عقبی

عقبی . [ ع ُ با ] (ع اِ) پاداش کار و حق . (منتهی الارب ). پاداش کار. (دهار) (از اقرب الموارد). || بدل چیزی . (منتهی الارب ). || آخر کار. (دهار). آخر هر چیزی . (از اقرب الموارد). سرانجام . (ترجمان القرآن جرجانی ) : والذین صبروا ابتغاء وجه ربهم ... اولئک لهم عقبی الدار. (قرآن 22/13)؛ و آنانکه برای بدست آوردن وجه خدایشان شکیبائی کردند... آنان را سرانجام آن سرای است . سلام علیکم بما صبرتم فنعم عقبی الدار. (قرآن 24/13)؛ درود بر شما به سبب صبری که کردید، پس چه خوب است سرانجام آن سرای . مثل الجنة التی وعد المتقون ... تلک عقبی الذین اتقوا، و عقبی الکافرین النار. (قرآن 35/13)؛ مثل بهشتی که پرهیزکاران را وعده دادند... آن سرانجام کسانی است که پرهیز کردند، و سرانجام کافران آتش است . و لایخاف عقباها. (قرآن 16/91)؛ و از سرانجام آن بیم ندارد. || آخرت . (اقرب الموارد). آن دنیا. آن سرای . آن جهان . آن گیتی . اخری . سرای دیگر. جهان باقی :
نه امید عقبی نه دنیا بدست
ز هر دو رسیده بجانم شکست .

فردوسی .

آن کسی که اعتقاد وی بر این جمله باشد... توان دانست که در دنیا و عقبی نصیب خود را از سعادت تمام یافته باشد. (تاریخ بیهقی ص 333).
دنیا بجملگی همه امروز است
فردا شمرد باید عقبی را.

ناصرخسرو.

جز زاد و ساختن را از بهر راه عقبی
هشیار وپیش بین را هرگز بکار نائی .

ناصرخسرو.

عمر تو نبینی که یکی راه دراز است
دنیات بر این سر بر و عقبات بر آن سر.

ناصرخسرو.

به ملازمت آن سیرت نصیب دنیا هر چه کاملتر بیابد و رستگاری عقبی مدخر گردد. (کلیله و دمنه ). هر که طاعت را شعار و دثار خویش کند از ثمرات دنیا و عقبی بهره ور گردد. (کلیله و دمنه ).
گر رانده ای سعادت عقباش رد مکن
ور داده ای مؤونت دنیاش واستان .

خاقانی .

سفله را اقطاع دنیا بهتر از عقبی بود
خود جعل را بوی سرگین به ز عود و عنبراست .

عطار.

انبیا در کار دنیا جبریند
کافران در کار عقبی جبریند.

مولوی .

چو ما را به دنیا تو کردی عزیز
به عقبی همین چشم داریم نیز.

سعدی .

کسی گوی دولت ز دنیا ببرد
که با خود نصیبی به عقبی ببرد.

سعدی .

هر که به تأدیب دنیا راه صواب نگیرد، به تعذیب عقبی گرفتار آید. (گلستان ).
در تلفظ فارسی ، این کلمه گاه به صورت ممال آید و عُقبی تلفظ شود :
بروی پاک و رای نیک و فعل خوب و کار خوش
نظیر او ندانم کس ، چه در دنیی چه در عقبی .

منوچهری .

صبا به سبزه بیاراست روی دنیی را
نمونه گشت جهان مرغزار عقبی را.

انوری .

اگر عنایت لطف تو نیستی که از اوست
نعیم نامتناهی ریاض عقبی را.

ظهیر فاریابی .

- دار عقبی ؛ خانه ٔ آخرت . سرای باقی : درشهور سنه ٔ احدی و اربعمائة از دار دنیا به دار عقبی تحویل کرد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 276).
- عالم عقبی ؛ جهان دیگر. آخرت . (ناظم الاطباء).

جهان آخرت

درفارسی نهم به معنی"جهان آخرت" می باشد.

آخرت

خانه فردا. [ ن َ / ن ِ ی ِ ف َ ] ( ترکیب اضافی ، اِمرکب ) عالم آخرت. ( ناظم الاطباء ) . سرای دیگر. آن دنیا. عقبی. ( انجمن آرای ناصری ) ( آنندراج ) :
هر که درین خانه شبی داد کرد
خانه فردای خود آباد کرد.
نظامی ( از آنندراج ) .