قبادیان

قبادیان شهری است در استان ختلان تاجیکستان.
قبادیان ـ لغت نامه دهخدا
تیموریان، روشن- تاجیکستان، گوهری در دامان پامیر - مجله اعتبار
در فرهنگ دهخدا ذیل عبارت «قبادیان» آمده است: قریه ای بر یکی از شاخابه های جیحون از اعمال بلخ است و مولد ناصرخسرو علوی بدان جا بود. امروز نیز قبادیان نام دره ای است در همان محل در شمال شرقی بلخ نزدیک ترمذ و نیز قریه ای به همین نام در اطلسهای فعلی در ماوراء جیحون رسم شده است: فرخی
در سدهٔ ششم تمام قلمرو آسیای میانه، افغانستان، قسمت شمالی هندوستان و برخی از نواحی ترکستان شرقی " شین جان " (سینکیانگ) چین امروزه جز قلمرو یفتلیها به شمار می رفتند. پایتخت دولت یفتلی ها شهر بادیان یا " قبادیان " در تاجیکستان امروزی به شمار می رفت.
قبادیان امروز مرکز شهرستان قبادیان است که در استان ختلان و جنوب تاجیکستان جای دارد.

قُبادیان
ولایتی کوچک در ساحل راست جیحون علیا و شهری در تاجیکستان. در قرون میانۀ دوران اسلامی مرکز ولایتی به همین نام بود. رودخانۀ قبادیان (کافرنهان کنونی) از آن جا می گذشت و به جیحون می پیوست. این ولایت میان چغانیان در غرب، و وَخش و خُتَّل در شرق، واقع بود. جغرافی نویسان قرن ۴ق آن را از ولایات جیحون علیا در فرارود شمرده اند. از تِرمِذ کوچک تر، اما بسیار مستحکم تر بود و برای جلوگیری از حملات کوه نشینان در آن ولایت دژهای مهمی چون واشگرد و شومان ساخته بودند. محصولات مهم آن در شمال زعفران و در جنوب روناس بود که دولت سامانی بر صدور آن ها نظارت می کرد. قبادیان همراه با ختل و چغانیان در اوایل قرن ۵ق به دست غزنویان و پس از آن ها سلجوقیان افتاد و در دورۀ تیموریان اغلب تابع هرات بود. ناصرخسرو، حکیم، شاعر، سیاح، و داعی نامدار اسماعیلی ، زادۀ قبادیان بود.