بش قارداش

مختصات: ۳۷°۲۴′ شمالی ۵۷°۱۷′ شرقی / ۳۷٫۴۰۰°شمالی ۵۷٫۲۸۳°شرقی / 37.400; 57.283بش قارداش در دوران قاجاریه   بش قارداش در دوران پهلوی   سال ۱۹۷۶   شکل کنونی آرامگاه سردار مفخم حاکم بجنورد در دوران قاجاریه   درب مقبره سردار مفخم   استخر بش قارداش در گذشته به شکل تاج بوده است.   نمایی از چشمه بش قارداش   استخر بش قارداش از موقعیت آرامگاه سردار مفخم   استخر بش قارداش از موقعیت چشمه   رقص کردی خراسانی در مقابل سقاخانه بش قارداش در پیش از انقلاب اسلامی در ایران، این بنا هم اکنون تخریب شده است.   دروازه دوران قاجاریه بش قارداش که هم اکنون در میان قسمت قدیمی و جدید پارک قرار دارد.
بش قارداش یکی از جاذبه های تاریخی، طبیعی و گردشگری بجنورد می باشد که در زبان ترکی خراسانی به معنی پنج غار سنگی می باشد. این اثر در تاریخ ۱۱ دی ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۵۷۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.در فضای فعلی پارک بش قارداش، فضای دلنشینی همراه با نمازخانه، چندین سوپر مارکت و امکانات کامل رفاهی جهت خدمت رسانی به مسافرین و گردشگرانی که به این استان سفر می کنند ایجاد گردیده است و در طول سال به ویژه در فصل بهار و تابستان، میزبان گردشگران و شهروندان این استان می باشد. همچنین بش قارداش محلی برای برگزاری نمایشگاه ها و جشنواره های مختلف می باشد.
این مکان در ۷ کیلومتری شهر بجنورد (مرکز استان خراسان شمالی) در مسیر جاده بجنورد اسفراین می باشد.
پیش از اسلام در زمان اشکانیان و ساسانیان در این محل عبادتگاه پیشوایان کنتیس زرتشتی قرار داشته است. به سبب اقامت چهار فصل مغان به چهارمغان شهرت یافته است. طبق مدارک موجود آب چشمه به چهرمغان یا چرمغان موسوم بوده که هم اکنون نیز به این نام معروف است.نام این مکان یعنی بش قارداش بر اساس داستانی تاریخی است که در بین مردم شهر جریان دارد. طبق این افسانه در روزگاران قدیم پنج برادر در شهر بجنورد زندگی می کردند که به دلیل مخالفت با ظلم و ستم حکمران تحت تعقیب مأموران قرار داشتند. این پنج برادر به همراه هم گریختند و مأموران نیز آن ها را تا این مکان تعقیب کردند. پنج برادر از خدا طلب کمک کردند، در این هنگام پنج سوراخ در کوه ایجاد شد که برادران به آن ها پناه بردند و از سوراخ ها آب گوارایی جاری شد. تا سال ها قبل و پیش از خشکسالی های شدید تعداد چشمه ها پنج عدد بود که تمامی آن ها آب بسیار داشتند. البته بعضی از افراد ناآگاه این موضوع را اینچنین نقل می کنند که چون پنج چشمه غار مانند سنگی وجود دارد نامشان بش قارداش شده است. قار (غار) و داش که در ترکی همان سنگ است. البته احتمالاً این روایت توسط مهاجران و کسانی آشنایی به زبان ترکی نداشته اند پدید آمده. در ترکی صفت قبل از اسم می آید. یعنی اگر اینگونه بود باید نام «بش داشلِه غار» به آن می دادند.آب چشمه بش قارداش از کوهی سنگی و از پنج شکاف بزرگ و کوچک در پایین کوه بیرون می ریزد؛ که در روزگار دیرین آب چشمه در سمت بالا و میانه کوه بیرون می زده و هم اکنون شکاف ها و مسیرهای آب نیز بر روی کوه جای مانده است.

[ویکی فقه] بش قارداش، چشمه و آرامگاهی در آبادی کوچکی به همین نام در جنوب بجنورد می باشد.
چشمه بش قارداش که از پنج چشمه تشکیل شده، در دامنه کوه آلاداغ از زیرتپه ای با دیواره های صاف و به ارتفاع سی متر می جوشد.
محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه، مطلع الشمس، ج۱، ص۱۳۱، چاپ سنگی تهران ۱۳۰۰ـ۱۳۰۲، چاپ تیمور برهان لیمودهی، چاپ افست تهران ۱۳۶۲ـ۱۳۶۳ ش.
آب بش قارداش از آب های معدنی معروف خراسان و ایران محسوب می شود و دارای خواص درمانی است.
احسان سیدی زاده و علی اکبر عباسیان، بجنورد گذرگاه شمالی خراسان: آثار وبناهای تاریخی و مذهبی شهرستان بجنورد، ج۱، ص۱۶۷، مشهد ۱۳۷۲ ش.
درباره وجه تسمیه این محل روایات مختلفی نقل شده است.بش قارداش واژه ای ترکی است مرکب از « بش » (پنج) و « قارداش » ( برادر ).اهالی براین باورند که هنگام هجوم مغولان پنج برادر تا پای جان در برابر آنان ایستادگی کردند و در همان جا دفن شدند، همچنین پنج غار سنگی که این چشمه از آن ها می جوشد، سبب نامیدن آن به بش قارداش شده است.
احسان سیدی زاده و علی اکبر عباسیان، بجنورد گذرگاه شمالی خراسان: آثار وبناهای تاریخی و مذهبی شهرستان بجنورد، ج۱، ص۱۶۱، مشهد ۱۳۷۲ ش.
...