کلمه جو
صفحه اصلی

تیمورشاه درانی

دانشنامه عمومی

تیمورشاه دومین پادشاه افغانستان از سلسلۀ دُرانی (اَبدالی) و بزرگترین پسر احمدشاه درانی بود.
دانشنامهٔ جهان اسلام، مدخل «تیمورشاه درانی»
تیمورشاه در ۱۱۵۵خورشیدی در مشهد به دنیا آمد. پس از فوت احمدشاه درانی در سال ۱۱۶۷ به ولیعهدی انتخاب شد. در همین سال به سبب حملة احمدشاه به خراسان و دور بودن احمدشاه از افغانستان، تیمور نایب السلطنه مقرر گردید. تیمورشاه در سال ۱۱۶۸ از لاهور به هرات بازگشت و از آن پس تا زمان فوت احمدشاه، حاکم هرات بود.
پس از فوت احمدشاه، وزیر او، شاه ولی خان، شاهزاده سلیمان را به پادشاهی بالای تخت نشاند شاه ولی خان که خسر شاهزاده سلیمان می شد خلاف اصول و نصیحت احمد شاه بابا عمل نمود درین زمان امرا و سران اقوام به واسطة تسلط شاه ولی خان بر امور، از شاهزاده سلیمان روی گردانده و به هرات نزد تیمور رفتند. تیمور نیز با سپاهیان فراوان به قندهار رفت و قندهار را تصرف کرد و به دستور او شاه ولی خان و پسرانش را کشتند. بدین ترتیب، تیمور در ۱۱۸۶ به پادشاهی رسید.
پس از آنکه او به قندهار نظم داد، به کابل بازگشت و کابل را که دارای اب و هوای خوش دید پایتخت خویش ساخت. تیمورشاه در ۱۱۸۸ شورش عبدالخالق خان سدوزائی را سرکوب کرد. شیوة مستقل حکومت تیمورشاه سبب افزایش مخالفت خوانین بزرگ با وی شد، به طوری که عبدالخالق را، که از ریش سفیدان سدوزائی بود، به سلطنت رساندند. عبدالخالق از قندهار برای تسخیر کابل و خلع تیمور، عازم کابل شد و تیمورشاه نیز با شش هزار تن از کابل حرکت کرد در این جنگ، عبدالخالق دستگیر و به حکم تیمورشاه نابینا شد.

دانشنامه آزاد فارسی

تَیْمورشاهِ دُرّانی (۱۱۵۵ـ۱۲۰۷ق)
پادشاه افغانستان (حک: ۱۱۸۷ـ۱۲۰۷ق) و از سلسلۀ دُرانی. بزرگ ترین پسر احمد شاه درّانی بود و در ۱۱۶۲ق حاکم هرات شد. در سفر احمدشاه به هندوستان (۱۱۷۰ق) همراه او بود و امور لاهور را برعهده گرفت، ولی سال بعد مجدداً حاکم هرات شد و تا پایان حیات پدر (۱۱۸۶ق)، در این مقام بود. پس از درگذشت پدرش، سلیمان، برادر خود را عزل کرد و حامیان او را از بین برد و به سلطنت نشست و کابل را پایتخت کرد. وی سپس با اتکا به اقوام قزلباش و هزاره، شورش درانیان قندهاری را، به سرکردگی عموی پدرش (عبدالخالق)، درهم کوبید. قلمرو فرمانروایی بیست سالۀ تیمورشاه ساحل رود جیحون تا رود سند و خراسان تا منتهای حدود لاهور به اضافه کشمیر و بعضی ایالات تبت بود. در دورۀ حکومت او اوضاع مملکت نابسامان بود و شعبۀ بارکزایی قبیلۀ درانی رفته رفته قدرتمند شد. تیمورشاه را پس از درگذشت، در کابل به خاک سپردند.


کلمات دیگر: