مطالعات زنان

مطالعات زنان یک حوزهٔ میان رشته ایِ دانشگاهی در زمینهٔ علوم انسانی و علوم اجتماعی است که به مسائل زنان، فمینیسم، جنسیت، جنسگونگی و تبعیض های جنسیتی می پردازد. مطالعات زنان مباحثی همچون نظریه های فمینیستی، نظریهٔ فراهنجار، تاریخ جنبش زنان، ادبیات زنان، تاریخ اجتماعی، مسائل مربوط به بهداشت و سلامت زنان و زنان و توسعه را دربرمی گیرد.
توجه به تجربه های زنان در نظریه پردازی و تحقیق های عملی؛
از بین بردن کلیشه های جنسیتی و تصحیح تصورات تعصب آمیز کلی دربارهٔ زنان؛
به چالش کشیدن روش های تحقیق پوزیتیویستی که براساس آمار کمّی به نظریه های مختلف عمومیت می بخشند و تأکید بر روش های تحقیق کیفی که تجربه ها و حکایت های شخصی را مورد توجه قرار می دهند؛
نظریه پردازی دربارهٔ جایگاه زنان در جامعه و راه کارهای عملیِ مناسب برای تغییرات اجتماعی؛
به چالش کشیدن تصور کلی دربارهٔ مفهوم «زن» به عنوان یک پدیدهٔ مشخص و تعریف شده در چارچوب مشخصات بیولوژیکی و «طبیعی»؛
بررسی و توجه به گوناگونیِ تجربه های زنان و عوامل مختلفی ازقبیل جنسیت، گرایش جنسی، نژاد، طبقهٔ اجتماعی، ملیت، سن، مذهب و توانایی جسمی که در طلاقی با یک دیگر به نابرابری های اجتماعی و استثمار منجر می شوند.
در ایران، از خرداد ۱۳۹۱ خورشیدی، رشتهٔ مطالعات زنان با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی به رشتهٔ «مطالعات خانواده و حقوق زن در اسلام» تغییر نام پیدا کرد.
این رشته از اواخر دههٔ ۱۹۶۰ میلادی و به دنبال تأثیر سیاسی موج دوم فمینیسم بر دانشگاه های غرب تأسیس شد. بحث های مخالف زیادی در مورد این رشته وجود دارد؛ ازجمله اینکه مباحث مطرح شده در این رشته گرایش های ضدمرد دارند و رادیکال هستند یا به زنان به عنوان یک گروه کلیِ ازپیش تعریف شده نگاه می کنند. درعین حال، واحدهای درسی ارائهشدهٔ این رشته در دانشگاه های مختلف دنیا مباحث مختلفی ازجمله مطالعات مردان، مطالعات جنسیتی که دربرگیرندهٔ همهٔ افراد جامعه با جنسیت های مختلف و گرایش های مختلف جنسی هستند، و فمینیسم فراملیتی را دربرمی گیرند و ظلم و بی عدالتی اجتماعی در همهٔ سطوح انسانی را مورد توجه قرار می دهند.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، برای نخستین بار در سال ۱۳۸۰ دورهٔ کارشناسی ارشد رشتهٔ «مطالعات زنان» در دانشگاه الزهرا، دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تربیت مدرس تأسیس شد. این رشته همچنین در سطح کارشناسی ارشد در مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران ارائه می شود.