مترادف توانگر : بی نیاز، تاجر، ثروتمند، دارا، دولتمند، غنی، مالدار، مایه ور، متعین، متمکن، متمول، متنعم، مستطیع، مستغنی، منعم ، توانا، قادر، زورمند، قوی
متضاد توانگر : فقیر، درویش، ضعیف، ناتوان
توانگر
مترادف توانگر : بی نیاز، تاجر، ثروتمند، دارا، دولتمند، غنی، مالدار، مایه ور، متعین، متمکن، متمول، متنعم، مستطیع، مستغنی، منعم ، توانا، قادر، زورمند، قوی
متضاد توانگر : فقیر، درویش، ضعیف، ناتوان
فارسی به انگلیسی
affluent, opulent, rich, upscale
rich (person)
فارسی به عربی
ثری , غنی
مترادف و متضاد
۱. بینیاز، تاجر، ثروتمند، دارا، دولتمند، غنی، مالدار، مایهور، متعین، متمکن، متمول، متنعم، مستطیع، مستغنی، منعم ≠ فقیر، درویش
۲. توانا، قادر، زورمند، قوی ≠ ضعیف، ناتوان
بینیاز، تاجر، ثروتمند، دارا، دولتمند، غنی، مالدار، مایهور، متعین، متمکن، متمول، متنعم، مستطیع، مستغنی، منعم ≠ فقیر، درویش
دولتمند، پر پشت، فاخر، با شکوه، نفیس، حاصلخیز، بانوا، گرانبها، غنی، توانگر، زیاده چرب یا شیرین
دولتمند، دارا، چیز دار، بانوا، پولدار، غنی، توانگر، ثروتمند
فرهنگ فارسی
توانا، زورمند، دارا، ثروتمند، مالدار
( صفت ) ۱ - توانا قادر . ۲ - زورمند قوی . ۳ - ثروتمند مالدار غنی .
( صفت ) ۱ - توانا قادر . ۲ - زورمند قوی . ۳ - ثروتمند مالدار غنی .
فرهنگ معین
(تَ گَ ) [ په . ] (ص فا. ) ۱ - توانا. ۲ - ثروتمند.
لغت نامه دهخدا
توانگر. [ ت ُ / ت َ گ َ ] (ص مرکب ) توانا. قادر. زورمند. قوی . (فرهنگ فارسی معین ). در اصل بمعنی صاحب قوت است مرکب از توان بمعنی طاقت و گر، کلمه ٔ نسبت . (غیاث اللغات ) (آنندراج ). بزرگوار و توانا و قادر. (ناظم الاطباء). توانا. باقوت . باقدرت . باتوان . قادر. مقتدر. مقابل ناتوان . (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). ج ، توانگران :
رهی سوار و جوان و توانگر از ره دور
به خدمت آمد نیکوسگال وخیراندیش .
چه گوئی ز گستهم یل ، خال شاه
توانگر سپهبد، یل باسپاه ؟
به ایوان او بود یک تا دو ماه
توانگر سپهبد توانگرسپاه .
توانا دو گونه ست هرچند بینی
یکی زو جوان است و دیگر توانگر.
توآن توانگرجاهی که عور و درویشند
به پیش جاه تو این دو توانگر آتش و آب .
اگر به قاعده خدمت نمیدهد دستم
از آنکه نیست به قوت مرا توانگر پای
مرا همان نظر پایمردی از در تست
چرا که هست مبارک مرا بدین در پای .
|| پهلوی «توان کر» ... (ثروتمند، مالدار، غنی ). (حاشیه ٔ برهان چ معین ). بمعنی مالدار مجاز است ... (غیاث اللغات ). و به مجاز بمعنی مالدار و مستغنی استعمال یافته . (آنندراج ). مالدار و غنی . (ناظم الاطباء). غنی . واجد. دارا. منعم . مالدار. دارنده . دولتمند. مقابل درویش . (یادداشت بخط مرحوم دهخدا) :
توانگر به نزدیک زن خفته بود
زن از خواب شرفاک مردم شنود.
توانگر برد آفرین سال و ماه
و درویش ، نفرین برد بی گناه .
همی گفت هرکو توانگر بود
تهیدست با او برابر بود.
توانگر کجا سخت باشد به چیز
فرومایه تر شد ز درویش نیز.
توانگر بود هرکه را آز نیست
خنک مرد، کش آز انباز نیست .
هرچند که درویش پسر فغ زاید
در چشم توانگران همه چغز آید.
اگر نیستی کوه غزنین توانگر
بدین سیم روینده و زرّ کانی .
یحیی ده تن از گوهرفروشان بغداد را بخواند که توانگرتر بودند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 427).
توانگرتر آنکس که خرسندتر
چو والاست آنکو هنرمندتر.
توانگر که او را نه پوشش نه خورد
چه او و چه درویش با گرم و درد.
گر از کوه داریم زر بیش ما
توانگر خدایست درویش ما.
و خرسند باشید تا توانگر باشید. (قابوسنامه ).
زمین گاه پوشیده زو گه برهنه
شجر زو گهی مفلس و گه توانگر.
چشمت همیشه مانده به دست توانگران
تا اینْت نان بیارد و آن خزّ و آن حریر.
افسونی داشتم که شبهای مقمر پیش دیوارهای توانگران بیستادمی . (کلیله و دمنه ). گویند دزدی شبی به خانه ٔ توانگری با یاران خود بدزدی رفت . (کلیله و دمنه ). توانگر خلایق آنست که در بند شره و حرص نباشد. (کلیله و دمنه ).
دردی و سفال مفلسان راست
صافی و صدف توانگران را.
و گفت جهد کن تا یک دم بدست آری که آن دم در زمین و آسمان جز حق را نبینی یعنی تا بدان دم همه ٔ عمر توانگر نشینی . (تذکرة الاولیاء عطار).
نبینی که درویش بی دستگاه
به حسرت کند در توانگر نگاه .
دو امیرزاده در مصر بودند یکی علم آموخت و آن دگر مال اندوخت ... پس این توانگر به چشم حقارت در فقیه نظر کردی . (گلستان ). اگر قدرت جود است و گر قوت سجود، توانگران را به میسر شود. (گلستان ).
گر کسی خاک مرده باز کند
نشناسد توانگر از درویش .
توانگران را وقف است و نذر و مهمانی
زکوة و فطره و اعتاق و هدی و قربانی
تو کی به نعمت ایشان رسی که نتوانی
جز این دو رکعت و آنهم به صد پریشانی ؟
توانگران که به جنب سرای درویشند
ضرورتست که گاهی ازو بیندیشند.
توانگر ز دزدان بود ترسناک
تهی کیسه را از گره بر چه باک ؟
غنای طبع بود کیمیای روحانی
چو مال نیست میسر، به دل توانگر باش .
|| مقابل دنگ . (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). به مجاز، دارنده . پرمایه .صاحب مایه . در صفت صاحبان دانش و فضل و دین و یا معصیت و جز آن :
کسی کو به دانش توانگر بود
ز گفتار کردار بهتر بود.
من بنده توانگرم به علم تو
زیرا که تو گنج علم علامی .
چه باک است اگر نیستمان فرش و قصر
چو در دین توانگرتر از قیصریم ؟
ما از شمار آدمیانیم و سنگدل
از معصیت توانگر و از طاعتیم دنگ .
|| پرثروت و آبادان در صفت شهر یا ناحیتی : شوش شهری است توانگر، جای بازرگانان . (حدود العالم ). بشارود شهری است توانگر. (حدود العالم ). و این [ ناحیت مصر ] توانگرترین ناحیتی است اندر مسلمانی . (حدود العالم ). پاسبان ، خان ، مردوز، دورق ، شهرکهائیست آبادان و خرم و توانگر و با نعمت بسیار [ به خوزستان ]. (حدود العالم ).رجوع به دیگر ترکیبهای این کلمه شود.
رهی سوار و جوان و توانگر از ره دور
به خدمت آمد نیکوسگال وخیراندیش .
رودکی .
چه گوئی ز گستهم یل ، خال شاه
توانگر سپهبد، یل باسپاه ؟
فردوسی .
به ایوان او بود یک تا دو ماه
توانگر سپهبد توانگرسپاه .
فردوسی .
توانا دو گونه ست هرچند بینی
یکی زو جوان است و دیگر توانگر.
ناصرخسرو.
توآن توانگرجاهی که عور و درویشند
به پیش جاه تو این دو توانگر آتش و آب .
مسعودسعد.
اگر به قاعده خدمت نمیدهد دستم
از آنکه نیست به قوت مرا توانگر پای
مرا همان نظر پایمردی از در تست
چرا که هست مبارک مرا بدین در پای .
