مترادف حزم : احتیاط، پیش بینی، تدبیر، آگاهی، دوراندیشی، مال اندیشی، ملاحظه، هشیاری، هوشیاری
متضاد حزم : بی احتیاطی
حزم
مترادف حزم : احتیاط، پیش بینی، تدبیر، آگاهی، دوراندیشی، مال اندیشی، ملاحظه، هشیاری، هوشیاری
متضاد حزم : بی احتیاطی
فارسی به انگلیسی
prudence, sound judgement, resolution
caution, prudence
فارسی به عربی
تقدیر
مترادف و متضاد
پیش بینی، احتیاط، ژرفی، حزم، اقدام احتیاطی
احتیاط، ملاحظه، حزم
نظر، رای، احتیاط، بصیرت، صلاحدید، حزم
احتیاط، پیش‌بینی، تدبیر، آگاهی، دوراندیشی، مال‌اندیشی، ملاحظه، هشیاری، هوشیاری ≠ بی‌احتیاطی
فرهنگ فارسی
استوارکردن، ومحکم کاری کردن، هوشیاری و آگاهی
(مصدر ) محکم کردن امری استوار ساختن . ۲ - ( اسم ) استواری . ۳ - هوشیاری : (( بحزم و احتیاط رفتار میکند . ) ) ۴ - پیش بینی دور اندیشی .
شعبعب نام جائی است که در شعر آمده است
(مصدر ) محکم کردن امری استوار ساختن . ۲ - ( اسم ) استواری . ۳ - هوشیاری : (( بحزم و احتیاط رفتار میکند . ) ) ۴ - پیش بینی دور اندیشی .
شعبعب نام جائی است که در شعر آمده است
فرهنگ معین
(حَ ) [ ع . ] (اِمص . ) ۱ - استواری . ۲ - پیش - بینی ، دوراندیشی .
لغت نامه دهخدا
حزم . [ ح ُ زُ ] (ع اِ) ج ِ حِزام . و حزمة.
حزم . [ ح َ زَ ] (ع مص ) به گلودرماندن چیزی . (منتهی الارب ). در سینه ماندن چیزی .
حزم. [ ح َ ] ( ع مص ) استوار کردن. || استوار بستن. ( منتهی الارب ). || استوار کردن تنگ بر ستور. || تنگ بر ستور بستن. ( تاج المصادر بیهقی ). تنگ بربستن اسب را. تنگ ستور بستن. ( غیاث ). استوار کردن تنگ بر ستور.( مهذب الاسماء ). || فراهم آوردن کار خویش را. || تباه کردن و بریدن و کم کردن. ( تاج المصادر بیهقی ). کم کردن و بریدن. ( زوزنی ). || از راه بگشتن. ( تاج المصادر بیهقی ) ( زوزنی ).
حزم. [ ح َ ] ( ع اِمص ) استوارکاری. ( زمخشری ).هشیاری. ( تاریخ بیهقی ). استواری و هوشیاری در کار. هشیار شدن مرد در کار. حَزامَت. حُزومَت. استواری و هشیاری. ( منتهی الارب ). آگاهی در کار. دور اندیشیدن. عاقبت نگریستن. احتیاط. هشیاری و بیداری. دوراندیشی.هوشیاری. بیداری در کار. قوت رای. اندیشه کردن در عاقبت و انجام امر و احتراز کردن به قدر امکان از خلل و زَلل آن. ( غیاث ). آگاهی. بُذم. احتیاص. حوط. اِحکام. ضبط امر. عاقبت بینی : احتراس النظر فی الامر قبل الاقدام علیه. || اخذ الامور بالاتقان. ( تعریفات جرجانی ص 59 ) : الحزم سوءالظن. ( حدیث ).
هر آن کس که او این هنرها بجست
خرد باید وحزم و رأی درست.
کجا آن همه حزم و رأی درست.
حزم او چون بلندکُه ْ باشد.
چنان بسازد با حزم تو تهور تو
چنانکه رامش را مر طبع مردم میخوار.
جان او ذات عالم جان باد.
حزم. [ ح َ ] ( ع اِمص ) استوارکاری. ( زمخشری ).هشیاری. ( تاریخ بیهقی ). استواری و هوشیاری در کار. هشیار شدن مرد در کار. حَزامَت. حُزومَت. استواری و هشیاری. ( منتهی الارب ). آگاهی در کار. دور اندیشیدن. عاقبت نگریستن. احتیاط. هشیاری و بیداری. دوراندیشی.هوشیاری. بیداری در کار. قوت رای. اندیشه کردن در عاقبت و انجام امر و احتراز کردن به قدر امکان از خلل و زَلل آن. ( غیاث ). آگاهی. بُذم. احتیاص. حوط. اِحکام. ضبط امر. عاقبت بینی : احتراس النظر فی الامر قبل الاقدام علیه. || اخذ الامور بالاتقان. ( تعریفات جرجانی ص 59 ) : الحزم سوءالظن. ( حدیث ).
هر آن کس که او این هنرها بجست
خرد باید وحزم و رأی درست.
فردوسی.
ز پایت که افکند و جایت که جست کجا آن همه حزم و رأی درست.
فردوسی.
پادشاهی که باشُکُه ْ باشدحزم او چون بلندکُه ْ باشد.
عنصری.
ازبیداری و حزم و احتیاط این پادشاه یکی آن است... ( تاریخ بیهقی ). مرد خردمند با عزم و حزم آن است که... ( تاریخ بیهقی ). گفتند سخت صواب است و روان کردند و کوس میزدند و حزم میداشتند. ( تاریخ بیهقی ص 354 ). چون فرمانی رسیده است و حکم حزم شده تغافل کردن به هیچ وجه روی ندارد. ( تاریخ بیهقی ص 552 ). حزم تمام بجای آرید. ( تاریخ بیهقی ص 356 ).چنان بسازد با حزم تو تهور تو
چنانکه رامش را مر طبع مردم میخوار.
( از تاریخ بیهقی ص 379 ).
عقل او حزم عالم عقل است جان او ذات عالم جان باد.
مسعودسعد.
و بر خردمند واجب است که به قضاهای آسمانی رضا دهد... و جانب حزم را هم مهمل نگذارد. ( کلیله و دمنه ). ارکان و حدود آن را به ثبات حزم و نفاذ عزم چنان مستحکم و استوار گردانیدکه چهارصدواند سال بگذشت... ( کلیله و دمنه ). آنکه حزمی داشت... سبک روی بکار آورد. ( کلیله و دمنه ). عاجزتر ملوک آن است که... هرگاه حادثه ای بزرگ افتد... موضع حزم و احتیاط را بگذارد. ( کلیله و دمنه ). اصحاب حزم گناه ظاهر را عقوبت مستور... جائز نشمرند. ( کلیله و دمنه ). دمنه... گفت این باب از حزم دور است. ( کلیله و دمنه ). و عقل به تجارب و حزم و صبر جمال گیرد.( کلیله و دمنه ). و هیچ آفریده را چندان حزم و خرد نتواند بود. ( کلیله و دمنه ).حزم . [ ح َ ] (اِخ ) (بنو...) طائفه ای از عرب که در اثر شعری از احوص مورد غضب دولت اموی واقع گشته و اموال ایشان مصادره گردید. این ظلم تا شصت سال ادامه داشت تا آنکه حکومت اموی واژگون گردید. روزی یکی از ایشان بنزد منصور عباسی آمد، و شعر احوص را که موجب آن جریان شده بود قرائت کرد، پس منصور ده هزار دینار جائزه بدو داد، و به عمالش دستور داد تا همه ٔ دارائی بنی حزم را بدیشان بازگردانیدند، و همه ساله مقداری غلات از ضیاع متعلق به بنی امیه بایشان داده میشد. (حاشیه ٔ التاج جاحظ بنقل از طبری سلسله ٔ3 ص 421).
حزم . [ ح َ ] (اِخ ) ابن ابی حزم قطعی ، از تبع تابعین است .
حزم . [ ح َ ] (اِخ ) ابن ابی کعب انصاری . ابوداود طیالسی گوید که عبدالرحمان ابن جابراز حزم روایت دارد، ولیکن جز حبان کسی او را یاد نکرده است . (الاصابة ج 2 ص 7 قسم 1) (قاموس الاعلام ترکی ).
حزم . [ ح َ ] (اِخ ) ابن عبد عمرو خثعمی . بغوی گوید مدنی بود اما نمیدانم صحابی بود یا نه ، حدیثی راجع به حق خلیفه بر مردم از او آمده است . (الاصابة قسم 1 ج 2 ص 7).
حزم . [ ح َ ] (اِخ ) ابن عمرو واقفی . ابومعشر گوید: از بکائین است که آیت : «فتولوا و اعینهم تفیض من الدمع» در حق ایشان نازل گردیده است . (الاصابة ج 2 ص 7 قسم 1).
حزم . [ ح َ ] (اِخ ) ابن ولیدبن عبدالملک بن مروان اموی . مادرش ام ولد بوده است . (العقد الفرید ج 5 ص 185).
حزم . [ ح َ ] (اِخ ) بنی عُوال نام کوهی در نواحی حجاز از غطفان . (معجم البلدان ).
حزم . [ ح َ ] (اِخ ) حدیدا. نام موضعی است و مرار شاعر در بیت ذیل نام آن برده :
یقول صحابی اذ نظرت صبابة
بحزم حدید اما بطرفک تسمح .
یقول صحابی اذ نظرت صبابة
بحزم حدید اما بطرفک تسمح .
(معجم البلدان ).
حزم . [ ح َ ] (اِخ ) نام موضعی در پیش خطم الحجون در جانب سفلای سدره ٔ آل اسید از طریق نخله و حاج عراق . (معجم البلدان ).
حزم . [ ح َ ] (ع اِ) زمین درشت و بلند. (معجم البلدان ) (منتهی الارب ). حِزن . زمین ستبر پر از سنگ . زمین وادی . قال صاحب العین : الحزم من الارض ما احتزم من السیل من نجوات الارض و الظهور.(معجم البلدان ). ج ، حزوم . (معجم البلدان ). جوهری گوید حزم ، زمینی بلندتر از حزن است . (معجم البلدان ).
حزم . [ ح َ ] (ع اِمص ) استوارکاری . (زمخشری ).هشیاری . (تاریخ بیهقی ). استواری و هوشیاری در کار. هشیار شدن مرد در کار. حَزامَت . حُزومَت . استواری و هشیاری . (منتهی الارب ). آگاهی در کار. دور اندیشیدن . عاقبت نگریستن . احتیاط. هشیاری و بیداری . دوراندیشی .هوشیاری . بیداری در کار. قوت رای . اندیشه کردن در عاقبت و انجام امر و احتراز کردن به قدر امکان از خلل و زَلل آن . (غیاث ). آگاهی . بُذم . احتیاص . حوط. اِحکام . ضبط امر. عاقبت بینی : احتراس النظر فی الامر قبل الاقدام علیه . || اخذ الامور بالاتقان . (تعریفات جرجانی ص 59) : الحزم سوءالظن . (حدیث ).
هر آن کس که او این هنرها بجست
خرد باید وحزم و رأی درست .
ز پایت که افکند و جایت که جست
کجا آن همه حزم و رأی درست .
پادشاهی که باشُکُه ْ باشد
حزم او چون بلندکُه ْ باشد.
ازبیداری و حزم و احتیاط این پادشاه یکی آن است ... (تاریخ بیهقی ). مرد خردمند با عزم و حزم آن است که ... (تاریخ بیهقی ). گفتند سخت صواب است و روان کردند و کوس میزدند و حزم میداشتند. (تاریخ بیهقی ص 354). چون فرمانی رسیده است و حکم حزم شده تغافل کردن به هیچ وجه روی ندارد. (تاریخ بیهقی ص 552). حزم تمام بجای آرید. (تاریخ بیهقی ص 356).
چنان بسازد با حزم تو تهور تو
چنانکه رامش را مر طبع مردم میخوار.
عقل او حزم عالم عقل است
جان او ذات عالم جان باد.
و بر خردمند واجب است که به قضاهای آسمانی رضا دهد... و جانب حزم را هم مهمل نگذارد. (کلیله و دمنه ). ارکان و حدود آن را به ثبات حزم و نفاذ عزم چنان مستحکم و استوار گردانیدکه چهارصدواند سال بگذشت ... (کلیله و دمنه ). آنکه حزمی داشت ... سبک روی بکار آورد. (کلیله و دمنه ). عاجزتر ملوک آن است که ... هرگاه حادثه ای بزرگ افتد... موضع حزم و احتیاط را بگذارد. (کلیله و دمنه ). اصحاب حزم گناه ظاهر را عقوبت مستور... جائز نشمرند. (کلیله و دمنه ). دمنه ... گفت این باب از حزم دور است . (کلیله و دمنه ). و عقل به تجارب و حزم و صبر جمال گیرد.(کلیله و دمنه ). و هیچ آفریده را چندان حزم و خرد نتواند بود. (کلیله و دمنه ).
چون سخن انبیا صیت تو عالم گشا
چون نظر اولیا حزم تو پرهیزکار.
سازد فلک ز حزم تو دایم سلاح خویش
دارد شجاع روز دغا در بر آینه .
امر تو خورشید را بسته کمر
حزم تو جمشید را داده نگین .
موصوف برای رزین و حزم متین . (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 240). سیف الدوله توقف زیاده صواب ندید حزم و صلاح در آن که روی به حضرت پدر نهاد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 117).
حزم چبْوَد بدگمانی در جهان
دم بدم دیدن بلای ناگهان .
بهر استثناست این حزم و حذر
زانکه خر را بز نماید این قدر.
جز مگر مرغی که حزمش داد حق
تا نگردد گیج از آن دانه ٔ ملق .
حزم از او راضی و او راضی ز حزم
این چنین کن گر کنی تدبیر و عزم .
نی گمانی برده ای تو زین نشاط
حزم را مگذار و میکن احتیاط.
شعرای فارسی زبان عزم و حزم را در اشعار قرینه ٔ یکدیگر می آورند :
آب خضر و نار موسی یافت شاه
عزم و حزمش این و آن بینی بهم .
عزمش گره کمان گشاید
حزمش رصد زمان گشاید.
قوت حزم تو بود کوه به زیر رکاب
سرعت عزم تو را باد بزیر عنان .
هر آن کس که او این هنرها بجست
خرد باید وحزم و رأی درست .
فردوسی .
ز پایت که افکند و جایت که جست
کجا آن همه حزم و رأی درست .
فردوسی .
پادشاهی که باشُکُه ْ باشد
حزم او چون بلندکُه ْ باشد.
عنصری .
ازبیداری و حزم و احتیاط این پادشاه یکی آن است ... (تاریخ بیهقی ). مرد خردمند با عزم و حزم آن است که ... (تاریخ بیهقی ). گفتند سخت صواب است و روان کردند و کوس میزدند و حزم میداشتند. (تاریخ بیهقی ص 354). چون فرمانی رسیده است و حکم حزم شده تغافل کردن به هیچ وجه روی ندارد. (تاریخ بیهقی ص 552). حزم تمام بجای آرید. (تاریخ بیهقی ص 356).
چنان بسازد با حزم تو تهور تو
چنانکه رامش را مر طبع مردم میخوار.
(از تاریخ بیهقی ص 379).
عقل او حزم عالم عقل است
جان او ذات عالم جان باد.
مسعودسعد.
و بر خردمند واجب است که به قضاهای آسمانی رضا دهد... و جانب حزم را هم مهمل نگذارد. (کلیله و دمنه ). ارکان و حدود آن را به ثبات حزم و نفاذ عزم چنان مستحکم و استوار گردانیدکه چهارصدواند سال بگذشت ... (کلیله و دمنه ). آنکه حزمی داشت ... سبک روی بکار آورد. (کلیله و دمنه ). عاجزتر ملوک آن است که ... هرگاه حادثه ای بزرگ افتد... موضع حزم و احتیاط را بگذارد. (کلیله و دمنه ). اصحاب حزم گناه ظاهر را عقوبت مستور... جائز نشمرند. (کلیله و دمنه ). دمنه ... گفت این باب از حزم دور است . (کلیله و دمنه ). و عقل به تجارب و حزم و صبر جمال گیرد.(کلیله و دمنه ). و هیچ آفریده را چندان حزم و خرد نتواند بود. (کلیله و دمنه ).
چون سخن انبیا صیت تو عالم گشا
چون نظر اولیا حزم تو پرهیزکار.
خاقانی .
سازد فلک ز حزم تو دایم سلاح خویش
دارد شجاع روز دغا در بر آینه .
خاقانی .
امر تو خورشید را بسته کمر
حزم تو جمشید را داده نگین .
خاقانی .
موصوف برای رزین و حزم متین . (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 240). سیف الدوله توقف زیاده صواب ندید حزم و صلاح در آن که روی به حضرت پدر نهاد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 117).
حزم چبْوَد بدگمانی در جهان
دم بدم دیدن بلای ناگهان .
مولوی .
بهر استثناست این حزم و حذر
زانکه خر را بز نماید این قدر.
مولوی .
جز مگر مرغی که حزمش داد حق
تا نگردد گیج از آن دانه ٔ ملق .
مولوی .
حزم از او راضی و او راضی ز حزم
این چنین کن گر کنی تدبیر و عزم .
مولوی .
نی گمانی برده ای تو زین نشاط
حزم را مگذار و میکن احتیاط.
مولوی .
شعرای فارسی زبان عزم و حزم را در اشعار قرینه ٔ یکدیگر می آورند :
آب خضر و نار موسی یافت شاه
عزم و حزمش این و آن بینی بهم .
خاقانی .
عزمش گره کمان گشاید
حزمش رصد زمان گشاید.
خاقانی .
قوت حزم تو بود کوه به زیر رکاب
سرعت عزم تو را باد بزیر عنان .
خاقانی .
حزم . [ ح َ ] (ع مص ) استوار کردن . || استوار بستن . (منتهی الارب ). || استوار کردن تنگ بر ستور. || تنگ بر ستور بستن . (تاج المصادر بیهقی ). تنگ بربستن اسب را. تنگ ستور بستن . (غیاث ). استوار کردن تنگ بر ستور.(مهذب الاسماء). || فراهم آوردن کار خویش را. || تباه کردن و بریدن و کم کردن . (تاج المصادر بیهقی ). کم کردن و بریدن . (زوزنی ). || از راه بگشتن . (تاج المصادر بیهقی ) (زوزنی ).
حزم . [ ح َ زَ ] (ع ص ، اِ) برآمدگی تهیگاه اسب . تهیگاه برآمدگی اسب . (منتهی الارب ).
حزم .[ ح ُ ] (ع اِ) سرج القطرب . || ج ِ حزیم .
فرهنگ عمید
۱. هوشیاری و آگاهی، دوراندیشی در امری.
۲. استوار کردن و محکم کردن کاری.
۲. استوار کردن و محکم کردن کاری.
جدول کلمات
هوشیاری
پیشنهاد کاربران
دور اندیشی ، هوشیاری
کاربرد در جمله : 🥗🥗
حزم آن باشد که برگیری تو آب / تا رهی از ترس و باشی بر صواب ( تجربی 94 )
کاربرد در جمله : 🥗🥗
حزم آن باشد که برگیری تو آب / تا رهی از ترس و باشی بر صواب ( تجربی 94 )
محتاط، بااحتیاظ
دور اندیشی
کلمات دیگر: