مترادف سخت : پیچیده، دشخوار، دشوار، شاق، صعب، عسیر، غامض، مشکل، معضل، معقد، مغلق ، جامد، درشت، سفت، صلب، اکید، بسیار، زیاد، شدید، هرفت، توان فرسا، طاقت سوز، ناملایم، حاد، خطرناک، خطیر، مخاطره آمیز، وخیم، استوار، قایم، قرص، محک
متضاد سخت : آسان
سخت
مترادف سخت : پیچیده، دشخوار، دشوار، شاق، صعب، عسیر، غامض، مشکل، معضل، معقد، مغلق ، جامد، درشت، سفت، صلب، اکید، بسیار، زیاد، شدید، هرفت، توان فرسا، طاقت سوز، ناملایم، حاد، خطرناک، خطیر، مخاطره آمیز، وخیم، استوار، قایم، قرص، محک
متضاد سخت : آسان
فارسی به انگلیسی
austere, brutal, crucial, demanding, hard, difficult, heavy, dour, firm, formidable, hard-line, harsh, inflexible, rough, intense, invincible, sharp, keen, sorely, stark, stiff, strong, tight, uphill, vehement, oppressive, poignant, rigid, rigidly, rigorous, rock-ribbed, rocky, rugged, sclerotic, severe, steely, stern, stony, strenuous, strict, stringent, substantial, sweaty, tenacious, terrible, tough, unbending, unmitigated, vicious, vigorous, violent
hard, difficult, severe, rigid, irresistible, violent, hard, severelyviolently, terribly, very
فارسی به عربی
اصرار , بشدة , ثقیل , جدی , حاد , خانق , دبق , زمن , صارم , صخری , صعب , صلب , عنید , عنیف , قاسی , قبر , قرحة , قوی , لا یقاوم , لا یقهر , لایطاق , متانق , متجهم , متصلب , مرض , مزعج , مزمن , مقرن , هائل
مترادف و متضاد
پایدار، سفت، سخت، محکم، ثابت، پا بر جا، استوار، متین، راسخ، مستحکم، پرصلابت
خسیس، سفت، ژرف، سخت، دشوار، سخت گیر، فربه، زمخت، قوی، شدید، سنگین، پینه خورده، مشکل، معضل، نامطبوع، پرصلابت، قسی
سفت، جدی، سخت، جامد، صلب، سفت و محکم، نرم نشو
فکور، جدی، سخت، مهم، فربه، سنگین، خطر ناک، وخیم، خطیر
سفت، خالص، یک پارچه، سخت، محکم، بسته، قوی، نیرومند، استوار، قابل اطمینان، جامد، توپر، مستحکم، منجمد، حجمی، سه بعدی، ز جسم
غامض، ژرف، سخت، دشوار، پر زحمت، سخت گیر، پر دردسر، مشکل، صعب، معضل، گرفتگیر، پراشکال
دقیق، سخت، تند و تیز، غیر قابل کشش، محکم بسته شده
ساعی، پر کار، سخت، دشوار، پر زحمت، زحمت کش
ترشرو، یک دنده، سخت، سر سخت، لجوج
سخت و درخشان، سخت، محکم
سفت، سخت، محکم، شق، دشوار، بادوام، خشن، زمخت، شدید، سر سخت، با اسطقس، پی مانند
سخت، محکم، سخت گیر، موکد، محض، اکید
فراوان، سخت، محکم، فربه، قوی، پر زور، نیرومند، پر مایه، مستحکم، پرصلابت، خوش بنیه، مقتدر، پر نیرو
سخت، چسبنده، چسبیده، چسبناک، دشوار، بد بو، لزج
سخت، رنج اور، مزاحم، مصدع، دردسردهنده
دقیق، حساس، سخت، مطبوع، عالی، شدید، دلپسند، نفیس، بدیع
سخت، دیرینه، شدید، مزمن، گرانرو
سخت، ابستن، بار دار، پر زحمت، فربه، تیره، کند، قوی، سنگین، ابری، زیاد، گران، توپر، وزین، دل سنگین، سنگین جثه
سخت، ترسناک، دشوار، قوی، نیرومند، مهیب، سهمگین
سخت، ترسناک، شوم، عبوس، ظالمانه، ظالم
خواهان، سخت، طالب، خواستار، سخت گیر، مصر، مبرم
سخت، دشوار، پر زحمت، صعب الصعود
سفت، سخت، زره پوش، اهن پوش
سخت، سرکش، رام نشدنی، تسخیر ناپذیر، غیر قابل فتح، تسلط ناپذیر
سخت، ریاضت کش، تند و تلخ، تیره رنگ
سخت، خواستار، سخت گیر، مصر، مبرم
خشک، سخت، سخت گیر، شاق، شدید، عنیف
