عثمانیان

عثمانیان . [ ع ُ ] (اِخ ) یا آل عثمان یا سلاطین عثمانی . پادشاهانی هستند که از 699 تا 1342هَ . ق . دولتی بزرگ تأسیس کردند. این سلسله بنام جد آنان عثمان بن ارطغرل منسوبند. عثمان به سال 656 هَ. ق . در سکوت متولد شد و در آنجا به تأسیس سلسله ٔ عثمانی موفق گشت . عثمان سرحد ممالک روم شرقی را به سمت مغرب عقب برد و پسرش ارخان شهرهای بروسه و نقیه را گرفت و ممالک امرای کراسی را که با خاک او مجاور بودند متصرف شد و لشکریان مشهور به چری را که مدت چندین قرن وسیله ٔ عمده ٔ فتوحات سلاطین آل عثمان بودند تشکیل داد. در سال 759 هَ . ق . ترکان عثمانی از بوغاز داردانل گذشتند و از طرف خود ساخلوی در محل گالی پولی گذاشته به تسخیر ممالک اروپای شرقی روم شروع کردند. شهرهای ادرنه و فیلی پوپولیس چند سال بعد تسخیر شد و بر اثر فتوحات ماریتزا (1364 م .) و قوسوه (1389 م .) و نیکوپولیس و غلبه ٔ ترکان بر سواران جنگی تمام اروپا سراسر شبه جزیره ٔ بالکان به استثنای حوالی قسطنطنیه بواسطه ٔ هجوم ناگهانی امیر تیمور به آسیای صغیر و شکست سخت بایزیدخان اول در سال 804 هَ . ق . / 1402 م . در آنقره مدتی به تعویق افتاد. و دولتی که از شط دانوب تا نهر العاصی در شام امتداد پیدا کرده بود بر اثر یک ضربت تا مدتی دچار ضعف و ناتوانی گردید. اگر چه سلطنت سلطان محمد اول تا حدی شکست گذشته را جبران کرد ولی چندان مورد توجه نیست تا آنکه سلطان مرادخان ثانی پس از تحکیم مواقع خود و برقراری صلح موفق گردید که ممالک عثمانی را از حملات هونیادی ملقب به امیرسیف ولایت افلاق خلاص بخشد و بوسیله ٔ فتح قطعی که در محل وارنا (1444 م .) نصیب او شد از صلیبیون عیسوی که به نقض عهدنامه اقدام کرده بودند انتقام خود را بکشید. این فتح ممالک عثمانی را از طرف شمال آسوده ساخت و از این تاریخ تا دو قرن دیگر دوره ٔ فتوحات درخشان سلاطین آل عثمانی است . قسطنطنیه را سلطان محمدخان ثانی در سال 857 هَ .ق . / 1453 م . مسخر کرد و آخرین باقیمانده ٔ دولت روم شرقی به این ترتیب از میان رفت . شبه جزیره ٔ قرم در سال 1475 م . تسخیر شد و جزایر دریای اژه نیز ضمیمه ٔ خاک عثمانی گردید و بیرق این سلاطین درایتالیا بر فراز قصر اترانتو افراشته گردید. سلطان سلیم خان اول در هشت سال پادشاهی خود ایران را مغلوب کرد و کردستان و دیار بکر را به ممالک عثمانی ملحق ساخت شام و مصر و عربستان را در سال 923 هَ . ق . / 1517 م . به تصرف درآوردند و بعد بر حرمین استیلا یافت وخلیفه ٔ عباسی مصر را مطیع خود ساخت و حق خلافت را به خود اختصاص داد و از این تاریخ سلاطین عثمانی لقب امیرالمؤمنین اختیار نمودند. سلطان سلیمان خان کبیر نیز عملیات درخشانی انجام داد و در سال 928 هَ . ق . / 1522 م . امرای جزیره ردس را براند و در طرف شمال شهرهای بلگراد را بگرفت و 932 در سال هَ . ق . / 1526 م .مجارها را در دشت موهاکن شکست سخت داد و پادشاه ایشان لوئی ثانی را با بیست هزار سپاهیان او دستگیر کرد. مجارستان مدت یک قرن و نیم از ایالات عثمانی شد. این پادشاه در سال 935 هَ . ق . شهر وینه را محاصره کردو با گرفتن خراجی دست برداشت و بالجمله ممالک عثمانی در عهد سلطان سلیمان خان از بوداپست و ساحل دانوب تا شلاله ٔ آسوان در مصر و از ساحل فرات تا باب جبل طارق وسعت داشت . بعد از سلطان سلیمان خان ایام نکبت عثمانیان شروع شد و اولین واقعه ٔ آن شکست بحری لپانتو است در سال 979 هَ . ق . به دست دن ژوان امیر اطریش . سلطان مرادخان چهارم در سال 1048 هَ . ق . بغداد را به خاک عثمانی ضمیمه کرد و ترکان جزیره ٔ کرت و بعضی جزایر دیگر را نیز در سال 1645 م . از دست ونیزیها گرفتند لکن در اروپا شکستهائی بدانها وارد آمد و در سال 1098 هَ . ق . سراسر مجارستان از تصرف ایشان خارج شد و در نتیجه ٔ معاهدات 1111 هَ . ق . ولایات مجارستان بکلی از زیر سلطه ٔ عثمانیان خارج گردید. سرحدات عثمانی از این تاریخ تا تجزیه ای که در سال 1295 هَ . ق . اتفاق افتاد تغییرات فاحشی نکرد. دوره ٔ تعرض روسیه به عثمانی از سال 1150 هَ . ق . شروع میشود و در این تاریخ اوکزاکف و آزف از تصرف عثمانیان خارج گردید و در سال 1301 هَ . ق . شبه جزیره ٔ قرم محصور شد. داخله ٔ عثمانی نیز هرج و مرج شده بود و به سال 1301 هَ . ق . مصر تحت لوای محمدعلی پاشا مستقل و از تصرف عثمانی خارج گردید و بترتیب الجزائر در 1070 هَ . ق . و تونس در1117 هَ . ق . نیمه استقلالی به دست آوردند و از تصرف عثمانیان خارج گردید. بزرگترین ضربتی که به عثمانی وارد آمد در قطعه ٔ اروپاست که بوسیله ٔ آن یونان در تاریخ 1244 هَ . ق . / 1838 م . از آن جدا شد و ولایت رانوبی بنام رومانی در سال 1283 هَ . ق . / 1866 م . و صربستان در 1284 هَ . ق . بر عثمانیان شوریدند و در نتیجه رومانی و صربستان هر یک دولتی علی حده شدند. عثمانیه ٔ حالیه در اروپا محدود است به باریکه ٔ خشکی در جنوب جبال بالکان شامل ولایات قدیم تراس و مقدونیه و اپیروس و ایلی ریا. سلاطین عثمانی بترتیب عبارتند از:
1 - سلطان عثمان خان غازی سال 699 هَ . ق .
2 - سلطان غازی ارخان 726
3 - غازی سلطان مرادخان 761
4 - غازی سلطان بایزید 791 - 804
- فترت 804- 816
5 - سلطان محمد خان 816
6 - سلطان غازی مرادخان ثانی 824
7 - سلطان محمدخان ثانی 855
8 - سلطان بایزدخان ثانی 886
9 - سلطان سلیم خان 918
10 - سلطان سلیمان خان 926
11 - سلطان سلیم خان ثانی 974
12 - سلطان مرادخان ثالث 982
13 - سلطان محمدخان ثالث 1003
14 - سلطان احمدخان 1012
15 - سلطان مصطفی خان 1026
16 - سلطان عثمان خان ثانی 1027
17 -سلطان مرادخان رابع 1032
18 - سلطان ابراهیم خان 1049
19 - سلطان محمدخان رابع 1058
20 - سلطان سلیمان خان ثانی 1099
21 - سلطان احمدخان ثانی 1102
22 - سلطان مصطفی خان ثانی 1106
23 - سلطان احمدخان ثالث 1115
24 - سلطان محمدخان 1143
25 - سلطان عثمان خان ثالث 1168
26 - سلطان مصطفی خان ثالث 1171
27 -سلطان عبدالحمید خان 1187
28 - سلطان سلیم خان ثالث 1203
29 - سلطان مصطفی خان رابع 1222
30 - سلطان محمودخان ثانی 1223
31 - سلطان عبدالمجید خان 1255
32 - سلطان عبدالعزیزخان 1277
33 - سلطان مرادخان خامس 1293
34 - سلطان عبدالحمیدخان ثانی 1293
35 - سلطان محمد خامس 1327
36 - سلطان محمد سادس 1336
37 -سلطان عبدالمجید ثانی 1341
38 - سلطان عبدالعزیز ثانی 1342
و رجوع به آل عثمان و معجم الانساب ج 2 ص 139-140 شود.