خالدی

خالدی . [ ل ِ] (اِخ ) ابوجعفر خالدی ، نام یکی از بزرگان است . حمداﷲ مستوفی نام او را در جزو گروهی آورده که مجرد نام آنها معلوم شده و زمان وفات و لطائف سخنانشان بدست نیامده است . (از تاریخ گزیده ٔ حمداﷲ مستوفی ص 794).

خالدی . [ ل ِ ] (اِخ )یوسف ضیاءالدین پاشا خالدی . وی از اعیان و اعلام فلسطین در عصر اخیر بوده است . او راست کتاب : «الهدیة الحمیدیة فی اللغة الکردیة» تاریخ تولدش 1255 هَ .ق . وفوتش 1324 هَ .ق . است . (از اعلام زرکلی ج 3 ص 1180).

خالدی . [ ل ِ ] (ص نسبی ) منسوب به خالد است که نام اجدادی میباشد. (از انساب سمعانی ).

خالدی . [ ل ِ ] (اِخ ) سعدالدین قتلغ خواجه خالدی قزوینی . وی نبیره ٔ شیخ نورالدین گیلانی بود که غازان خان و اکثر مغول بر دست او مسلمان شدند. او عالمی عامل و متبحر بود. در محرم 728 هَ . ق . به قزوین درگذشت و 80 سال عمر داشت . (از تاریخ گزیده ٔ حمداﷲ مستوفی ص 793).

خالدی . [ ل ِ ] (اِخ ) سعیدبن هاشم بن وعلة، مکنی به ابوعثمان . وی برادر ابوبکر محمدبن هاشم بن وعلة است . رجوع به خالدی ابوبکر شود.

خالدی . [ ل ِ ] (اِخ ) عبداﷲبن محمدبن حسن خالدی ، مکنی به ابومحمد. از بزرگان فرقه ٔ مرجئه ٔ قدریّه است . مثل محمدبن شبیب بصری . رجوع به ملل و نحل شهرستانی ص 103 و الفرق بین الفرق ص 96 و 19 و التنبیه و الاشراف ص 96 شود. (از خاندان نوبختی عباس اقبال ص 138).

خالدی . [ ل ِ ] (اِخ ) ابوبکر محمدبن هاشم بن وعلة. وی یکی از سخن سرایان بوده و غالباً در نظم اشعار با برادر خود ابوعثمان سعیدبن هاشم بن وعلة خالدی مشارکت میکرده است . از این جهت این دو را «الخالدیان » میگویند. و هر دو از خواص سیف الدوله ٔ حمدانی بوده اند. موطنشان قریه ٔ خالدیّه از قراء موصل است . وفات ابوعثمان در حدود 400 هَ . ق . و برادرش در 386 هَ . ق . اتفاق افتاد. ابوعثمان به قوت حافظه معروف بوده است . ابوبکر میگفت : من هزار افسانه از حفظ دارم و هر افسانه نزدیک صد ورقه . ابوعثمان شعر خود و برادر خویش را گرد کرده است و ظاهراً جوانی موسوم به «رشاء» نیز بار دیگر دیوان آن دو را نزدیک هزار ورقه مرتب ساخته است و کتبی که خالدیان با هم نوشته اند از این قرار است : «حماسة شعر المحدثین » و «کتاب فی اخبار ابی تمام و محاسن شعره » و «اخبار الموصل » و «فی اخبار شعر ابن الرومی » و «اختیار شعر البحتری » و «اختیار شعر مسلم بن الولید». برای شرح حال بیشتر این دو برادر رجوع به یتیمة الدهر ج 1 و فوات الوفیات ج 1 صص 179 - 173 و ج 2 ص 171 و الفهرست ابن الندیم و نامه ٔ دانشوران ج 1 ص 431 و 428 و حدائق السحر رشیدو طواط چ عباس اقبال ص 125 و اعلام زرکلی ص 374 شود.

خالدی . [ ل ِ ] (اِخ ) جلال الدین خالدی نام یکی ازبزرگان بوده که در ناحیت کش سکنی داشته است . صاحب انیس الطالبین آرد: بطرف کش روم بخدمت مولانا جلال الدین خالدی . (از انیس الطالبین نسخه ٔ خطی مؤلف ص 215).

خالدی . [ ل ِ ] (اِخ ) زنجانی . صدرالدین احمد خالدی زنجانی ، معروف به صدر جهان . وی در زمان گیخاتو به صدارت رسید.این پادشاه و وزیر بسیار مسرف بودند و بر اثر اسراف آنها خزانه رو به تهی گذارد و برای ترمیم خزانه ناچار به انتشار پول کاغذی بنام «چاو» شدند و به جهت جریان چاو اولاً کارخانه هائی در ولایات ایجاد و ثانیاً با وضع قوانین استعمال فلزات قیمتی را تا سرحد امکان منع کردند. پس از این عمل چاو انتشار یافت و صدر جهان تا حکومت بایدوخان بر مسند صدرات تکیه زد و در این دور جمال الدین دستجردانی بجای او نشست ، و او از این مسند خلع شد. (از سعدی تا جامی تألیف ادوارد برون ترجمه ٔ علی اصغر حکمت صص 39 - 41). و نیز رجوع به ص 305 کتاب دستور الوزراء و الکتاب و رجوع به صدرالدین احمد خالدی ... و تاریخ مغول تألیف اقبال ص 247 شود.

خالدی . [ ل ِ ] (اِخ ) سعدالدین خالدی ، معروف به ابن الدیری . او راست : «الحبس فی التهمة والامتحان علی طلب الاقرار و اظهار المال » در فقه حنفی که به سال 1321 هَ . ق . در مصر چاپ شده است . (از معجم المطبوعات ج 1 ستون 813).

خالدی . [ ل ِ ] (اِخ ) قدسی . محمد روحی بک بن محمد یاسین بن محمد علی (متولد به سال 1864 م . و متوفی به سال 1913 م .). وی یکی از شخصیت های برجسته ٔ سیاسی عثمانی است . مولدش شهر قدس بود و در مدارس فلسطین و استانبول کسب دانش کرد و سپس عازم پاریس گردید و در آنجا مدرسه ٔ علوم سیاسی را بپایان رسانید و بعداً در دانشگاه سوربن به تعلیم فلسفه و علوم اسلامی و شرقی پرداخت . او را در پاریس سخنرانیهای چندی به زبان عربی است و در جمعیت نشر لغات خارجی پاریس تدریس کرد. به سال 1897 م . در انجمن مستشرقین منعقد در پاریس - شرکت کرد. چون به استانبول بازگشت با سمت ژنرال کنسول عثمانی در بردو دوباره به فرانسه رفت . در انتخابات مجلس شورای عثمانی نماینده ٔ اهل قدس در مجلس مبعوثان شد. مرگش درقدس اتفاق افتاد. او را تصانیف چندی است که از آن جمله اند: 1 - اسباب الانقلاب العثمانی . این کتاب را حسین وصفی رضا تصحیح کرده و در مطبعه ٔ منار به سال 1326 هَ . ق . در 182 صفحه چاپ شده است . 2 - تاریخ علم الادب عند الافرنج و العرب . این کتاب مشتمل بر مقدمات تاریخ اجتماعی در علم ادب نزد فرنگان و همچنین کار عربان در این زمینه است . در سال 1904 م . در 272 صفحه و به سال 1914 م . در 290 صفحه در مصر چاپ شده است . 3 - رسالة فی سرعة انتشار الدین المحمدی فی اقسام العالم الاسلامی . درطرابس شام به سال 1314 هَ . ق . در 65 صفحه چاپ شده است . 4 - ویکتور هوگو و علم ادب . (از اعلام زرکلی ج 1 ص 328) (از معجم المطبوعات ج 1 ستون 814).

خالدی . [ ل ِ ] (اِخ ) محرف و مصحف کلمه ٔ «کرد» است . رشید یاسمی در تاریخ کرد چنین آرد: بعضی از محققان جدید کرد را تحریف خالدی شمرده اند چه در قرن نهم قبل از میلاد در «وان » دولتی تشکیل شد بنام هالد یا (خالدی ) که آشوریان آنها را «اورارتو» و «اوراشتو» گویند و در عبری «اراراط» نامند و یونانیان «الارودی » و «خالدوی » و «خالد ایوی » ذکر کنند. این دولت تا قرن ششم قبل از میلاد باقی بود بعد از آنکه ارامنه پیدا شدند خالدی ها پراکنده شده به کوهستانها رفتند. (کتاب کوروپدی گزنفون ج 3 فصل 3 - 1). در نواحی شمال دریاچه ٔوان آثار این قوم موجود است و در نزدیکی طرابوزان نقطه ای به اسم خالد در عهد دولت بیزانس بود و شهر خلاط[ اخلاط ] نیز حاکی از نام آنان است حتی در طرف قفقاز هم نام این طایفه هست و سنگ معروف کله شین در مرز ایران از این دولت است . باری بعضی از محققان مثل رایسکه گفته اند: «خالدی و کردی و کورتی و گردیای همه یکی است ». تیکلات پیلسر آشوری در استوانه ای که به یادگار گذاشته نام طایفه ٔ قورطیه (کورتی ) را که در کوهستان آزو بوده اند و جزو طوایفی که به اطاعت خود آورده ذکر میکند. (از تاریخ کرد رشید یاسمی صص 93 - 92).

خالدی . [ ل ِ ] (اِخ ) نام تیره ای است از ایل کلهر که دارای دوهزار خانوار میباشد. شغل آنها تربیت اغنام و احشام است . (از جغرافیای سیاسی کیهان ص 61).

خالدی . [ ل ِ ] (اِخ ) نام شاعری بوده است از ولایت حصار شادمان و به شهر هرات به جهت تحصیل آمد و مدت مدید سبق خواند و بسیار باصلاحیت است . همانا از اولاد خالدبن ولید است . از اوست این مطلع:
مترس از تن خاکی بوقت کشتن من
اگر به تیغ تو گردی رسد به گردن من .
(از ترجمه ٔ مجالس النفائس امیر علیشیر نوائی لطائف نامه ص 120).