حزب بعث

حزب بعث (جناح عراق). حزب بعث عربی سوسیالیستی (به عربی: حزب البعث العربی الإشتراکی) یک حزب بعثی است که دفتر مرکزی آن در شهر بغداد قرار داشت و از سال ۱۹۶۸ تا سال ۲۰۰۳ نظام سیاسی تک حزبی عراق را رهبری می کرد. تاریخچه این حزب به سال ۱۹۵۱ بازمی گردد. در این سال شاخه منطقه ای حزب فراملی بعث در عراق با عنوان حزب بعث عراق به رهبری فؤاد الرکابی بنیان نهاده شد. اختلافات بعثی های عراق و دفتر مرکزی حزب بعث که در سوریه مستقر بود، باعث جدایی آن ها از یکدیگر شده و بعثی های عراق از سال ۱۹۶۸ سازمانی مستقل را با نام حزب بعث عربی سوسیالیستی یعنی دقیقاً همنام حزب بعث مستقر در سوریه بنیان نهاده و خود را وارث حقیقی ایدئولوژیِ پان عربی و سوسیالیستیِ بعثی (به معنی رستاخیز) دانستند. از آن پس هر دو حزب به فعالیت موازی خود ادامه داد و شعبه های هوادار خود را در کشورهای عربی دیگر سازماندهی می کردند. با این حال عداوت آن ها در حدی بود که حکومت بعثی سوریه به تنها حکومتی تبدیل شد که در جنگ ایران و عراق به طور رسمی جانب ایران را گرفت.
شاخه عراقی حزب بعث در سال ۱۹۶۸ با سرنگون کردن حکومت سوسیالیستی عبدالرحمن عارف به قدرت رسید. اعضای حزب بعث که تعدادی از فرمانده ای ارتش عراق را با خود همراه کرده بودند، در ۱۷ ژوئیه ۱۹۶۸ با اشغال ساختمان وزارت دفاع، رادیو و تلویزیون و کاخ ریاست جمهوری قدرت را به دست گرفتند و تا ۳۵ سال بعد قدرت را در عراق در اختیار داشتند. حکومت این حزب بر عراق در سال ۲۰۰۳ با حمله ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا به عراق به پایان رسید و فعالیت آن هم در عراق غیرقانونی اعلام شد.

حزب بَعْث
حزب بَعْث
(یا: حزب رستاخیز عربی) حزبی سیاسی در سوریه و تا چندی پیش در عراق. به رغم پشتیبانی علنی از وحدت و یکپارچگی همۀ اعراب و تأسیس آن به منزلۀ حزبِ ملی گرای عربی در ۱۹۴۳، ایدئولوژی حزب بعث چنان مبهم بوده که حزب هایی بسیار متفاوت، و غالباً متضاد، در سوریه و عراق پدید آورده است. میشل عَفلَق و صلاح الدین بیطار حزب بعث سوریه را در ۱۹۴۳، در مخالفت با حکومت فرانسویان و نیز نسل قدیمی تر ملی گرایان عرب در دمشق، بنیاد نهادند. میشل عفلق نظریه پرداز اصلی حزب شد و صلاح الدین بیطار بعدها در فاصلۀ ۱۹۶۳ و ۱۹۶۴ و نیز در ۱۹۶۶ به نخست وزیری سوریه رسید. منشور این حزب آمیزۀ پرابهامی از سوسیالیسم نومارکسیستی و ملی گرایی است. نفوذ این حزب از ۱۹۵۴ تا ۱۹۵۸ در دیگر کشورهای عربی گسترش یافت و شاخه های آن در عراق، اردن و لبنان تشکیل شد. جنبش بعث پس از ۱۹۵۸ و نیز در ۱۹۶۶ به چندین دسته تجزیه شد. حزب بعث در ۱۹۶۳ برای مدت کوتاهی و بار دیگر از ۱۹۶۸ در عراق کنترل اوضاع را به دست گرفت، اگرچه همواره به صورت محدود پشتیبانی می شد. به قدرت رسیدن صدام حسین در مقام رئیس جمهور عراق از ۱۹۷۹، بیشتر نتیجۀ بازیچه قراردادن ایدئولوژی موجود به نفع خود بود تا محبوبیتِ حزب بعث.