ملاح

ملاح . [ م َل ْلا ] (ع ص ، اِ) کشتیبان . (مهذب الاسماء) (منتهی الارب )(آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). کشتیبان و این مأخوذ از مَلح به معنی هردو بال طپیدن مرغ است . (غیاث ). ناوبان . ناویار. ناوکار. دریاورز. دریانورد. آب نورد. جاشو. بَحّار. صاری . نوتی . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). ملوان . (فرهنگستان ) :
برو با سپاهت هم اندر شتاب
چو کشتی که ملاح راند به آب .

فردوسی .

بدو گفت ملاح کای شهریار
بدین ژرف دریا نیابی گذار.

فردوسی .

چو ملاح روی سکندر بدید
بجست و سبک بادبان برکشید.

فردوسی .

در پادشا همچو دریا شمر
پرستنده ملاح و کشتی هنر.

فردوسی .

مرد ملاح نیز اندک رو
راند بر باد کشتی اندر ژو .

عنصری (از یادداشت به خط مرحوم دهخدا).

تو کشتیی که ز رعد و ز برق و باد ترا
چو بنگریم شراع است و لنگر و ملاح .

مسعودسعد.

درو براند ملاح طبع هر روزی
هزار کشتی بی بادبان و بی لنگر.

امیرمعزی (دیوان چ اقبال ص 392).

شب چو کشتی بود و موجش لنگر و ملاح ماه
گفتی آن کشتی سکون از جنبش لنگر گرفت .

امیرمعزی .

ملاحان به درگاه سلطان فریاد کردند که ای خداوند عالم ، معیشت ما قومی درویشان از عبور این آب باشد. اگر از ما جوانی به انطاکیه رود پیر بازگردد. (سلجوقنامه ٔ ظهیری ص 31).
ملاح خرد به کشتی وهم
در بحر دلش کران ندیده ست .

خاقانی .

بخت ملاح کشتی طرب است
بخت فلاح کشته ٔ بطر است .

خاقانی .

او ینال تکین را ببست و مقود کشتی را به دست ملاح داد تا او را به لشکر سلطان سپرد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 406). همچون سفینه ٔ شکسته که آب از رخنه های او درآید و میل رسوب کند تا در قعر بنشینداصلاح ملاح هیچ سود نکند. (مرزبان نامه چ قزوینی ص 98).
ملک خواند ملاح را یک تنه
روان گشت بی لشکر و بی بنه .

نظامی .

چو ملاح آمدش تا دست گیرد
مبادا کاندر آن حالت بمیرد.

(گلستان ).

یکی از بزرگان گفت ملاح را که بگیر این هردوان را که به هریکی پنچاه دینارت دهم . ملاح در آب رفت . (گلستان ). ملاح بی مروت به خنده برگردید و گفت ... جوان را دل از طعنه ٔ ملاح به هم برآمد. (گلستان ). ملاح طمع کرد و کشتی بازگردانید. (گلستان ).
شد روان کشتی به رود نیل چون ملاح غیب
بادبان از پرنیان زرنگارش درکشید.

ابن یمین .

- امثال :
من کثرةالملاحین غَرِقَت السفینة . (قابوس نامه چ یوسفی ص 151). نظیرِ خانه به دو کدبانو نارفته بماند. (قابوسنامه ایضاً ص 150). خانه ای را که دو کدبانوست خاک تا زانوست . آب انبار شلوغ کوزه ٔ بسیار می شکند. ماماکه دوتا شد سر بچه کج بیرون می آید. آشپز که دوتا شد آش یا شور است یا بیمزه . دیگ شراکت به جوش نیاید. (امثال و حکم ص 2). و رجوع به ملاحبان شود.
|| نمک فروش . (مهذب الاسماء). نمک فروش و شوره فروش یا صاحب نمک .(منتهی الارب ) (آنندراج ) (از ناظم الاطباء). فروشنده ٔنمک یا صاحب آن . (از اقرب الموارد). || متعهد بر اصلاح و درستگی جوی . (منتهی الارب ) (آنندراج ).متعهد بر اصلاح و درستگی نهر. (ناظم الاطباء). متعهد نهر برای اصلاح دهانه ٔ آن . (از اقرب الموارد). || به لغت اهالی مراکش ، جایی که در آن یهودیان سکنی دارند. (ناظم الاطباء).

ملاح ازریشه مله به معنای شناگر می باشدآمده است که درزبان کردی رایج می باشد مانندمله وان مله وانی ژیرمله که اززبان مادی که زبان اصلی ایرانیان می باشد گرفته شده امپراطوری ماد در سرتاسرایران وکشورهای اطرا ف گسترده بوده

علاوه بر معانی که برای ملاح ذکر شده و دوستان بیان فرمودند، در شهرستانهای استان فارس و شیراز و عشایر فارس و ایلات عرب خمسه، برای رفتن به حمام و شستشوی بدن خود از کلمه مَلاح استفاده می کنند.
این لفظ در بین بچه های روستایی که از آب چاههای آبی و قنات و رودخانه ها برای شستشوی بدن و حمام کردن استفاده می کنند بیشتر بکار میرود.
بچه ها بیایید برویم مَلّاح ، مَلَّح کنیم. یعنی برویم شنا کنیم برویم آبتنی کنیم، برویم حمام .
من رفتم مَلَّح کردم. رفتیم مَلّاح کردیم.

آبنورد، جاشو، دریانورد، کشتی بان، ملوان، ناخدا، ناوبان، ناوکار، شناگر، سباح، آب ورز