سخت، محکم، شق، تنومند، ستبر، ضخیم، نیرومند، چاق و چله، تومند، با اسطقس، قوی بنیه
سخت، تنومند، زمخت، شدید، نیرومند، نا هموار، پیچ و تابدار، بی تمدن
سخت، بزرگ، مهم، بم، سنگین، خطر ناک، غمگین، موقر، مکدر
سخت، مشتاقانه، قوی، شدید، زیاد
تند، سخت، قوی، شدید، قاهرانه، جابر، قاهر
سخت، بی عاطفه، بی حس، پینه خورده، سنگ دل
سخت، سنگ دل، نرم نشدنی، بی شفقت، تسلیم نشدنی
قطعی، تیز، سخت، قاطع، برنده، نافذ، بران
سفت، سخت، وخیم، ناراحت، کشیده، عصبی وهیجان زده
تند، سخت، خشن، پوسته مانند
سخت
سخت، کوشا
سخت، لجوج
سخت، دشوار، طاقت فرسا، بی نهایت، غیر قابل تحمل، تحمل ناپذیر، تن در ندادنی
سخت
سخت، سنگ دل، سنگی، سنگلاخ، پرسنک
سخت، سنگی، حجری
سخت، متعصب، سخت پوست، کاسه دار
سخت، قوی، غیر قابل مقاومت
سخت، دشوار، طاقت فرسا، غیر قابل مقاومت، تحمل ناپذیر
سخت، انحناء ناپذیر
سخت، طاقت فرسا، غیر قابل تحمل، تحمل ناپذیر
سخت
سخت، پولادی، پولادین، اهنین
سخت، شدید، خیلی دقیق
سخت، سنگلاخ، پرصخره
سخت، ظالم، بی دریغ، اسراف کننده
پیچیده، دشخوار، دشوار، شاق، صعب، عسیر، غامض، مشکل، معضل، معقد، مغلق ≠ آسان
۱. پیچیده، دشخوار، دشوار، شاق، صعب، عسیر، غامض، مشکل، معضل، معقد، مغلق ≠ آسان
۲. جامد، درشت، سفت، صلب
۳. اکید، بسیار، زیاد، شدید، هرفت
۴. توانفرسا، طاقتسوز، ناملایم
۵. حاد، خطرناک، خطیر، مخاطرهآمیز، وخیم
۶. استوار، قایم، قرص، محک
فرهنگ فارسی
دشوار، سخت، مشکل، محکم واستوار، بخیل، ضدنرم
( صفت ) ۱ - محکم استوار سفت مقابل سست نرم . ۲ - دشوار مشکل مقابل آسان سهل . ۳ - صلب درشت . ۴ - بخیل خسیس لئیم . ۵ - سنگدل بیرحم . ۶ - فراوان بسیار .
سنجیدگی یا ترازو آنچه از شکم جانوران و ذوات خفاف و ذوات حوافر بر آید قبل از آنکه چیزی خورند .
( صفت ) ۱ - محکم استوار سفت مقابل سست نرم . ۲ - دشوار مشکل مقابل آسان سهل . ۳ - صلب درشت . ۴ - بخیل خسیس لئیم . ۵ - سنگدل بیرحم . ۶ - فراوان بسیار .
سنجیدگی یا ترازو آنچه از شکم جانوران و ذوات خفاف و ذوات حوافر بر آید قبل از آنکه چیزی خورند .
فرهنگ معین
(سَ ) (ص . ) ۱ - محکم ، استوار. ۲ - دشوار. ۳ - درشت . ۴ - خسیس . ۵ - سنگدل . ۶ - (ق . ) فراوان . ۷ - به طور جدی . ۸ - علاج - ناپذیر، صعب العلاج . ۸ - غیرمؤدبانه ،توهین - آمیز.
لغت نامه دهخدا
سخت. [ س َ ] ( ص ) هندی باستان ریشه «سک ، سکنوتی » ( توانستن ، قدرت داشتن )، سانسکریت «سکتا» ( توانا )، پهلوی «سخت » ، بلوچی «سک » ( سخت ، محکم ، استوار )، یودغا «سوکت » گیلکی نیز «سخت » . ( حاشیه برهان قاطع چ معین ). || ( ق ) فراوان و بسیار و غایت و نهایت. ( برهان ). بسیار. ( جهانگیری ) :
پیر فرتوت گشته بودم سخت
دولت تو مرا بکرد جوان.
سخت زبونی که جان و دلْش زبون است.
مثال بنده و تو ای نگار دلبر من
بقرص شمس و به ورتاج سخت میماند.
چو بشنید پیران غمی گشت سخت
بلرزید بر سان شاخ درخت.
سختم اندک نماید و سوتام.
آن را که بکاخ اندر یک شیشه شراب است.
سخت خوب آمد و بسیار بساز آمد.
حصن هزار میخه عجب دارم
سست است سخت پایه ستوارش.
نشود مرد خردمند خریدارش.
زیرا که بحکمت سبب بودش مائید.
داند ایزد که سخت نزدیک است
دل بتو گر تنم ز تو دور است.
نیک رنجور و سخت حیرانم.
پیر فرتوت گشته بودم سخت
دولت تو مرا بکرد جوان.
رودکی.
برده دل من به دست عشق زبون است سخت زبونی که جان و دلْش زبون است.
جلاب.
پس چون پیغمبر صلی اﷲ علیه و سلم بخانه اندر دلتنگ شدی بکوه حرا رفتی و... از این حال خدیجه سخت اندوهگین بودی. ( ترجمه تاریخ طبری بلعمی ). هشام بن عبدالملک آگاه شد از کشتن عمرو و تافته شد سخت و بر خالد انکار کرد. ( ترجمه تاریخ طبری بلعمی ).مثال بنده و تو ای نگار دلبر من
بقرص شمس و به ورتاج سخت میماند.
آغاجی.
شکر و پانید و انگبین و جوز هندی... سخت بسیار است. ( حدود العالم ).چو بشنید پیران غمی گشت سخت
بلرزید بر سان شاخ درخت.
فردوسی.
آنچه کرده ست زآنچه خواهد کردسختم اندک نماید و سوتام.
فرخی.
سختم عجب آید که چگونه بردش خواب آن را که بکاخ اندر یک شیشه شراب است.
منوچهری.
زآن خجسته سفر این جشن چو باز آمدسخت خوب آمد و بسیار بساز آمد.
منوچهری.
نصر احمدرا این اشاره سخت خوش آمد. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 101 ). امیر گفت رضی اﷲ عنه سخت صواب آمد. ( تاریخ بیهقی ). و آن قصه برمکیان سخت معروف است. ( تاریخ بیهقی ).حصن هزار میخه عجب دارم
سست است سخت پایه ستوارش.
ناصرخسرو.
این جهان پیرزنی سخت فریبنده ست نشود مرد خردمند خریدارش.
ناصرخسرو.
سوی حکما قدر شما سخت بزرگست زیرا که بحکمت سبب بودش مائید.
ناصرخسرو.
و او را «انوشیروان » خود تصنیفات و وصایاست که تأمل آن سخت مفید باشد. ( فارسنامه ابن البلخی ص 96 ). منذر از این سخن از وی [ بهرام گور ] سخت پسندیده آمد. ( فارسنامه ابن البلخی ص 75 ).داند ایزد که سخت نزدیک است
دل بتو گر تنم ز تو دور است.
مسعودسعد.
خجل و طیره ام ز دشمن و دوست نیک رنجور و سخت حیرانم.
مسعودسعد.
سخت . [ س َ ] (ص ) هندی باستان ریشه ٔ «سک ، سکنوتی » (توانستن ، قدرت داشتن )، سانسکریت «سکتا» (توانا)، پهلوی «سخت » ، بلوچی «سک » (سخت ، محکم ، استوار)، یودغا «سوکت » گیلکی نیز «سخت » . (حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ). || (ق ) فراوان و بسیار و غایت و نهایت . (برهان ). بسیار. (جهانگیری ) :
پیر فرتوت گشته بودم سخت
دولت تو مرا بکرد جوان .
برده دل من به دست عشق زبون است
سخت زبونی که جان و دلْش زبون است .
پس چون پیغمبر صلی اﷲ علیه و سلم بخانه اندر دلتنگ شدی بکوه حرا رفتی و... از این حال خدیجه سخت اندوهگین بودی . (ترجمه ٔ تاریخ طبری بلعمی ). هشام بن عبدالملک آگاه شد از کشتن عمرو و تافته شد سخت و بر خالد انکار کرد. (ترجمه ٔ تاریخ طبری بلعمی ).
مثال بنده و تو ای نگار دلبر من
بقرص شمس و به ورتاج سخت میماند.
شکر و پانید و انگبین و جوز هندی ... سخت بسیار است . (حدود العالم ).
چو بشنید پیران غمی گشت سخت
بلرزید بر سان شاخ درخت .
آنچه کرده ست زآنچه خواهد کرد
سختم اندک نماید و سوتام .
سختم عجب آید که چگونه بردش خواب
آن را که بکاخ اندر یک شیشه شراب است .
زآن خجسته سفر این جشن چو باز آمد
سخت خوب آمد و بسیار بساز آمد.
نصر احمدرا این اشاره سخت خوش آمد. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 101). امیر گفت رضی اﷲ عنه سخت صواب آمد. (تاریخ بیهقی ). و آن قصه ٔ برمکیان سخت معروف است . (تاریخ بیهقی ).
حصن هزار میخه عجب دارم
سست است سخت پایه ٔ ستوارش .
این جهان پیرزنی سخت فریبنده ست
نشود مرد خردمند خریدارش .
سوی حکما قدر شما سخت بزرگست
زیرا که بحکمت سبب بودش مائید.
و او را «انوشیروان » خود تصنیفات و وصایاست که تأمل آن سخت مفید باشد. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 96). منذر از این سخن از وی [ بهرام گور ] سخت پسندیده آمد. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 75).
داند ایزد که سخت نزدیک است
دل بتو گر تنم ز تو دور است .
خجل و طیره ام ز دشمن و دوست
نیک رنجور و سخت حیرانم .
آنچه سخت خرد بود بس خشک باشد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). رگ زیر زبان بزنند سخت صواب باشد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
جمشید در اول پادشاهی سخت عادل و خدای ترس بود. (نوروزنامه ). فضیلت نوشتن فضیلتی است سخت بزرگ که هیچ فضیلتی بدان نرسد. (نوروزنامه ).
او را بر هیچ کس رحم نباشد و عذاب او سخت است . (قصص الانبیاء ص 180).
پای طلبم سست شد از سخت دویدن
هر سو که شدم راه بسوی تو ندیدم .
سخت نومیدم ز امید بهی
درد نومیدی ّ من بین ای دریغ.
رابعه گفت تو سخت دنیا دوست میداری . (تذکرة الاولیاء عطار). سفیان بیمار شد خلیفه طبیبی ترسا داشت سخت استاد و حاذق پیش سفیان فرستاد. (تذکرة الاولیاء عطار).
سخت زیبا میروی یکبارگی
در تو حیران میشود نظارگی .
|| (ص ) محکم که نقیض نرم و سست است . (برهان ). مقابل سست . (آنندراج ) :
مهر مفکن برین سرای سپنج
کین جهان هست بازی نیرنج
نیک او رافسانه دار شده
بد او را کَمَرْت سخت به تنج .
چون بچه ٔ کبوتر منقار سخت کرد
هموار کرد موی و شدش مویگان زرد.
پردل [ کذا ] چون تاولست و تاول هرگز
نرم نگردد مگر بسخت گوازه .
نپاید بدندانشان سنگ سخت
مگرْمان بیکبار برگشت بخت .
گر چه سختی چو نخکله مغزت
جمله بیرون کنم بچاره گری .
|| محکم . استوار :
بود مرد آرمده در بند سخت
چو جنبنده گردد شود نیک بخت .
و آدمی چون کرم پیله است ، هر چند بیش تَنَد بند سخت تر گردد. (کلیله و دمنه ).
گره عهد آسمان سست است
گره کیسه ٔ عناصر سخت .
|| استوار. بلندبارو :
قزل ارسلان قلعه ای سخت داشت
که گردن به الوند بر می فراشت .
|| پیچیده . مشکل . دشوار. (برهان ). مشکل و دشوار و با عسرت . (ناظم الاطباء). در مقابل آسان :
فریدون نژادند و خویش تواَند
چو کارت شود سخت ، پیش تواَند.
کند بر تو آسان همه کار سخت
ازویی دل افروز و پیروزبخت .
اگر وقتی شدتی و کاری سخت پیدا آید مردم عاجز نماند. (تاریخ بیهقی ).
چو از سختکاری برستی ز بخت
دگر تن میفکن در آن کار سخت .
بترس سخت ز سختی چو کار آسان شد
که چرخ زود کندسخت کار آسان را.
|| صعب العبور. دشوار راه : بلغار جائیست سخت و بسیارنعمت . (حدود العالم ).
بیابانی چنان سخت و چنان سرد
کز او خارج نباشد هیچ داخل .
اندر بیابانهای سخت ره برده ای بی راهبر
وین از توکل باشد ای شاه زمانه وز یقین .
|| زشت . (ناظم الاطباء). ناملائم طبع. نامطبوع . طاقت فرسا :
از راستی تو خشم خوری دانم
بر بام چشم سخت بود آژخ .
و مرگ بوطالب سخت بود بر پیغامبر علیه السلام که قریش دست بزخم و جفا برگشادند بر پیغامبر علیه السلام . (مجمل التواریخ ).
درد باشد روی نازیبا و ناز
سخت باشد چشم نابینا و درد.
سهل باشد سخن سخت که خوبان گویند
جور شیرین دهنان تلخ نباشد بردن .
|| تنگ و دشوار. (برهان ) :
همه سوخت آبادبوم و درخت
بر ایرانیان بر شد این کار سخت .
|| قوی و شدید. (ناظم الاطباء) :
بلرزیدی زمین لرزیدنی سخت
که کوه اندر فتادی زو بگردن .
|| قوی . نیرومند. به نیرو :
جوان سخت می باید که از شهوت بپرهیزد
که پیر سست رغبت را خود آلت برنمی خیزد.
|| مغلظ. شدید :
زواره یکی سخت سوگند خورد
فرو ریخت از دیدگان آب زرد.
یکی سخت سوگند شاهانه خورد
بروز سپید و شب لاجورد.
|| هنگفت و غلیظ و گنده . (ناظم الاطباء). بلندو خشن . درشت :
بدشنام زشت و به آواز سخت
به تندی بشورید با شوربخت .
چنین گفت خسرو به آواز سخت
که ای سرفرازان بیداربخت .
|| صلب . مقابل سست :
ز کافور وز عود بد هر درخت
همه زرگیا رسته از سنگ سخت .
همچنان لاد است پیش تیغ تو پولاد نرم
پیش تیغ دشمنانت سخت چون پولاد لاد.
دو سه دانه دیدند آنجا نهاده برداشتند و پیش تخت شاه آوردند، شاه بگاز کرد و دانه ای سخت دید. (نوروزنامه ).
|| تند و تیز. (ناظم الاطباء). شدید :
مرا این درستست کز باد سخت
بدرّدزمین و ببرّد درخت .
بیابان و سیمرغ و سرمای سخت
که چون باد خیزد بدرّد درخت .
گرفت آب کاسه ز سرمای سخت
چو زرین ورق گشت برگ درخت .
|| بخیل ورذل و مردم گرفته و خسیس . (برهان ). بخیل و رذل و بی همت و لئیم . (جهانگیری ) (آنندراج ). ممسک و بخیل و لئیم و طمعکار. (ناظم الاطباء). ناکس و رذل و فرومایه و دون . (ناظم الاطباء) :
باده ٔ ناسخته ده بسخته که باده
سست کند سخت را کلید خزانه .
|| چسبنده . (برهان ). || بی شفقت و بی رحم و ترشرو. || ظالم و ستمکار. || ستمکش و رنجور. || آشفته . || مستمند و پریشان و بدبخت و بیطالع. || سنجیده و وزن شده . || زیاده از اندازه . (ناظم الاطباء).
- دل سخت ؛ سنگین دل . بی وفا. جفاکار :
آن سست وفاکه یار دل سخت منست
شمع دگران و آتش بخت منست .
- سخت استخوان ؛ کسی که نسل وی بسختی کشی و توانایی معروف بود. (آنندراج ).
- || سطبر. درشت . قوی بنیه :
دلیر و تنومند و سخت استخوان
شکیبنده و زورمند و جوان .
چهل پیل با تخت و برگستوان
بلند و قوی مغز و سخت استخوان .
- سخت بوم ؛ مراد زمین مهلک . (از آنندراج ) :
چنین گفت با پهلوانان روم
که فردا درین مرکز سخت بوم .
پیر فرتوت گشته بودم سخت
دولت تو مرا بکرد جوان .
رودکی .
برده دل من به دست عشق زبون است
سخت زبونی که جان و دلْش زبون است .
جلاب .
پس چون پیغمبر صلی اﷲ علیه و سلم بخانه اندر دلتنگ شدی بکوه حرا رفتی و... از این حال خدیجه سخت اندوهگین بودی . (ترجمه ٔ تاریخ طبری بلعمی ). هشام بن عبدالملک آگاه شد از کشتن عمرو و تافته شد سخت و بر خالد انکار کرد. (ترجمه ٔ تاریخ طبری بلعمی ).
مثال بنده و تو ای نگار دلبر من
بقرص شمس و به ورتاج سخت میماند.
آغاجی .
شکر و پانید و انگبین و جوز هندی ... سخت بسیار است . (حدود العالم ).
چو بشنید پیران غمی گشت سخت
بلرزید بر سان شاخ درخت .
فردوسی .
آنچه کرده ست زآنچه خواهد کرد
سختم اندک نماید و سوتام .
فرخی .
سختم عجب آید که چگونه بردش خواب
آن را که بکاخ اندر یک شیشه شراب است .
منوچهری .
زآن خجسته سفر این جشن چو باز آمد
سخت خوب آمد و بسیار بساز آمد.
منوچهری .
نصر احمدرا این اشاره سخت خوش آمد. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 101). امیر گفت رضی اﷲ عنه سخت صواب آمد. (تاریخ بیهقی ). و آن قصه ٔ برمکیان سخت معروف است . (تاریخ بیهقی ).
حصن هزار میخه عجب دارم
سست است سخت پایه ٔ ستوارش .
ناصرخسرو.
این جهان پیرزنی سخت فریبنده ست
نشود مرد خردمند خریدارش .
ناصرخسرو.
سوی حکما قدر شما سخت بزرگست
زیرا که بحکمت سبب بودش مائید.
ناصرخسرو.
و او را «انوشیروان » خود تصنیفات و وصایاست که تأمل آن سخت مفید باشد. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 96). منذر از این سخن از وی [ بهرام گور ] سخت پسندیده آمد. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 75).
داند ایزد که سخت نزدیک است
دل بتو گر تنم ز تو دور است .
مسعودسعد.
خجل و طیره ام ز دشمن و دوست
نیک رنجور و سخت حیرانم .
مسعودسعد.
آنچه سخت خرد بود بس خشک باشد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). رگ زیر زبان بزنند سخت صواب باشد. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
جمشید در اول پادشاهی سخت عادل و خدای ترس بود. (نوروزنامه ). فضیلت نوشتن فضیلتی است سخت بزرگ که هیچ فضیلتی بدان نرسد. (نوروزنامه ).
او را بر هیچ کس رحم نباشد و عذاب او سخت است . (قصص الانبیاء ص 180).
پای طلبم سست شد از سخت دویدن
هر سو که شدم راه بسوی تو ندیدم .
خاقانی .
سخت نومیدم ز امید بهی
درد نومیدی ّ من بین ای دریغ.
خاقانی .
رابعه گفت تو سخت دنیا دوست میداری . (تذکرة الاولیاء عطار). سفیان بیمار شد خلیفه طبیبی ترسا داشت سخت استاد و حاذق پیش سفیان فرستاد. (تذکرة الاولیاء عطار).
سخت زیبا میروی یکبارگی
در تو حیران میشود نظارگی .
سعدی (بدایع).
|| (ص ) محکم که نقیض نرم و سست است . (برهان ). مقابل سست . (آنندراج ) :
مهر مفکن برین سرای سپنج
کین جهان هست بازی نیرنج
نیک او رافسانه دار شده
بد او را کَمَرْت سخت به تنج .
رودکی .
چون بچه ٔ کبوتر منقار سخت کرد
هموار کرد موی و شدش مویگان زرد.
بوشکور.
پردل [ کذا ] چون تاولست و تاول هرگز
نرم نگردد مگر بسخت گوازه .
منجیک .
نپاید بدندانشان سنگ سخت
مگرْمان بیکبار برگشت بخت .
فردوسی .
گر چه سختی چو نخکله مغزت
جمله بیرون کنم بچاره گری .
لبیبی .
|| محکم . استوار :
بود مرد آرمده در بند سخت
چو جنبنده گردد شود نیک بخت .
عنصری .
و آدمی چون کرم پیله است ، هر چند بیش تَنَد بند سخت تر گردد. (کلیله و دمنه ).
گره عهد آسمان سست است
گره کیسه ٔ عناصر سخت .
انوری .
|| استوار. بلندبارو :
قزل ارسلان قلعه ای سخت داشت
که گردن به الوند بر می فراشت .
سعدی (بوستان ).
|| پیچیده . مشکل . دشوار. (برهان ). مشکل و دشوار و با عسرت . (ناظم الاطباء). در مقابل آسان :
فریدون نژادند و خویش تواَند
چو کارت شود سخت ، پیش تواَند.
فردوسی .
کند بر تو آسان همه کار سخت
ازویی دل افروز و پیروزبخت .
فردوسی .
اگر وقتی شدتی و کاری سخت پیدا آید مردم عاجز نماند. (تاریخ بیهقی ).
چو از سختکاری برستی ز بخت
دگر تن میفکن در آن کار سخت .
اسدی .
بترس سخت ز سختی چو کار آسان شد
که چرخ زود کندسخت کار آسان را.
ناصرخسرو.
|| صعب العبور. دشوار راه : بلغار جائیست سخت و بسیارنعمت . (حدود العالم ).
بیابانی چنان سخت و چنان سرد
کز او خارج نباشد هیچ داخل .
منوچهری .
اندر بیابانهای سخت ره برده ای بی راهبر
وین از توکل باشد ای شاه زمانه وز یقین .
فرخی .
|| زشت . (ناظم الاطباء). ناملائم طبع. نامطبوع . طاقت فرسا :
از راستی تو خشم خوری دانم
بر بام چشم سخت بود آژخ .
کسایی .
و مرگ بوطالب سخت بود بر پیغامبر علیه السلام که قریش دست بزخم و جفا برگشادند بر پیغامبر علیه السلام . (مجمل التواریخ ).
درد باشد روی نازیبا و ناز
سخت باشد چشم نابینا و درد.
سنایی .
سهل باشد سخن سخت که خوبان گویند
جور شیرین دهنان تلخ نباشد بردن .
سعدی (بدایع).
|| تنگ و دشوار. (برهان ) :
همه سوخت آبادبوم و درخت
بر ایرانیان بر شد این کار سخت .
فردوسی .
|| قوی و شدید. (ناظم الاطباء) :
بلرزیدی زمین لرزیدنی سخت
که کوه اندر فتادی زو بگردن .
منوچهری .
|| قوی . نیرومند. به نیرو :
جوان سخت می باید که از شهوت بپرهیزد
که پیر سست رغبت را خود آلت برنمی خیزد.
سعدی .
|| مغلظ. شدید :
زواره یکی سخت سوگند خورد
فرو ریخت از دیدگان آب زرد.
فردوسی .
یکی سخت سوگند شاهانه خورد
بروز سپید و شب لاجورد.
فردوسی .
|| هنگفت و غلیظ و گنده . (ناظم الاطباء). بلندو خشن . درشت :
بدشنام زشت و به آواز سخت
به تندی بشورید با شوربخت .
فردوسی .
چنین گفت خسرو به آواز سخت
که ای سرفرازان بیداربخت .
فردوسی .
|| صلب . مقابل سست :
ز کافور وز عود بد هر درخت
همه زرگیا رسته از سنگ سخت .
اسدی .
همچنان لاد است پیش تیغ تو پولاد نرم
پیش تیغ دشمنانت سخت چون پولاد لاد.
قطران .
دو سه دانه دیدند آنجا نهاده برداشتند و پیش تخت شاه آوردند، شاه بگاز کرد و دانه ای سخت دید. (نوروزنامه ).
|| تند و تیز. (ناظم الاطباء). شدید :
مرا این درستست کز باد سخت
بدرّدزمین و ببرّد درخت .
فردوسی .
بیابان و سیمرغ و سرمای سخت
که چون باد خیزد بدرّد درخت .
فردوسی .
گرفت آب کاسه ز سرمای سخت
چو زرین ورق گشت برگ درخت .
عمعق .
|| بخیل ورذل و مردم گرفته و خسیس . (برهان ). بخیل و رذل و بی همت و لئیم . (جهانگیری ) (آنندراج ). ممسک و بخیل و لئیم و طمعکار. (ناظم الاطباء). ناکس و رذل و فرومایه و دون . (ناظم الاطباء) :
باده ٔ ناسخته ده بسخته که باده
سست کند سخت را کلید خزانه .
اوحدی (از آنندراج ).
|| چسبنده . (برهان ). || بی شفقت و بی رحم و ترشرو. || ظالم و ستمکار. || ستمکش و رنجور. || آشفته . || مستمند و پریشان و بدبخت و بیطالع. || سنجیده و وزن شده . || زیاده از اندازه . (ناظم الاطباء).
- دل سخت ؛ سنگین دل . بی وفا. جفاکار :
آن سست وفاکه یار دل سخت منست
شمع دگران و آتش بخت منست .
سعدی .
- سخت استخوان ؛ کسی که نسل وی بسختی کشی و توانایی معروف بود. (آنندراج ).
- || سطبر. درشت . قوی بنیه :
دلیر و تنومند و سخت استخوان
شکیبنده و زورمند و جوان .
نظامی .
چهل پیل با تخت و برگستوان
بلند و قوی مغز و سخت استخوان .
نظامی .
- سخت بوم ؛ مراد زمین مهلک . (از آنندراج ) :
چنین گفت با پهلوانان روم
که فردا درین مرکز سخت بوم .
نظامی .
سخت . [ س ُ ] (ع اِ) آنچه از شکم جانوران و ذوات خفاف و ذوات حوافر برآید قبل از آنکه چیزی خورند. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب ).
سخت . [ س ُ / س َ ] (اِ) سنجیدگی . || ترازو. (ناظم الاطباء).
فرهنگ عمید
۱. [مقابلِ آسان] دشوار، مشکل.
۲. [مقابلِ نرم و سست] سفت.
۳. محکم و استوار.
۴. [قدیمی، مجاز] بخیل، خسیس.
۵. (قید ) بسیار: بیا که قصر امل سخت سست بنیاد است / بیار باده که بنیاد عمر بر باد است (حافظ: ۹۰ ).
* سخت گرفتن: (مصدر لازم ) کار را بر کسی دشوار ساختن و او را در فشار قرار دادن.
۲. [مقابلِ نرم و سست] سفت.
۳. محکم و استوار.
۴. [قدیمی، مجاز] بخیل، خسیس.
۵. (قید ) بسیار: بیا که قصر امل سخت سست بنیاد است / بیار باده که بنیاد عمر بر باد است (حافظ: ۹۰ ).
* سخت گرفتن: (مصدر لازم ) کار را بر کسی دشوار ساختن و او را در فشار قرار دادن.
۱. [مقابلِ آسان] دشوار؛ مشکل.
۲. [مقابلِ نرم و سست] سفت.
۳. محکم و استوار.
۴. [قدیمی، مجاز] بخیل، خسیس.
۵. (قید) بسیار: ◻︎ بیا که قصر امل سخت سست‌بنیاد است / بیار باده که بنیاد عمر بر باد است (حافظ: ۹۰).
⟨ سخت گرفتن: (مصدر لازم) کار را بر کسی دشوار ساختن و او را در فشار قرار دادن.
گویش اصفهانی
تکیه ای: saxt
طاری: saxt
طامه ای: saxt
طرقی: saxt
کشه ای: saxt
نطنزی: saxt
واژه نامه بختیاریکا
سفت؛ جامد
( سُخت ) مواد سوختی؛ سوخت
اِشکَنا؛ کافر؛ کُهل؛ بَردکی؛ کاری؛ سیخِه؛ کُل؛ ناتال؛ نَخَش
کُل به سر
( سُخت ) مواد سوختی؛ سوخت
اِشکَنا؛ کافر؛ کُهل؛ بَردکی؛ کاری؛ سیخِه؛ کُل؛ ناتال؛ نَخَش
کُل به سر
جدول کلمات
رست, قمطریر
پیشنهاد کاربران
رویین
پیچیده، دشخوار، دشوار، شاق، صعب، عسیر، غامض، مشکل، معضل، معقد، مغلق، جامد، درشت، سفت، صلب، اکید، بسیار، زیاد، شدید، هرفت، توان فرسا، طاقت سوز، ناملایم، حاد، خطرناک، خطیر، مخاطره آمیز، وخیم، استوار، قایم، قرص، محک
به معنی دشوار ، مشکل ، پیچیده ، غامض ، شاق و . . .
متضاد : آسان یا راحت
انگلیسی : difficult
متضاد : آسان یا راحت
انگلیسی : difficult
سفت ، پیچیده ،
نفس گیر
ریشه یابی واژه های #ساختن #ساز #سازه #سازمان #سخت ✅
واژه ی جعل شده به اسم فارسی و از منشا ساغ ترکی است.
ساختن : ساخیت ( ماق )
ساز : ساخیز
سخت : ساخیت ( سیخیت )
واژه ی ساغماق و ساغ به معنی محکم و محکم بودن است فعل ساخلاماق هم از این بن درست شده. ❇️
دست راست انسان بخاطر عملکرد و فشار زیاد به دست ساغ ( سیخیلان أل ) اطلاق شده و از نماد خوبی راست به معنی مثبت یافته ( ساغلیق )
واژه ی سازمان و ساز ( آلت موسیقی ) از این بن ساخته شده اند. ♦️
سا ( خ ) یز مان
بسیار درست شدن
ساز
درست - خوب
سازالماق - sazalmaq : خوب شدن - بهتر شدن
و مشتقات بسیاری که در ترکی هستند.
واژه ی جعل شده به اسم فارسی و از منشا ساغ ترکی است.
ساختن : ساخیت ( ماق )
ساز : ساخیز
سخت : ساخیت ( سیخیت )
واژه ی ساغماق و ساغ به معنی محکم و محکم بودن است فعل ساخلاماق هم از این بن درست شده. ❇️
دست راست انسان بخاطر عملکرد و فشار زیاد به دست ساغ ( سیخیلان أل ) اطلاق شده و از نماد خوبی راست به معنی مثبت یافته ( ساغلیق )
واژه ی سازمان و ساز ( آلت موسیقی ) از این بن ساخته شده اند. ♦️
سا ( خ ) یز مان
بسیار درست شدن
ساز
درست - خوب
سازالماق - sazalmaq : خوب شدن - بهتر شدن
و مشتقات بسیاری که در ترکی هستند.
خاراشکن. [ ش َ / ش ِ ک َ ] ( نف مرکب ) سخت محکم. آنکه سنگ خارا بشکند. قوی. بسیار سخت :
یکی اسب باید مرا گام زن
سم او ز پولاد خاراشکن.
فردوسی.
حبذا اسبی محجّل مرکبی تازی نژاد
نعل او پروین نشان و سم او خاراشکن.
منوچهری.
همواره پشت و یار من پوئیده بر هنجار من
خاراشکن رهوار من شبدیزخال ورخش عم.
لامعی.
یکی اسب باید مرا گام زن
سم او ز پولاد خاراشکن.
فردوسی.
حبذا اسبی محجّل مرکبی تازی نژاد
نعل او پروین نشان و سم او خاراشکن.
منوچهری.
همواره پشت و یار من پوئیده بر هنجار من
خاراشکن رهوار من شبدیزخال ورخش عم.
لامعی.
ساز، سازه، ساختن، سازمان، سخت:
《واژگانی فارسی هستند》
ساز و ساختن از ریشه ی 《ساگ و راست》به معنی درست و تندرست هستند.
واژه ی ( ساگ ) واژه ای فارسی است ، که در زبان پارسی پهلوی و زبان های ایرانی هم هست.
ساگ=چاق، چاک ( فارسی امروزی )
ساگ= ( به همین شکل در کوردی )
ساخ= ( کرمانجی )
"ساگ "بصورت ساغ وارد زبان ترکی شده، البته در ترکی آذربایجانی بیشتر بکار می رود.
🚫حتی واژه ی ( چوخ ) در ترکی هم از ( ساگ فارسی ) گرفته شده🚫
🚫دروغ های پانترکیسم:
۱=چیزی به نام ساخت در ترکی نیست
۲=هیچگاه واژه ای به نام سختیت ، ساخیت به معنی سخت در درترکی نیست. و واژه ی ( چتین ) بکار میرود.
۳=واژه ساز در ترکی به شکل دوزتماخ است.
🚫پانترکیسم سرتا پا دروغ است، نمونش همین واژه ی ساغ که با نا آگاهی فکر میکرد ترکی است، ولی ریشش "ساگ" در زبان فارسی است. و به شکل های گوناگون در زبان های ایرانی بکار میرود. 🚫
《واژگانی فارسی هستند》
ساز و ساختن از ریشه ی 《ساگ و راست》به معنی درست و تندرست هستند.
واژه ی ( ساگ ) واژه ای فارسی است ، که در زبان پارسی پهلوی و زبان های ایرانی هم هست.
ساگ=چاق، چاک ( فارسی امروزی )
ساگ= ( به همین شکل در کوردی )
ساخ= ( کرمانجی )
"ساگ "بصورت ساغ وارد زبان ترکی شده، البته در ترکی آذربایجانی بیشتر بکار می رود.
🚫حتی واژه ی ( چوخ ) در ترکی هم از ( ساگ فارسی ) گرفته شده🚫
🚫دروغ های پانترکیسم:
۱=چیزی به نام ساخت در ترکی نیست
۲=هیچگاه واژه ای به نام سختیت ، ساخیت به معنی سخت در درترکی نیست. و واژه ی ( چتین ) بکار میرود.
۳=واژه ساز در ترکی به شکل دوزتماخ است.
🚫پانترکیسم سرتا پا دروغ است، نمونش همین واژه ی ساغ که با نا آگاهی فکر میکرد ترکی است، ولی ریشش "ساگ" در زبان فارسی است. و به شکل های گوناگون در زبان های ایرانی بکار میرود. 🚫
کلمات دیگر: