ) :
ببینم آخر روزی بکام دل خود را
گهی ایارده خوانم شها گهی خرده .
در عقل واجب است یکی کلی
این نفسهای خرده ٔ اجزا را.
ناصرخسرو.
جسته نظیر او جهان نادیده عنقا را نشان
اینک جهان را غیب دان زین خرده برپا داشته .
خاقانی .
گفت آستان خسرو و آنگاه عید نو
این حرف خرده ای است گران ، خرد مشمرش .
خاقانی .
قصب بر رخ که گر گوشم نهانست
بناگوشم بخرده در میانست .
نظامی .
ما بدین خرده سر فروناریم
ما ز تو بیش از این طمع داریم .
؟ (از فرهنگ جهانگیری ).
- خرده ٔ الماس ؛ ریزه ٔ الماس :
کآن خوشترین نواله که از دست او خوری
لوزینه ای است خرده ٔ الماس در میان .
خاقانی .
- خرده ٔ انگِشت ؛ خاکه ٔ زغال :
حربگاهش چو زنگیانی زشت
که ببیزند خرده ٔ انگشت .
عنصری .
- خرده ٔ پای ؛چهار پاره ٔ استخوان است . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
- خرده ٔ خانه ؛ قماش . (مهذب الاسماء).
- خرده ٔ زر ؛ براده ٔ طلا :
وگر خرده ٔ زر ز دندان گاز
بیفتد به شمعش بجویند باز.
سعدی .
- خرده ٔ زعفران ؛ ریزه ٔ زعفران . کنایه از زردی است : و حراث ایام بر موضع لاله زارش خرده ٔ زعفران ریخته . (سندبادنامه ).
- خرده ٔ دست ؛ کاع : کاع ، کناره خرده ٔ دست از سوی انگشت بزرگ . (بحر الجواهر).
- خرده ٔ شیشه ، شیشه ٔ خرده ؛ پاره های شکسته ٔ شیشه . (یادداشت بخط مؤلف ).
- خرده ٔ مینا ؛ریزه ٔ شیشه :
گفتی که خرده ٔ مینا بر خاکش ریخته . (سعدی ).
با «خرده » ترکیبات زیر نیز می آید که هر یک در لغت نامه علیحده ذکر شده اند: خرده بین ، خرده بینی ، خرده چین ، خرده چینی ، خرده خر، خرده خری ، خرده دان ، خرده دانی ، خرده فروش ، خرده فروشی ، خرده کاری ، خرده گیر، خرده گیری ، خرده مُرده ، خرده نان .
|| کمی . اندکی (یادداشت بخط مؤلف ) چون : یک خرده صبر کن ؛ اندکی صبر کن . توضیح : در این بیت سیدحسن غزنوی کلمه ٔ بی خردگی بمعنای بی ادبی آمده است :
به پیش رأی او خورشید را بی خردگی باشد
اگر تا دامن محشر گریبان سحر گیرد.
سیدحسن غزنوی .
- خرده گرفتن ؛ نکته گرفتنی را گویند که برگفتگوی مردم گیرند و کنند. (برهان قاطع). نکته گرفتنی بر قول و فعل کسی و چنین کس را خرده بین و خرده دان و خرده گیر گویند. (از آنندراج ) (از انجمن آرای ناصری ): و بهر کسی آن نویسد که اصل و نسب و ملک و ولایت و لشکر و خزینه ٔ او بر آن دلیل باشد الا بکسی که در این باره مضایقتی نموده باشد و تکبری کرده و خرده ای فروگذاشته و انبساطی فزوده که خرد آن را موافق مکاتبت نشمرد. (چهارمقاله ٔ عروضی ). رجوع به خرده گرفتن شود :
یکی خرده بر شاه غزنین گرفت
که حسنی ندارد ایاز ای شگفت .
سعدی (بوستان ).
وه که گر با دوست دریابم زمانی ماجرا
خرده ٔدیگر حریفان را غرامت من کشم .
سعدی (خواتیم ).
نگیرد کسی خرده بر ناتمام
که از آتش ایمن بود عود خام .
امیرخسرودهلوی .
ور بمستی ادبی گوش نداشت
خرده زو نیست و گمرهست یکسر.
ابن یمین .
|| پولهای کوچک و کم ارز. نقد مختصر از زر و سیم و غیره . (یادداشت بخط مؤلف ) : گفت آن خرده که با کدخدایش حسن گسیل کرده ... حال آن چیست ، علی گفت ... اگر رای عالی بیند مگر صواب باشد که معتمدی بتعجیل برود و آن خزانه بیارد. (تاریخ بیهقی ).
تراش کرده بوی آرزوی زر دوهزار
درست و نیمه برون از قراضه و خرده .
سوزنی .
قلم راست کرده در پس گوش
چشم بر خرده ٔ کسان چون موش .
اوحدی .
چو گل گر خرده ای داری خدا را صرف عشرت کن
که قارون را غلطهاداد سودای زراندوزی .
حافظ.
|| هر چیز یا موجود کوچک ، و بحذف موصوف بر کودک و طفل و بچه اطلاق شده است . (یادداشت بخط مؤلف ) :
کام من خشک و خردگان مرا
می نیاساید آسیای گلو.
سوزنی .
|| شراره ٔ آتش را گویند. (برهان قاطع) (شرفنامه ٔ منیری ) (آنندراج ) (انجمن آرای ناصری ). شراره ٔ آتش برای گیراندن آتش . (یادداشت بخط مؤلف ) :
بخرده توان آتش افروختن
پس آنگه درخت کهن سوختن .
سعدی (بوستان ).
|| خس و خاشاک و امثال آنرا نیز گفته اند. || قوس و قزح . || دندان . || جایی را گویند از دست و پای ستوران که چدار و بخاو بر آن گذارند. (برهان قاطع). بالای سم ستوران که براو شکال نهند و به این مناسبت شکال گاه نیز گویند. (از انجمن آرای ناصری ) : و استخوان رسغ هشت پاره است و رسغ را بپارسی خرده گویند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). الاباض ؛ حبل یشد به رسغ ید البعیر الی عضده ، وآن رسنی است که بدان خرده ٔ دست و زانوی شتر بندند :
سرین و گردن و پشت و برش مسمّن
میان و خرده ٔ پای و رخش مضمّر.
مسعودسعد.
|| کنایه از دقیق و باریک هم هست چه خرده بین ، باریک بین را گویند. (برهان قاطع). دقیقه . (یادداشت بخط مؤلف ) : خرد خرده دان و هرکه را این خرده بروی پوشیده باشد فرق نتواند کردن میان نشانهای بحران و نشانهای مرگ . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
در کان ز شرم ْ چشمه ٔ یاقوت سرخ شد
وین خرده ای است نیکو خاطر بر این گمار
زیرا که کوه مادر او بوده او ندید
مر کوه را سزای کف راد تو یسار.
مسعودسعد.
یک خرده یادم آمد و آن نیک خرده ایست
شاید که در سخن کنم این خرده را بیان .
مسعودسعد.
عزم ترا که تیغ نخوانیم خرده ایست
زیرا که تیغ تیز فراوان کند خطا.
مسعودسعد.
|| عیب و گناه . (برهان قاطع) (از شرفنامه ٔ منیری ) (از انجمن آرای ناصری ) (از آنندراج ). گناه صغیره . (یادداشت بخط مؤلف ) :
بغفلت گر ز خاقانی گناهی در وجود آید
به استغفار آن خرده بزرگی عذرخواه آمد.
خاقانی .
جوان هوس او درربود و هر دو خرده در میان نهادند و شرم و حجاب برداشتند. (سندبادنامه ).
رکنی ِ تو رکن دلم را شکست
خردم از آن خرده که بر من نشست .
نظامی .
گفت بدین خرده که دیر آمدم
روبه داند که چو شیر آمدم .
نظامی .
دهانم گر ز خردی کرد یک ناز
بخرده در میان آوردمش باز.
نظامی .
بر خود گیرند خرده هر دم
در عشق تو جان خرده دانان .
عطار.
بداندیش بر خرده چون دست یافت
درون بزرگان به آتش بتافت .
سعدی (بوستان ).
بیک خرده مپْسند بر وی جفا
بزرگان چه گفتند خذ ما صفا.
سعدی (بوستان ).
جفا مکن که بزرگان بخرده ای ز رهی
چنین سبک ننشینند و سرگران ای دوست .
سعدی (بدایع).
اگر سری برود بیگناه در پایی
بخرده ای ز بزرگان نشاید آزردن .
سعدی .
|| (اِخ ) نام نسکی است از جمله ٔ بیست ویک نسک کتاب زند یعنی قسمتی است ازجمله ٔ بیست ویک قسم کتاب مذکور چه نسک بمعنی قسم است ، و بعضی گویند خرده ترجمه ٔ کتاب زند است که آنرا پازند خوانند. (برهان قاطع) (از آنندراج ) (از انجمن آرای ناصری ). تفسیر زند ساخته ٔ زرتشت که آنرا پازند نیز گویند. (شرفنامه ٔ منیری ). تفسیر پازند است . (صحاح الفرس ). خرده تفسیر اجزای پازند است و ایارده تفسیر جمله ٔ پازند است . (از فرهنگ اسدی ) :
ببینم آخر روزی بکام دل خود را
گهی ایارده خوانم شها گهی خرده .
دقیقی .
فرهنگ عمید
۱. ریزۀ هر چیز.
۲. مقدار کم و اندک از چیزی.
۳. (صفت ) کوچک.
۴. پول خُرد، سکه.
۵. [قدیمی] شرارۀ آتش.
۶. نکته.
۷. [قدیمی، مجاز] نکته.
۸. [قدیمی، مجاز] عیب، خطا.
* خرده گرفتن: (مصدر لازم ) [مجاز] عیب و ایراد گرفتن از کسی یا چیزی: انوری بی خردگی ها می کند / تو بزرگی کن بر او خرده مگیر (انوری: ۲۴۰ ).
۲. مقدار کم و اندک از چیزی.
۳. (صفت ) کوچک.
۴. پول خُرد، سکه.
۵. [قدیمی] شرارۀ آتش.
۶. نکته.
۷. [قدیمی، مجاز] نکته.
۸. [قدیمی، مجاز] عیب، خطا.
* خرده گرفتن: (مصدر لازم ) [مجاز] عیب و ایراد گرفتن از کسی یا چیزی: انوری بی خردگی ها می کند / تو بزرگی کن بر او خرده مگیر (انوری: ۲۴۰ ).
۱. ریزۀ هرچیز.
۲. مقدار کم و اندک از چیزی.
۳. (صفت) کوچک.
۴. پول خُرد؛ سکه.
۵. [قدیمی] شرارۀ آتش.
۶. نکته.
۷. [قدیمی، مجاز] نکته.
۸. [قدیمی، مجاز] عیب؛ خطا.
⟨ خرده گرفتن: (مصدر لازم) [مجاز] عیب و ایراد گرفتن از کسی یا چیزی: ◻︎ انوری بی‌خردگی‌ها میکند / تو بزرگی کن بر او خرده مگیر (انوری: ۲۴۰).
گویش مازنی
/Kherde/ خوراکی – خوردنی
خوراکی – خوردنی
پیشنهاد کاربران
باقی مانده هرچیز، اندک، کم،
ریشه ی واژه های #خرد #خرد_کردن #خرده ✅
این واژه از فعل #qırtmaq #قیرتماق است.
قیرتماق - qırtmaq : بطور کم و جزئی بریدن
جدا کردن
با نوک انگشتان جدا کردن
اذیت کردن
Daşqın💢
بریدن
نیشگون
ulusal s�zl�k 💢الدار فنی
خسیس : #qırtmır
این فعل مشتقل شده از فعل qırmaq به معنی قطع کردن و بریدن است. 🛑
qır ıt
این فعل اصلا به مصدر فارسی هم نیامده و با فعل کردن معنی خود را کامل میکند. 🛑
واژه qırta - xırda خرده کاملا کلمه ی ترکی است به معنی تیکه ی کوچک بریده شده یا کنده شده.
این واژه از فعل #qırtmaq #قیرتماق است.
قیرتماق - qırtmaq : بطور کم و جزئی بریدن
جدا کردن
با نوک انگشتان جدا کردن
اذیت کردن
Daşqın💢
بریدن
نیشگون
ulusal s�zl�k 💢الدار فنی
خسیس : #qırtmır
این فعل مشتقل شده از فعل qırmaq به معنی قطع کردن و بریدن است. 🛑
qır ıt
این فعل اصلا به مصدر فارسی هم نیامده و با فعل کردن معنی خود را کامل میکند. 🛑
واژه qırta - xırda خرده کاملا کلمه ی ترکی است به معنی تیکه ی کوچک بریده شده یا کنده شده.
کلمات دیگر: