کلمه جو
صفحه اصلی

فیروز شیروانلو

دانشنامه عمومی

فیروز شیروانلو زاده شهریور ۱۳۱۷ در مشهد - درگذشته ۳۰ بهمن ۱۳۶۷ در تهران، مترجم، نویسنده و از مدیران فرهنگی محمدرضا پهلوی بود. از کارهای چشمگیر او می توان به گسترش فعالیت های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اشاره کرد.نبو
فیروز شیروانلو، شهریور ۱۳۱۷، در مشهد متولد شد. پدرش سرهنگ رضا شیروانلو، از افسران عالی رتبهٔ ارتش شاهنشاهی ایران و مادرش شریعه مقدم ابراهیم لو، زنی تحصیل کرده و فرهنگی بود. پدربزرگ مادری فیروز، بازرگان اهل عشق آباد ترکمنستان بود که در پی رخداد انقلاب اکتبر امپراتوری روسیه در ۱۹۱۷ (میلادی) به همراه خانواده خود به ایران کوچ کرد و در مشهد ساکن شد. فیروز خردسال بود که به واسطهٔ شغل سرهنگی پدرش، رهسپار تهران شد و به خانه ای در نزدیکی خیابان شاهرضا (خیابان «انقلاب اسلامی» کنونی) زندگی کردند. او تحصیل مقدماتی خود را در مدرسهٔ منوچهری تهران گذراند. بعدها برای گذران دورهٔ متوسطه راهی کالج آمریکایی تهران (دبیرستان البرز) شد. فیروز از همان کودکی به طراحی و نقاشی علاقه نشان می داد و به همین دلیل، هم زمان با تحصیلات دانشگاهی، در کلاس های خصوصی نقاشی زیر نظر استاد جعفر پتگر در خیابان منوچهری تهران، شرکت می کرد.
در سال ۱۳۳۷ (خورشیدی) برای ادامهٔ تحصیل در رشته کمتر شناخته شده جامعه شناسی هنر راهی دانشگاه لیدز در شهر لیدز در انگلستان شد. پس از دو سال به عضویت کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی-اتحادیه ملی درآمد. فیروز شیروانلو از دانشجویان فعال فدراسیون دانشجویان مقیم انگلستان بود و در ۱۳۴۲ (خورشیدی) عضو هیئت اجراییه و دبیر اول این فدراسیون بود. او که به جبههٔ چپ گرایش یافته بود، در انگلستان با افرادی نظیر جمشید انور، محسن رضوانی و پرویز نیکخواه نزدیک شد. وی در سال ۱۳۴۴ (خورشیدی) به همراه پرویز نیکخواه برای بررسی شرایط مبارزه به ایران بازگشت. فیروز شیروانلو ابتدا مدتی را در کتابخانهٔ شرکت ملی نفت ایران کتابداری کرد تا اینکه با معرفی دوستی، راهی بزرگ ترین شرکت انتشاراتی آن روز ایران (مؤسسه انتشارات فرانکلین) شد. شیروانلو به عنوان مدیر تولید هنری این نشریه به فرانکلین پیوست. همزمان با همفکران خود به ایجاد شورش بر ضد نظام پادشاهی ایران کوشش می کرد.
بامداد ۲۱ فروردین ۱۳۴۴ (خورشیدی) محمدرضا شاه از یک ترور نافرجام جان سالم به در برد. رضا شمس آبادی، سرباز وظیفه و عضو گارد جاویدان، اقدام به ترور شاه کرد. در پی این رویداد دولت وقت، در روز ۸ اردیبهشت اعلام کرد حادثهٔ ترور به شاه از سوی کمونیست های هوادار چین طراحی شده و از پرویز نیکخواه، احمد منصوری، احمد کامرانی، محسن رسولی، منصور پورکاشانی و فیروز شیروانلو به عنوان متهمان این پرونده نام برد. ارتباط ترور شاه با این جمع پس از سال ها هنوز در هاله ای از ابهام است. زیرا این افراد هرگز طرحی برای ترور محمدرضا شاه نداشتند. هرچند شیروانلو و دوستانش جز احمد منصوری که در دیدار با شاه بر دخالت در ماجرا تأکید و به آن افتخار کرد هرگز دخالت در ترور را نپذیرفتند، اما در اعترافاتشان به برخی تلاش ها برای تشکیل یک گروه مائوئیستی به منظور امکان سنجی مبارزات پارتیزانی اذعان کردند. در ۱۴ مهر ۱۳۴۴ دادستان در کیفرخواست صادره، برای چهار تن از متهمان، درخواست اعدام و برای ده نفر دیگر که فیروز شیروانلو نیز در میانشان بود درخواست سه تا ده سال زندان کرد. پس از بیست جلسه محاکمه، دادگاه در ۱۱ آبان همان سال رأی داد که دو نفر به اعدام، یک نفر به حبس ابد، نُه نفر به زندان از شش ماه تا هشت سال محکوم شدند و دو نفر از اتهامات تبرئه شدند. فیروز شیروانلو که به یک سال زندان محکوم شده بود در ۲۴ آذر ۱۳۴۴، به حکم دادگاه تجدیدنظر به پنج سال زندان محکوم شد.


کلمات دیگر: