بایزید

بایزید. [ ی َ ] (اِخ ) انصاری . از صوفیه ٔ زمان اکبرشاه در افغانستان که ملقب به پیر روشن بود. و رجوع به قاموس الاعلام ترکی ج 2 ص 1235 شود.

بایزید. [ ی َ ] (اِخ ) ایلدرم . چارمین از سلاطین عثمانی که بعد از مرادخان اول به سلطنت نشست . او در 1347 م . بدنیا آمد و در 792 هَ . ق . (1389م .) بجای پدرش سلطان مرادخان به تخت نشست . بایزیددر 1396م . نیکوپولیس را تصرف کرد. او با دشمن قوی شرقی خود یعنی تیمور لنگ در 1402 م . / 804 هَ . ق . به جنگ پرداخت و در آنقره اسیر شد و بقول ابن عربشاه تیمور او را در قفسی آهنین زندانی ساخت و او بسال 1403 یعنی هشت ماه پس از جنگ با تیمور در اسارت بمرد. رجوع به «از سعدی تا جامی » ص 193 و 224 - 226 و 236 - 239 و 400 و 437 و لغات تاریخیه و جغرافیه ٔ ترکی ج 2 ص 53 و فهرست کتابخانه ٔ سپهسالار ص 371 و رجوع به باژازت در همین لغت نامه شود.

بایزید. [ ی َ ] (اِخ ) (... الاصغر) طیفور پسر عیسی پسر آدم پسر عیسی بن علی بسطامی است ، و این همه تصادف جای عجب است . (یادداشت مؤلف ). و رجوع به ابویزید و روضات الجنات چ طهران ص 338 شود.

بایزید. [ ی َ ] (اِخ ) (خواجه ...) از مشاهیرحروفیه است . و رجوع به فهرست از سعدی تا جامی شود

بایزید. [ ی َ ] (اِخ ) (سلطان ...) بایزید پسر محمد مظفر میبدی . او از طرف یحیی بن مظفر حاکم بلوک نظنز بود و بعد از غلبه ٔ شاه زین العابدین به کرمان آمد. چون به شهر بابک رسید بنای غارت گذاشت . سلطان احمد به برادرش دستور خروج اورا داد، او وقعی به حکم برادر ننهاد و به رفسنجان آمد و شکست خورد و به یزد بازگشت . در حمله ٔ دوم نیز از برادر شکست خورد و دستگیر شد، ولی سلطان او را نوازش کرد و حکومت رودبار و جیرفت را به او داد. در سنه ٔ 792 هَ . ق . سلطان بایزید در سن 37 سالگی در شهر کرمان به مرض مطبقه درگذشت . این شعر منسوب به اوست :
از واقعه ای ترا خبر خواهم کرد
و آن را به دو حرف مختصر خواهم کرد
با عشق تو در خاک فروخواهم خفت
با مهر تو سر ز خاک برخواهم کرد.
(از حواشی و متن سالاریه چ باستانی پاریزی صص 230 - 232). و رجوع به تاریخ گزیده ص 682 و 723 و 735 و 726 و 734 و 735 و 740 و741 و رجال حبیب السیر ص 86 و 87 و فهرست اعلام تاریخ عصر حافظ و تاریخ ادبیات براون ج 3 ص 179 شود.

بایزید. [ ی َ ] (اِخ ) ابن عبدالغفار قونوی ، او راست : مدرج الفوائد لما الحق به من الزوائد. او در عصر سلطان محمد عثمانی میزیست .

بایزید. [ ی َ ] (اِخ ) پروانچی .از امرای زمان سلطان الغبیگ که از جانب او در هرات حکومت داشت و با میرزا یارعلی ترکمان نبردهائی نمود.رجوع به حبیب السیر چ خیام ج 3 ص 592 و ج 4 ص 29 شود.

بایزید. [ ی َ ] (اِخ ) پسر سلطان احمد اول و برادر سلطان مرادچهارم که بدستور برادر بقتل رسید و راسین شاعر معروف تراژدی خود بنام باژازت را در مرگ او ساخته است .

بایزید. [ ی َ ] (اِخ ) چهارمین از آل جلایر که در سال 784 و 785 هَ . ق . در کردستان حکومت داشته است . در 784 قسمتی از کردستان ایران و عراق عجم را بتصرف آورد. (از کرد و پیوستگی نژادی او ص 198). او پسر سوم سلطان اویس جلایر و برادر سلطان اویس ایلکانی بود. (از تاریخ عصر حافظ ج 1 ص 206 و314). و رجوع به فهرست حبیب السیر چ خیام ج 3 شود.

بایزید. [ ی َ ] (اِخ ) شیخ خلیفة الرومی . از مشایخ عصر سلطان بایزیدخان ثانی . یکی از شراح فصوص الحکم محیی الدین عربی است . او راست : تفسیر فاتحه و طور سینا. وسجنجل الارواح و نقوش الالواح . بعد از سال 900 هَ . ق . درگذشته است . (یادداشت مؤلف ).

بایزید. [ ی َ ] (اِخ ) قریه ای در خره ٔ بهار خال در قاینات . (یادداشت مؤلف ).

بایزید. [ ی َ ] (اِخ ) نام پسر اولجایتو سلطان از سلسله ٔ ایلخانان مغول است . سلطان اولجایتو چهارپسر داشت : بسطام ، بایزید، ابوسعید، طیفور. بایزید هشت ساله برحمت خدا رفت . (از تاریخ عصر حافظ ج 1 ص 27).و رجوع به ذیل جامع التواریخ رشیدی ص 70 و 71 شود.

بایزید. [ ی َ ] (اِخ ) نام ناحیه و ولایتی در ترکیه ، نزدیک مرز قفقازیه و ایران و وان ، و سرچشمه های فرات در آن است . و رجوع به قاموس الاعلام ترکی ج 2 ص 1234 شود.

بایزید. [ ی َ ] (اِخ ) یله . نام جد مولانا کوکبی است . (از مجالس النفائس ص 111).

بایزید. [ ی َ ](اِخ ) (سلطان ... دوم ) پسر سلطان محمد دوم متولد 1447 م . که از 1481م . / 886 هَ . ق . تا 1512 م . / 918 هَ . ق . در عثمانی حکومت داشت و معاصر شاه اسماعیل اول بود. او ممالیک مصر را زیر نفوذ داشت و در اروپا ملداوی را بچنگ آورد و بسنی و کرواسی را هم . در 918 هَ . ق . جای خود را به پسرش سلطان سلیم اول سپرد. او با جامی شاعر معروف ایران روابطی داشت . و رجوع به عالم آرای عباسی ص 38 و 41 و از سعدی تا جامی ص 434 و 470 قاموس الاعلام ترکی ج 2 و لغات تاریخیه و جغرافیه ٔ ترکی ج 2 ص 54 و فهرست کتابخانه ٔ سپهسالار ج 2 ص 402 شود.

ناصرخسرو.

سعدی (بوستان ).

سعدی (بوستان ).

(از قاموس الاعلام ترکی ).

بایزید. [ ی َ ](اِخ ) (سلطان ...) نام پسر کوچک سلطان سلیمان خان قانونی و برادر سلطان سلیم . او با برادر خود رقابت داشت و چون در 966 هَ . ق . از حکومت کوتاهیه معزول شد، با سپاهی به جنگ برادر رفت . سلطان سلیمان از طغیان فرزند برآشفت و سپاهی بدفع او روانه کرد. بایزید شکست خورد و چون نتوانست پدر را بر سر مهر آورد با چهار پسر و ده هزار تن از پادشاهان و ملازمان خود راه فرار پیش گرفت و از سرحد ارمنستان به خاک ایران آمد و نامه ای به شاه طهماسب نوشت و تقاضای پناهندگی کرد. شاه او را پذیرفت . بعداً به بهانه ٔ توطئه ای دستگیر و در شعبان 967 هَ . ق . به زندان انداخته شد و بعد او را تسلیم فرستادگان شاه سلیمان کردند و فرستادگان شاه سلیمان ، بایزید و چهار پسرش را در روز جمعه 22 ذی قعده ٔ 969 در میدان اسب قزوین خفه کردند و اجسادشان را به خاک عثمانی بردند. و رجوع به عالم آرای عباسی ص 96 و 100 و 103 و 116 و رجوع به زندگانی شاه عباس اول فلسفی ج 1 صص 192 - 194 و قاموس الاعلام ترکی ج 2 ص 1232 شود.