خرطومچه

خُرطومچه (siphuncle) بافت های لوله مانندی هستند که از روزنه های میان صدف نرم تنان سرپا بیرون زده اند. تنها سرپایانی که صدف های خانه خانه ای هستند خرطومچه دارند.
Wikipedia contributors, "Siphuncle," Wikipedia, The Free Encyclopedia, (accessed August 4, 2013).
Bates, R.L. & J.A.Jackson, GLOSSARY OF GEOLOGY, Second Edition, American Geology Institute, 1980
کارکرد اصلی خرطومچه تخلیه آب از اتاقک های تازه ای است که در جریان رشد جانور ایجاد می شوند. جانور سرپا، شوری خون در خرطومچه را افزایش می دهد و بنابراین با بهره گیری از خاصیت گذرندگی (اسمز)، آب از اتاقک هایی که آبی کم شورتر دارند به سمت این خون شور حرکت کرده و از بدن جانور خارج می شوند.
تخلیه آب از این اتاقک ها چگالی کلی صدف را کاهش می دهد و در پی آن صدف به عنوان یک وسیله شناور ماندن عمل می کند یعنی همان کاری که کیسه شنا برای ماهی های استخوانی انجام می دهد. سرپایان به طور معمول چگالی یادشده را نزدیک به چگالی آب دریا نگه می دارند تا از این طریق بتوانند با کمترین کوشش به شنا بپردازند. در دوران های باستانی زمین شناسی استفاده از این روش باعث شده بود تا سرپایانی با جثه های بسیار بزرگ (با بیش از ۱۰ متر طول) پدید آیند.
شاخ قوچی ها ammonite و فشنگچه ها belemnite که هر دو منقرض شده اند و ناتیلوس nautilus، سپیداج cuttlefish، و مارپیچه ها Spirula که زنده هستند دارای خرطومچه می باشند.