سلمان (از آنندراج ).
|| پهلوی «توان کر» ... (ثروتمند، مالدار، غنی ). (حاشیه ٔ برهان چ معین ). بمعنی مالدار مجاز است ... (غیاث اللغات ). و به مجاز بمعنی مالدار و مستغنی استعمال یافته . (آنندراج ). مالدار و غنی . (ناظم الاطباء). غنی . واجد. دارا. منعم . مالدار. دارنده . دولتمند. مقابل درویش . (یادداشت بخط مرحوم دهخدا) :
توانگر به نزدیک زن خفته بود
زن از خواب شرفاک مردم شنود.
ابوشکور.
توانگر برد آفرین سال و ماه
و درویش ، نفرین برد بی گناه .
ابوشکور.
همی گفت هرکو توانگر بود
تهیدست با او برابر بود.
فردوسی .
توانگر کجا سخت باشد به چیز
فرومایه تر شد ز درویش نیز.
فردوسی .
توانگر بود هرکه را آز نیست
خنک مرد، کش آز انباز نیست .
فردوسی .
هرچند که درویش پسر فغ زاید
در چشم توانگران همه چغز آید.
ابوالفتح بستی .
اگر نیستی کوه غزنین توانگر
بدین سیم روینده و زرّ کانی .
فرخی .
یحیی ده تن از گوهرفروشان بغداد را بخواند که توانگرتر بودند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 427).
توانگرتر آنکس که خرسندتر
چو والاست آنکو هنرمندتر.
اسدی .
توانگر که او را نه پوشش نه خورد
چه او و چه درویش با گرم و درد.
اسدی .
گر از کوه داریم زر بیش ما
توانگر خدایست درویش ما.
اسدی .
و خرسند باشید تا توانگر باشید. (قابوسنامه ).
زمین گاه پوشیده زو گه برهنه
شجر زو گهی مفلس و گه توانگر.
ناصرخسرو.
چشمت همیشه مانده به دست توانگران
تا اینْت نان بیارد و آن خزّ و آن حریر.
ناصرخسرو.
افسونی داشتم که شبهای مقمر پیش دیوارهای توانگران بیستادمی . (کلیله و دمنه ). گویند دزدی شبی به خانه ٔ توانگری با یاران خود بدزدی رفت . (کلیله و دمنه ). توانگر خلایق آنست که در بند شره و حرص نباشد. (کلیله و دمنه ).
دردی و سفال مفلسان راست
صافی و صدف توانگران را.
خاقانی (دیوان چ سجادی ص 32).
و گفت جهد کن تا یک دم بدست آری که آن دم در زمین و آسمان جز حق را نبینی یعنی تا بدان دم همه ٔ عمر توانگر نشینی . (تذکرة الاولیاء عطار).
نبینی که درویش بی دستگاه
به حسرت کند در توانگر نگاه .
سعدی (بوستان ).
دو امیرزاده در مصر بودند یکی علم آموخت و آن دگر مال اندوخت ... پس این توانگر به چشم حقارت در فقیه نظر کردی . (گلستان ). اگر قدرت جود است و گر قوت سجود، توانگران را به میسر شود. (گلستان ).
گر کسی خاک مرده باز کند
نشناسد توانگر از درویش .
سعدی (گلستان ).
توانگران را وقف است و نذر و مهمانی
زکوة و فطره و اعتاق و هدی و قربانی
تو کی به نعمت ایشان رسی که نتوانی
جز این دو رکعت و آنهم به صد پریشانی ؟
سعدی (گلستان ).
توانگران که به جنب سرای درویشند
ضرورتست که گاهی ازو بیندیشند.
سعدی .
توانگر ز دزدان بود ترسناک
تهی کیسه را از گره بر چه باک ؟
امیرخسرو.
غنای طبع بود کیمیای روحانی
چو مال نیست میسر، به دل توانگر باش .
صائب .
|| مقابل دنگ . (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). به مجاز، دارنده . پرمایه .صاحب مایه . در صفت صاحبان دانش و فضل و دین و یا معصیت و جز آن :
کسی کو به دانش توانگر بود
ز گفتار کردار بهتر بود.
فردوسی .
من بنده توانگرم به علم تو
زیرا که تو گنج علم علامی .
ناصرخسرو.
چه باک است اگر نیستمان فرش و قصر
چو در دین توانگرتر از قیصریم ؟
ناصرخسرو.
ما از شمار آدمیانیم و سنگدل
از معصیت توانگر و از طاعتیم دنگ .
سوزنی (ازیادداشت بخط مرحوم دهخدا).
|| پرثروت و آبادان در صفت شهر یا ناحیتی : شوش شهری است توانگر، جای بازرگانان . (حدود العالم ). بشارود شهری است توانگر. (حدود العالم ). و این [ ناحیت مصر ] توانگرترین ناحیتی است اندر مسلمانی . (حدود العالم ). پاسبان ، خان ، مردوز، دورق ، شهرکهائیست آبادان و خرم و توانگر و با نعمت بسیار [ به خوزستان ]. (حدود العالم ).رجوع به دیگر ترکیبهای این کلمه شود.
توانگر. [ ت ُ / ت َ گ َ ] ( ص مرکب ) توانا. قادر. زورمند. قوی. ( فرهنگ فارسی معین ). در اصل بمعنی صاحب قوت است مرکب از توان بمعنی طاقت و گر، کلمه نسبت. ( غیاث اللغات ) ( آنندراج ). بزرگوار و توانا و قادر. ( ناظم الاطباء ). توانا. باقوت. باقدرت. باتوان. قادر. مقتدر. مقابل ناتوان. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ). ج ، توانگران :
رهی سوار و جوان و توانگر از ره دور
به خدمت آمد نیکوسگال وخیراندیش.
توانگر سپهبد، یل باسپاه ؟
توانگر سپهبد توانگرسپاه.
یکی زو جوان است و دیگر توانگر.
به پیش جاه تو این دو توانگر آتش و آب.
از آنکه نیست به قوت مرا توانگر پای
مرا همان نظر پایمردی از در تست
چرا که هست مبارک مرا بدین در پای.
توانگر به نزدیک زن خفته بود
زن از خواب شرفاک مردم شنود.
و درویش ، نفرین برد بی گناه.
تهیدست با او برابر بود.
فرومایه تر شد ز درویش نیز.
خنک مرد، کش آز انباز نیست.
در چشم توانگران همه چغز آید.
بدین سیم روینده و زرّ کانی.
توانگرتر آنکس که خرسندتر
رهی سوار و جوان و توانگر از ره دور
به خدمت آمد نیکوسگال وخیراندیش.
رودکی.
چه گوئی ز گستهم یل ، خال شاه توانگر سپهبد، یل باسپاه ؟
فردوسی.
به ایوان او بود یک تا دو ماه توانگر سپهبد توانگرسپاه.
فردوسی.
توانا دو گونه ست هرچند بینی یکی زو جوان است و دیگر توانگر.
ناصرخسرو.
توآن توانگرجاهی که عور و درویشندبه پیش جاه تو این دو توانگر آتش و آب.
مسعودسعد.
اگر به قاعده خدمت نمیدهد دستم از آنکه نیست به قوت مرا توانگر پای
مرا همان نظر پایمردی از در تست
چرا که هست مبارک مرا بدین در پای.
سلمان ( از آنندراج ).
|| پهلوی «توان کر» ... ( ثروتمند، مالدار، غنی ). ( حاشیه برهان چ معین ). بمعنی مالدار مجاز است... ( غیاث اللغات ). و به مجاز بمعنی مالدار و مستغنی استعمال یافته. ( آنندراج ). مالدار و غنی. ( ناظم الاطباء ). غنی. واجد. دارا. منعم. مالدار. دارنده. دولتمند. مقابل درویش. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) : توانگر به نزدیک زن خفته بود
زن از خواب شرفاک مردم شنود.
ابوشکور.
توانگر برد آفرین سال و ماه و درویش ، نفرین برد بی گناه.
ابوشکور.
همی گفت هرکو توانگر بودتهیدست با او برابر بود.
فردوسی.
توانگر کجا سخت باشد به چیزفرومایه تر شد ز درویش نیز.
فردوسی.
توانگر بود هرکه را آز نیست خنک مرد، کش آز انباز نیست.
فردوسی.
هرچند که درویش پسر فغ زایددر چشم توانگران همه چغز آید.
ابوالفتح بستی.
اگر نیستی کوه غزنین توانگربدین سیم روینده و زرّ کانی.
فرخی.
یحیی ده تن از گوهرفروشان بغداد را بخواند که توانگرتر بودند. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 427 ).توانگرتر آنکس که خرسندتر
فرهنگ عمید
۱. توانا، زورمند.
۲. [مجاز] دارا، ثروتمند، مالدار.
۲. [مجاز] دارا، ثروتمند، مالدار.
واژه نامه بختیاریکا
تَرا
پیشنهاد کاربران
تمول
متمول
All - sufficient
کلمات دیگر: